Paşabahçe, Beykoz: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
Pasabahce Tarihi |
||
5. satır:
[[Kategori:Beykoz, İstanbul'un semtleri]]
Paşabahçe'nin Boğaziçi tarihinde bir yerleşim yeri olarak vücut bulması 1647 yılına kadar geri gider. İlk olarak Sultan Deli İbrahim'in sadrazamı Ahmed Paşa'nın dikkatini çeken bu güzel mekan, daha sonra gelişerek bugünlere gelmiştir.
İstanbul'un çeşitli yerlerinde birbirinden güzel köşkler yaptıran sadrazam Ahmed Paşa, Paşabahçe civarında kendisine mükemmel bir yalı inşa ettirmiştir. Bu tarihten itibaren bu bölge Hazarpâre Ahmed Paşa'nın bu bölgede yaptırdığı yalıya binaen "Paşa-bahçesi" olarak anılmaya başlanmış, daha sonra bu isim değişerek "Paşabahçe" adı genel kabül görmüştür. Paşabahçe ne yazık ki, Ahmed Paşa'nın Osmanlı tarihçileri tarafından aktarılan hazin ölümünden sonra uzun bir ihmal edilmiştir.
Önceleri daha ziyade Hıristiyan nüfusun yaşadığı bu bölgede günümüze dek gelememiş pek çok ayazmanın yaşadığı söylenmektedir. Semtte Ermeni ve Rum mezarlıkları bulunmakta ve 1894 yılında inşa edilen Ayios Konstaninos Rum Ortodoks Kilisesi yer almaktadır. Bir dönem azınlık nüfusun yaşadığı bu semte daha sonraki tarihlerde özellikle III. Sultan Mustafa'nın burada medrese, cami, hamam ve çeşme yaptırması ile birlikte Türkler de bu semte rağbet etmeye başlamışlardır. Hatta bu konuda M. Turhan Tan şunları söylemektedir:
"Boğaziçi, adım adım efsaneler tarihiyle alâkalıdır. Beşiktaş'tan Rumeli Kavağı'na kadar hemen her noktada bu alâka göze çarpar. Roma ve Bizans devirlerinde Boğazın iki kıyısı büyük küçük eserlerle süslendiği halde mitolojik isimler, hikâyeler ve hatıralar ortadan kaldırılamadı. Fakat Türkler, hakikati hayale hakim kıldılar, Boğaz'a her bakımdan bir Türk siması verildi. Paşabahçe o meyanda bilhassa göze çarpan bir yerdir. Şu adıyla olduğu gibi tarihe doğuşuyla da tamamen Türktür."
III. Sultan Mustafa Camii, 1962 yılında Hayır İşleri Yaptırma ve Yaşatma Cemiyeti tarafından toplanan paralarla yeniden yapılmaya başlanmıştır. 1971 yılında Paşabahçe Merkez Camii olarak yeniden hizmete giren cami, iki bin kişiye hizmet verebilecek şekilde dizayn edilmiştir.
Bir dönem bahçelerle ve incir ağaçları ile dolup taşan Paşabahçe'nin adı bu nedenle "İncirköy" olarak da bilinirdi. Paşabahçe'deki kahvehaneler ve bozhaneler de Beykoz tarihinin meşhurları arasında yer almıştır. Hatta bir dönem Paşabahçe'deki kahvehanelerin ve bozhanelerin sayısı öyle bir raddeye gelir ki idare ve asayişten sorumlu yetkililer telaşa düşerek bunlardan hatırı sayılır bir kısmını yıktırmışlardır. Bu hadise Osmanlı toplumunda toplum devlet ilişkilerini analiz etmeye çalışan tarihçilerin ve sosyologların üzerinde durdukları, önemsedikleri bir örnek olay olması nedeniyle de dikkate değerdir.
Tüm bunlarla birlikte günümüzde Paşabahçe'nin anlam ve değeri daha ziyade Türk camcılık tarihindeki öneminden kaynaklanmaktadır. Bu önem yalnızca tarihsel bir önem olmayıp bugünlere dek taşınabilmiştir. Bilindiği gibi geleneksel Türk camcılık sanatının en kıymetli mamülleri arasında "Beykoz İşi'nin ayrıcalıklı bir konumu vardır. Bu ayrıcalıklı konum yalnızca Türkiye sınırları içerisinde bilinmemekte, aynı zamanda tüm dünyada cam sanatı ile ilgilenenler tarafından takdir edilmektedir. Beykoz İşi'nin tarihinin nerelere kadar gittiği, ilk olarak kimler tarafından, ne şekilde yapıldığı kesin olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte bu konuda ulaşılabilen en eski kayıt Mehmed Dede isimli Mevlevi bir dervişin, Beykoz'daki atölyesinde camcılık yapmış olduğudur. Mevlevi dervişin atölyesinde ürettiği pekçok esere bugün çeşitli müzelerde ya da özel kolleksiyonlarda rastlayabilmek mümkündür. Tahmin edileceği üzere bu eserler üretildikleri coğrafya dolayısıyla "Beykoz işi" olarak adlandırılmaktadırlar. Geleneksel Türk camcılığının bir diğer önemli ürünü ise "Çeşmi Bülbül" olarak adlandırılan türdür. Bu tarz ürünlerin hayat buldukları yer Çubuklu'da kurulmuş başka bir atölyedir.
Bu iki harika eseri üreten atölyelerin yanısıra kayıtlarda ve belgelerde karşımıza çıkan, ancak hangi tür cam ürünler ürettiği henüz kesinlik kazanmamış olan bir cam fabrikası da Paşabahçe semti sınırları içerisindedir. Modiano ismiyle tanınan Musevi bir girişimci tarafından 1899 yılında açılmış olan bu fabrika kısa bir süre çalıştıktan sonra Türk camcılık tarihindeki yerinden çekilmiştir.
Paşabahçe'de yirminci yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren kurulmaya başlanan modern cam sanayii, semtin geleceği açısından oldukça önemli fonksiyonlar icra etmiştir. Dönemin başbakanı İsmet İnönü tarafından 1934 yılında temeli atılan ve 1935 yılında tamamlanan Şişe Fabrikası bu bağlamda hayati bir öneme sahiptir. Başlangıcından bugüne Paşabahçe Cam Sanayii Anonim Şirketi kendi içerisinde oldukça pozitif yönde gelişmeler göstermiş ve Beykoz'u dünyanın en önemli camcılık merkezlerinden birisi haline getirmiştir.
Paşabahçe'de cam sektörü yanında, kurulan kundura imalathaneleri ve fabrikaları ile Tekelin içki ve ispirto fabrikası ve de Petrol Ofisi fabrikası tarafından oluşturulan sanayii ortamına dikkat çekmek gerekmektedir. Halihazırda Paşabahçe nüfusunun çoğunluğunu göç yoluyla özellikle Karadeniz Bölgesi'nden gelen vatandaşlarımız oluşturmaktadır. Paşabahçe bünyesindeki sanayii kuruluşları dolayısıyla hızlı bir göç dalgasını davet etmektedir.
Paşabahçe'den söz ederken kısaca yalılarına da değinmek gerekir. Paşabahçe'nin belli başlı yalıları arasında restorasyon çalışmaları esnasında büyük oranda özgünlüğünü yitiren Ali Paşa Yalısı, cami önünde yer alan Tebrike Hanım Yalısı, önde gelen arkeolog Arif Müfit Mansel'e geçen Tevfik Paşa Yalısı ve hemen onun ilerisinde bulunan Zafer Hanım Yalısı yer almaktadır. Bunların yanında Andonaki Yalılarına da değinmek gerekir. Bunlar ortadan ikiye ayrılmış ikiz binalar şeklindedir. Bunlar içerisinde en ilginç olanları Hacı Kaptan Yalısıdır.
| |||