|
SÖLENTERELER:
{{Taksokutu
Çoğu denizlerde bir kısmı da tatlı sularda yaşar. Yumuşak vücutlu etçil hayvanlardır. Vücutları ışınsal simetriye sahip özleşmiş iki doku parçası olan canlılardır. İlk doku oluşumu görülen canlılardır. Vücutları ektoderm endoderm ve mezoderm olmak üzere üç embiryonik tabakadan oluşur. Hem ağız hem de anüs görevi gören tek bir deliğe sahiptirler. Ağız açıklığının etrafında tentakülleri vardır. Bunlar sayesinde avlarını ağızlarıyla vücut içine alarak beslenirler. Aynı zaman da tentekülleri savunma amaçlı da kullanırlar. Savunma tentaküllerde bulunan yakıcı kapsüllerle gerçekleşir. Ektodermindeki yüzlerce yakıcı kapsül canlıyı düşmanlara karşı korur. İlk sindirim boşluğuna sahiptirler. Hücre içi ve dışı sindirime sahiptirler. Sölenterelerde solunum ve boşaltım difüzyonla gerçekleşir. Hayvanlar dünyasında ilk gerçek sinir hücrelerinin görüldüğü gruptur. Vücutlarında ağ şeklinde düzenlenmiş sin hücreleri vardır. Sölentereler dış ortamdan gelen uyarıları bu şekilde algılarlar. Eşeyli ve eşeysiz şekilde üreyebilirler. Çoğunun hayat döngülerinde iki evre görülür. Bunlar polip ve medüz evreleridir. Polipler genelde hareketsizdirler. Başkalaşım geçirerek medüzleri oluştururlar. Medüzler hareketlidirler. Deniz anaları birçok sölenterenin medüz biçimidir. Deniz anası, deniz şakayığı, hidra, mercan sölentere örneğidir.
| renk = pink
| ad = Knidliler
| resim = Jellyfish -- by Ulybug.jpg
| resim_genişliği = 240px
| alem =[[Animalia]] - Hayvanlar
| altalem= [[Eumetazoa]] - Gerçek dokulular
| şube =[[Cnidaria]] - Knidliler<br><small>[[Berthold Hatschek|Hatschek]], 1888</small>
| altbaşlık = [[Sınıf]]lar
| açıklama =
[[Anthozoa]] - Mercanlar<br/>
[[Cubozoa]] - Zehirli denizanaları<br/>
[[Hydrozoa]] - Polipler<br/>
[[Scyphozoa]] - Büyük denizanaları
}}
'''Knidliler''' (''Cnidaria''), büyük çoğunluğu denizlerde, birkaç türü tatlı sularda yaşayan, [[doku]] içeren bir [[hayvanlar]] [[alem]]i [[şube]]sidir.
Vücutları [[radyal simetri]]lidir. Ayrı veya [[koloni]] halinde yaşarlar. Hayat evrelerinde belirgin bir [[polimorfizim]] görülür. Tipik [[Planula larva]]ları görülür.
Bir çoğu hayat dönemlerinde birbirine [[morfoloji]]k olarak benzemeyen 2 ayrı form oluştururlar. Bu formlardan biri sesil (sabit) yaşayan [[polip]] ve diğeri serbest yüzen [[medüz]] formudur.
*'''Polip formlar'''; Silindirik vücut yapısına sahip, kaidesindeki pedisel disk veya kök şeklindeki bir sap ile yere oturarak sabit yaşarlar. Koloni halinde yaşayanlarda polip formlar morfoljik bakımdan farklı tipleri oluşturur. Bunların kolonilerindeki gövdeleri farklıdır. Genellikle,
[[Hydrozoa]] poliplerinde:
:*Gastrozooid (beslenme polibi)
:*Gonozooid (Üreme polibi)
:*Dactylozooid (Tentaculozooid)(Korunma polibi)
[[Anthozoa]] poliplerinde:
:*Authozooid (beslenme ve üreme polibi)
:*Siphonozooid (Su akımı polibi) olarak görülür.
*'''Medüz formlar'''; Vücut çan veya şemsiye şeklindedir. Çevresinde tentaküller bulunan vücudun büyük kısmını mezoglia tabakası oluşturur.
Cnidaria'nın sinir sistemleri merkezileşmiş ve ağ şeklindedir. Genellikle ağzın bulunduğu uçta ağız çevresinde halka şeklinde dizilmiş [[tentakül]]ler bulunur.
[[Resim:Scyphomedusae_Chrysaora_melanaster.jpg|200px|thumb|left|Deniz anası bir medüz formdur.]]
Gastrodermis tarafından çevrelenen tek vücut boşluğuna; [[sölenteron]] (coelenteron),(gastrovaskuler boşluk) denir. Vücut çeperi 3 tabaka halindedir. En üstte bulunan [[epidermis]] tabakasıyla en allta bulunan gastrodermis ([[hipodermis]]) tabakaları arasında bulunan [[mezoglia]] (mesoglea) tabakasında [[knidoblast]] denilen tipik hücreler bulunur. Bu hücrelerin içinde birer tane [[nematosist]] denilen savunma ve saldırıda kullanılan özel hücre organelleri bulunur. Besin olarak, su içindeki besin parçacıkları ile ya da tuzağa düşürüp yakaldıkları hayvanlar ile beslenirler. [[Karnivor]] hayvanlardır. Tentaküllerini av yakalamada kullanırlar. Knitlilerde tek boşluk olan sölenteron aynı zamanda sindirim kanalıdır.
Su düzenlenmesi ve boşaltımda özelleşmiş organları yoktur,çoğu [[stenohalin]]dir.
== Hareket ==
Özel hareket organelleri yoktur, bununla beraber, su içinde pasif yüzme ya da takla atma hareketleri görülebilir. (örn: [[Hidra]] sp.) Özel solunum organları yoktur. Başlıca duyu organları, [[tentakül]]lerin kaidesinde veya vücudun kenarlarında bulunan basit gözler ve denge organı (statosist) dir.
== Üreme ==
Üreme ayrı [[eşeyli]] ve [[eşeysiz]] olarak gerçekleşir. [[Eşeyli üreme]]de; [[yumurta]]nın [[döllenme]]si, vücut içersinde ya da suda olur. Döllenmiş yumurtalar su içine bırakılabileceği gibi vücut içersinde de tutulabilir. [[Eşeysiz üreme]] de,
*[[Tomurcuklanma]] ([[Hydra]] sp. ve koloni formlarda),
*[[Sil]]siz planula larvasına benzer parçacıkların gelişerek polipleri oluşturması ([[Hydrozoa]]'nın bir çoğu),
*Zemin üzerine oturulan yırtılmalar sonucu üreme ([[Anemona]] sp.),
*Enine bölünmeler ile çoğalma ([[Scypohozoa]]'da Efira larvasının oluşumu)
*Boyuna bölünmeler (Anemona sp.) ile çoğalma görülebilir.<br />
==Dış bağlantılar==
{{wikispecies|Cnidaria}}
{{commonscat|Cnidaria}}
* [http://www.ucihs.uci.edu/biochem/steele/default.html Cnidaria]
* [http://tolweb.org/tree?group=Cnidaria&contgroup=Animals Cnidaria, Hayat ağacında yeri]
* [http://www.paleoportal.org/fossil_gallery/taxon.php?taxon_id=55 Kindliler fosil galerisi]
* [http://www.oceanicresearch.org/cnidarian.html Cnidaria]
* [http://www.ville-ge.ch/musinfo/mhng/hydrozoa/hydrozoa-directory.htm Hydrozoa]
* [http://hercules.kgs.ku.edu/Hexacoral/Anemone2/ Hexacorallians (Mercanlar)]
[[Kategori:Knidliler|*]]
{{Link SM|de}}
{{Link SM|uk}}
[[ar:لاسعات]]
[[bg:Мешести]]
[[ca:Cnidari]]
[[cs:Žahavci]]
[[cy:Cnidariad]]
[[da:Nældecelledyr]]
[[de:Nesseltiere]]
[[en:Cnidaria]]
[[eo:Knidulo]]
[[es:Cnidaria]]
[[et:Ainuõõssed]]
[[fa:کنیداریا]]
[[fi:Polttiaiseläimet]]
[[fr:Cnidaria]]
[[gl:Cnidaria]]
[[gv:Cnidaria]]
[[he:צורבים]]
[[hr:Žarnjaci]]
[[hu:Csalánozók]]
[[id:Cnidaria]]
[[io:Knidulo]]
[[is:Holdýr]]
[[it:Cnidaria]]
[[ja:刺胞動物]]
[[ko:자포동물]]
[[la:Cnidaria]]
[[lb:Nesseldéieren]]
[[lt:Duobagyviai]]
[[lv:Dzēlējzarndobumaiņi]]
[[mk:Жаркари]]
[[nds:Cnidaria]]
[[nl:Neteldieren]]
[[nn:Nesledyr]]
[[no:Nesledyr]]
[[oc:Cnidaria]]
[[pl:Parzydełkowce]]
[[pt:Cnidários]]
[[qu:K'arachiq]]
[[ru:Стрекающие]]
[[scn:Cnidaria]]
[[sh:Žarnjaci]]
[[simple:Cnidaria]]
[[sk:Pŕhlivce]]
[[sl:Ožigalkarji]]
[[sr:Жарњаци]]
[[sv:Nässeldjur]]
[[te:నిడేరియా]]
[[th:พวกสัตว์ลำตัวกลม]]
[[uk:Кнідарії]]
[[zea:Cnidaria]]
[[zh:刺胞動物門]]
| 