|
[[Resim:Ognisko ubt 0126.jpeg|thumb|200px|Açık alandaki bir ateşten yükselen duman]]
'''Duman''', bir [[madde]]nin [[yanma]]sı ile çıkan ve içinde katı zerrelerle buğu bulunan kara veya esmer renkli [[gaz]]dır.
Duman,belirli yakıtların tamamen yanmamasının sonucudur. Yani bildiğimiz yakıtları tam anlamıyla yakabilmeyi başarsaydık, duman diye bir şey olmayacaktı.
Yakıt maddelerinin çoğu,karbon,hidrojen,oksijen,nitrojen, biraz sülfür, belki biraz da maden küllerini ihtiva eder.Bu yakıt maddelerini tamamen yakabilmeyi başarsaydık,sonuç olarak karbondioksit buharı ve serbest nitrojen oluşacaktı ki,bunların tümü de zararsız maddeler sayılabilir.Fakat söz konusu yakıtın tamamen yanmayışı sonucu sülfür kalırsa, az miktarda sülfürdioksid meydana gelecek, bunun hava ve rutubetle teması da "çürütücü,kemirici bir asit"i oluşturacaktı.
Yakma işinin tam olması için, bir yakıta yeteri kadar hava gerekir. Bu yeterli hava, yüksek ısıda tam oksidasyon olmasını sağlar. Söz konusu şartların sağlanabilmesi gerçekten güçtür. Özellikle katı yakıt maddeleri kullanıldığında. Bunun sonucu da varlığı kaçınılmaz olan dumandır.
Antrasit ve kok, sonunda duman vermeksizin yanabilirler. Çünkü bu yakıtlarda çabuk buharlaşan maddeler yoktur. Fakat bitümlü kömürler daha alçak ısılarda dekompoze olduklarından (ayrıştıklarından),gazlar ve katranlı (ziftli) maddeler serbest kalır. Bunlar toz ve külle birleşerek dumanı meydana getirir.
Herhangi bir şehrin havası, boşlukta asılıymışçasına duran küçük,katı zerreciklerle yüklüdür. Toz,bitkisel oluşum ve bozulmalar, başka maddeler, bu küçük, katı zerreciklerin temel kaynağıdır. Bunlar, çekim etkisiyle ağır ağır alçalırlar. Küçük şehirlerin dış mahalleler inde, bir yıl içinde,her birbuçuk kilometre kare yüzeye bu zerreciklerden 75 ile 100 ton depolanmaktadır.
Büyük endüstri şehirlerinde, söz konusu istif bunun 10 katını bulur.
Dumanın zararlı etkisi son derece büyüktür. Sadece sağlığa zarar vermekle kalmaz bitkileri (meyve bahçelerini, sebze tarlalarını, vs.) de bozar, zehirler. Büyük endüstri şehirlerinde, güneş ışığının yoğunluğunu düşürür. Sağlık için son derece yararlı ültraviyole (menekşe ötesi) ışınlarının ulaşmasını engeller.
Rüzgar dumanı sürüp götürmese,büyük endüstri şehirleri belki de her gün sisle kaplı olacaktı. Duman ve sisin yoğun olduğu yerlerde,akciğer ve kalp hastalıklarından ölüm oranı çok yüksektir.
Daha yukarda değinmiş olduğumuz gibi,yoğun ve devamlı duman, toprak yüzündeki bitki örtülerinin rahat solumasını engeller. Onları güneş ışığından yoksun bırakır.
Bugün bir çok büyük şehirde, fabrika bacalarının, kaloriferlerin püskürdüğü öldürücü dumana karşı, " çevre kirlenmedi" sorununa ilişkin etkili kampanyalar açılmıştır.
{{commons|Smoke}}
| 