|
#REDIRECT [[Mastürbasyon]]
[[Resim:Jirosko=p.jpg|thumb|150px|Bir=| jiroskopun yapısı]]
[[Resim:Gyro.gif|thumb|Jiroskopun çalışması]]
'''Jiroskop''', ([[İngilizce]]: ''Gyroscope, Gyro'') veya '''Yalpalık, Cayroskop, Cayro''', yön ölçümü veya ayarlamasında kullanılan, açısal dengenin korunması ilkesiyle çalışan bir alet. Jiroskopik hareketin temeli [[fizik]] kurallarına ve [[merkezkaç]] ilkesine dayalıdır.
Jiroskop olarak bilinen alet ilk olarak 1817’de [[J. Bohnenberger]] tarafından icat
edilmiştir ve jiroskop adı [[1852]]’de Dünya'nın dönüş hareketini incelemek üzere
yaptığı deneyler sırasında [[Foucault|J. Foucault]] tarafından verilmiştir. Bir jiroskop [[presesyon]] ve [[nu|tasyon]] olarak bilinen hareketleri de iç|ine alan çeşitli hareketler yapar. Günlük hayatta, [[uçak]] ve [[gemi]]lerde yön bulmak için, uzay [[teleskop]]larında yörünge kararlılığını sağlayabilmek için yaygın olarak jiroskoplardan yararlanılmaktadır.
[[Bisiklet]]e binen herkes, bir bisiklet hızlı gittiği vakit dengeyi sağlamanın, yavaş gittiği vaktinkine göre çok daha kolay olduğunu bilir. Bir [[topaç]], dönme hızı büyükse, dik kalarak dönmeye devam eder, fakat yavaşladıkça yana yatmaya başlar ve sonunda devrilir. Bu örneklerin her ikisinde de, kararsız olan (yani k=olayca düşebilecek olan) cisimler, yeter hızla hareket halinde oldukları vakit dik durabilmektedir.
Bunlarda gördüğümüz, bir defa bir düzlemde dönmeye başlatılan bir cismin o düzlemde dönmeye devam etmesi özelliğinden jiropusularda ve denizcilik ile havacılıkta kullanılan başka çeşitli seyir yardımcılarında faydalanılır. Bu özellik, ağırlığının büyük bir kısmı çevresine yakın toplanmış bulunan tekerleklerde daha açıktır. Bu cins ağır tekerleklerin hepsine jiroskop denir.
{{fizik-tas|lak}}
== Dış bağl=antılar ==
*[http://www.fizikportali.com/forum/index.php?PHPSESSID=9kcchjdu6em9h1oa1294t6jvl2&topic=1473.msg3167#new Jiroskop Deney Düzeneği]
{{commonscat-ufak|Gyroscopes}}
[[Kategori:Ölçü aletleri]]
[[ar:جيروسكوب]]
[[az:Hiroskop]]
[[bs:Žiroskop]]
[[cs:Gyroskop]]
[[da:Gyroskop]]
[[de:Kreiselinstrument]]
[[el:Γυροσκόπιο]]
[[en:Gyroscope]]
[[eo:Giroskopo]]
[[es:Giróscopo]]
[[et:Güroskoop]]
[[fa:ژیروسکوپ]]
[[fi:Gyroskooppi]]
[[fr:Gyroscope]]
[[gl:Xiroscopio]]
[[he:גירוסקופ]]
[[hr:Žiroskop]]
[[hu:Giroszkóp]]
[[io:Jiroskopo]]
[[it:Giroscopio]]
[[ja:ジャイロスコープ]]
[[ko:자이로스코프]]
[[la:Gyroscopium]]
[[lt:Giroskopas]]
[[lv:Žiroskops]]
[[nl:Gyroscoop]]
[[no:Gyroskop]]
[[pl:Żyroskop]]
[[pt:Giroscópio]]
[[ro:Giroscop]]
[[ru:Гироскоп]]
[[sk:Gyroskop]]
[[sl:Žiroskop]]
[[sv:Gyroskop]]
[[th:ไจโรสโคป]]
[[uk:Гіроскоп]]
[[zh:陀螺儀]]
| 