|
Kaynağı kesin olarak bilinmemekle birlikte, çileyi anlatan [[din]]i [[şarkı]]ların oratoryoyu ortaya çıkardığı düşünülmektedir. Obrecht, Sermizy ve Lassus çile'lerini besteledikleri sırada "dramatik diyalog" ilkesine uydular. [[1563]]'e doğru [[Oratorium Tarikatı]]'nın kurucusu Aziz Filippo Neri, Anomuccia, Palestrina ve Soto da Langa'dan sonra da Felice Anerio'dan, San Girolamo della Carita veya Santa Maria in Vallicella kilisesinde düzenlediği dini toplantılar için ''Laudi spirituali'''ler yazmalarını istedi. Oratoryo terimi işte buradan gelir.
== Tarihçe ==
[[1600]]'de Emilio dei Cavaileri, Santa Maria in Vallicella'da, daha sonraları Agazzari ve Laudi'nin yazdıkları gibi gerçek bir [[ruh]]ani opera olan ''Rappresentazione di Anima Corpo'''yu (Ruh ve Bedenin Temsili) icra ettirdi. Carrisimi ise daha çok [[İncil]] ve [[Tevrat]] [[hikaye]]leri yazarak, bunlarda serbest melodi ile recitativo arasında tam bir denge kurmayı başardı: [[İtalya]]'da ve yabancı [[ülke]]lerde birçok [[besteci]] onu örnek aldı: [[Napoli]]'de Scarlatti, [[Viyana]]'da Caspar von Keril ve [[Fransız]] M.A. Charpentier.
[[Resim:Robert Sterl Schuch dirigiert Rosenkavalier.jpg|thumb|250px|Robert Sterl'den bir çizim - 1912]]
=== Napoli okulu ===
Bütün opera bestecileri oratoryolar yazdılar: İtalya'da Draghi, Stradella, A. Scarlatti, Lotti, Caldara ve Jommelli. [[Almanya]]'da ise, Heinrich Schütz, kutsal [[senfoni]]lerinde ve ''Noel Oratoryosu'''nda Monteverdi'yi sürdürüyor ve [[Johann Sebastian Bach]]'ı müjdeliyordu. Bu arada birçok [[öğrenci]] yetiştirdi. Provenzale ile Alessandro Scarlatti tarafından kurulan Napoli okulu [[17. yüzyıl]] sonunda ve [[yüzyıl]] boyunca [[Venedik]] ve Roma okullarını gölgede bıraktı. Bu okula bağlı olanların bellibaşlıları: İtalya'da Piccinni, Anfossi, Galuppi ve Sacchini, sonraları Cimarosa, Paisiello, Salieri, Paer ve Zingarelli; Orta [[Avrupa]]'da Gassmann Kozeluh, Holzbauer, Josef Haydn, Wagenseil, [[Mozart]], onları [[Beethoven]] devrine kadar izleyen Naumann, Himmel, Dittersdorf, Weigl ve Simon Mary.
=== Almanya'da oratoryo ===
[[Alman]] oratoryosunda [[koro]]nun büyük bir yer tutmasına karşılık, [[İtalyan]] operasında koro ikinci planda kaldı. Oratoryoyu [[Hamburg]]'a [[1715]]'te Mattheson soktu. Onun, İncil ile ilgili bestelerinden otuziki oratoryosu ile [[Georg Friedrich Händel|Händel]] ve ''Çile''leri ile ''Noel Oratoryosu'' (kır kantatları dizisi) gibi ölümsüz şaheserleri olan Johann Sebastian Bach ilham aldılar; Keiser, Telemann, Schieferdecker, Kunzen'ler C.P.E. Bach ''İsraeliten in den Wüsle'' (İsrailliler Çölde, [[1775]]), İsa'nın ölümü, Händel estetiğini örnek alan oratoryolar bıraktılar. Haydn ise, konusunu Tekvin'den ve Milton'ın Kayıp Cenneti'nden alan ''Die Schöpfung'' (Yaratılış, [[1798]]), ardından da ''Die Jahreszeiten'''i (Mevsimler) yazdı.
=== Fransa'da oratoryo ===
[[Fransa]]'da ise Mondonville'in [[Fransız]] oratoryoları aslında büyük motetlerdi. Persuis, Davesnes, Gossec, Edelmann, Rigel, Vogel, Le Noble, Le Sueur, dini bestelerine tasviri bölümler kattılar. Almanya'da [[1803]]'te Beethowen ''Christus am Olberge'' (İsa Zeytin Dağında) adlı eserini verdi. Bundan kısa bir süre sonra da Mendelssohn, Schumann, Brahms, Liszt ve Dvorjak yeni şaheserler yarattılar. Fransa'da ise Cesar Franck Berlioz Gounod'nun eserleri sayılabilir.
== Modern oratoryo ==
|
