Fosfolipit: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
orospu wikipedia |
144.122.250.214 (k - m - e) tarafından yapılan değişiklik geri |
||
1. satır:
[[Resim:Phospholipid.png|thumb|Fosfolipitlerin şematik gösterimi. R1 ve R2, yağ asil grupları; X, fosfolipidin tipini belirleyen bir alkol grubu. Molekülün polar kısmı suyla temasa eğilimlidir, apolar kısmı ise sudan kaçınır.]]
'''Fosfolipit'''ler dört bileşenden oluşurlar: bir veya iki [[yağ asidi|yağ asit]] grubu, negatif yüklü bir [[fosfat]] grubu, bir [[alkol]] grubu ve de bunları birbirine baglayan bir omurga. [[Gliserol]] omurgalı fosfolipitlere [[gliserofosfolipit]] veya fosfogliserit denir. [[Sfingozin]] omurgalı tek bir fosfolipit vardır: [[sfingomiyelin]]. [[Hücre zarı|Hücre zarlarının]] (membranlarının) ana bileşenleri fosfolipitler, [[kolesterol]] ve [[glikolipit]]lerdir.
==Fosfogliseritler==
Fosfogliseritlerde, her yağ asidinin [[karboksil]] grubu, gliserolun karbon-1 ve karbon-2'sindeki [[hidroksil]] grubuyla [[ester]]leşmiştir. Fosfat grubu ise karbon-3'e bir ester bağı ile bağlanmıştır. Fosfat grubuna ayrıca bir grup bağlı değilse bu moleküle [[fosfatidat]] denir, hücre zarlarında çok az miktarda bulunan bu molekül diğer fosfogliseritlere hammaddelik yapar.
===Fosfatidil kolin===
[[Resim:Phosphatidyl-Choline.png|frame|none|'''Fosfatidil kolin'''. Mavi ve yeşil, yağ asidi; siyah, gliserol omurga; kırmızı, fosfat; mor, kolin]]<br>
Fosfatidilkolin, [[lesitin]]in bir diğer adıdır. Fosfat grubuna [[kolin]] bağlıdır. [[Kolinerjik]] nöronlarda [[asetilkolin]] sentezinin bir kaynağıdır.
===Fosfatidil etanolamin===
[[Resim:Phosphatidyl-Ethanolamine.png|frame|none|'''Fosfatidil etanolamin'''. Mavi ve yeşil, yağ asidi; siyah, gliserol omurga; kırmızı, fosfat; mor, etanolamin]]<br>
Fosfat grubuna [[etanolamin]] bağlıdır. Fosfatidil etanolamin özellikle [[beyin]] ve [[omurilik]]te, ayrıca [[bakteri]]lerin hücre zarlarında çok miktarda bulunur. [[Sefalin]] başlıca fosfatidil etanolamindir.
===Fosfatidil inositol===
:''Bu konu hakkında daha ayrıntılı bilgi için [[Fosfatidil inositol]] maddesine bakınız''
Bu molekülün fosfat grubuna [[inositol]] bağlıdır. Hücre zarlarında az miktarda bulunan fosfatidil inositol hücre içi sinyalizasyonda kullanılır.
[[Resim:Phosphatidyl-Inositol.png|frame|none|'''Fosfatidilinositol'''. Mavi ve yeşil, yağ asidi; siyah, gliserol omurga; kırmızı, fosfat; mor, inositol]]
===Fosfatidil serin===
[[Resim:Phosphatidyl-Serine.png|frame|none|'''Fosfatidil serin'''. Mavi ve yeşil, yağ asidi; siyah, gliserol omurga; kırmızı, fosfat; mor, serin]]
===Difosfatidil gliserol (Kardiolipin)===
[[Resim:Diphosphatidyl-Glycerol.png|frame|none|'''Difosfatidil gliserol'''. Mavi ve yeşil, yağ asidi; siyah, gliserol omurga; kırmızı, fosfat; mor, gliserol]]
Mitokondri membranlarının önemli bir bileşenidir, ayrıca bazı bakterilerde görülür.
===Sfingomiyelin===
[[Resim:Sphingomyelin2.PNG|frame|right|none|'''Sfingomiyelin'''. Mavi, yağ asidi grubu; kırmızı, fosfat; mor, kolin; siyah, sfingozin]]<br>
Sfingomiyelinin omurgası, palmitat ve serinden oluşmuş [[sfingozin]] adlı bir [[amino alkol]]dur. Fosfat grubuna bir kolin grubu bağlıdır.
Sfingomiyelin bütün [[ökariyotik]] [[hücre zarı|hücre zarlarında]] mevcuttur ve özellikle [[sinir sistemi]]nde çok miktarda bulunur. Sinir hücrelerinin etrafına sarılı olan [[Schwann hücresi|Schwann hücreleri]] ve [[oligodendrosit]]lerin oluşturduğu, [[miyelin]] isimli yalıtım tabakasının en önemli bileşenidir.
==Sentez==
Fosfogliserit sentezinin ilk aşamasında [[fosfatidat]]ın kimyasal olarak aktive edilmesi, yani reaksiyona girmeye eğilimli hale gelmesi gerekir. Fosfolipitlerin sentezinde ya aktive edilmiş bir diasilgliserol, ya da aktive edilmiş bir alkol gerekir. Fosfatidil serin ve fosfatidil inositol oluşumunda, bir alkol ([[serin]] veya [[inositol]]) hidroksili ile sitidin difosfodiasilgliserol (''CDP-diacylglycerol'') arasında bir fosfo ester bağlantısı oluşur.
Fosfatidil etanolamin sentezinde, alkol önce [[adenozin trifosfat|ATP]] ile fosforlanır, sonra sitidin difosfat ([[sitidin difosfat|CDP]]) ile reaksiyona girip aktive olur. Bu alkol ardından diasilgliserol ile reaksiyona girip son ürünü verir.
[[Memeliler]]de fosfatidil kolin iki yoldan sentezlenebilir: ya fosfatidil etanolamin sentezine benzer bir seri reaksiyonla, ya da [[fosfatidil etanolamin metil transferaz]] enziminin katalizlediği fosfatidil etanolaminin metilasyonu ile.
Sfingomiyelinin sentezinde, sfingozinin amino ucu, uzun zimcirli acyl CoA ile birleşerek [[seramit]] oluşturur. Bunun ucundaki hidroksil grubuna [[fosfatidil kolin]] eklenmesiyle sfingomiyelin meydana gelir.
==Amfipatik özellik==
Fosfolipitlerin fosfat grubunu içeren polar başları [[hidrofilik]] (suyu seven), apolar kuyrukları ise [[hidrofobik]] (suyu sevmeyen) özelliklidir. Bu yüzden sulu ortamda fosfolipitler hidrofobik kuyruklarını yanyana ve uçuca yerleştirerek, sadece hidrofilik başların suyla temas ettigi bir çifte tabaka oluştururlar. Oluşan bu çifte tabaka esnek, bir [[sıvı kristal]] gibi akışkan, ve kısmen geçirgendir. Bu şekilde oluşan zar yapısının içinde yer alan fosfolipit ve diger moleküller, zarın düzlemi içinde yatay olarak serbestçe hareket edebilirler. [[Sıvı Mozaik Modeli]]ne göre hücre zarındaki lipitler adeta bir mozaik yapı oluşturular ve bunun içinde yer alan protein ve diğer maddeler için bir çözücü olarak işlev görürler. Zarın oluşturduğu düzlemde bu moleküllerin [[difüzyon]] yoluyla yatay hareketi sayesine, hücre zarında çeşitli biyokimyasal reaksiyonlar gerçekleşir.
Laboratuvar ortamında fosfolipit kullanarak [[lipozom]] veya [[vesikül]] adı verilen, küresel şekilli, içleri boş, lipit çift tabakalı bir zarla çevrili kesecikler yapılabilir. Bu keseciklerin içine bir madde (örneğin DNA) doldurup bunların hücre içine alınmasını sağlamak mümkündür.
== Göz atın ==
* [[Hücre zarı]]
* [[Biyokimya]]
* [[Lipit]]
[[Kategori:Lipitler]]
<!-- interwiki -->
[[bg:Фосфолипид]]
[[ca:Fosfolípid]]
[[cs:Fosfolipid]]
[[da:Fosfolipid]]
[[de:Phospholipide]]
[[en:Phospholipid]]
[[es:Fosfolípido]]
[[et:Fosfolipiidid]]
[[fi:Fosfolipidi]]
[[fr:Phosphoacylglycérol]]
[[he:פוספוליפיד]]
[[hr:Fosfolipidi]]
[[id:Fosfolipid]]
[[is:Fosfólípið]]
[[it:Fosfolipide]]
[[ja:リン脂質]]
[[ko:인지질]]
[[lb:Phospholipid]]
[[lt:Fosfolipidai]]
[[mk:Фосфолипид]]
[[nl:Fosfolipide]]
[[pl:Fosfolipidy]]
[[pt:Fosfolípido]]
[[ru:Фосфолипиды]]
[[sl:Fosfolipid]]
[[sv:Fosfolipid]]
[[th:ฟอสโฟไลปิด]]
| |||