Senato (Roma): Revizyonlar arasındaki fark

'''Roma Senatosu''' ([[Latince]]: ''Senatus''), MÖ 509'da kurulan [[Roma Cumhuriyeti]] ve onun devamı [[Roma İmparatorluğu]]'nun başlıca yönetim meclisidir. [[Batı Roma İmparatorluğu]] [[5. yüzyıl]]da sona erdiyse de Roma Senatosu [[6. yüzyıl]]ın sonlarına kadar toplanmaya devam etmiştir. ''Senatus'' kelimesi [[Latince]]de yaşlı anlamına gelen ''senex''den gelir. [[Etimoloji]]k olarak Senato "Yaşlılar Meclisi" demektir.

 

== Tarihi ==

İnanışa göre Senato, efsaneye göre Roma'nın kurucusu olan [[Romulus ve Remus|Romulus]] tarafından ''Patres'' (Babanın çoğulu) denilen 100 aile reisinden oluşan bir danışma kurulu olarak kurulmuştu. Daha sonra [[Roma Cumhuriyeti|cumhuriyetin]] kuruluşu sırasında (efsaneye göre) Lucius Junius Brutus senatörlerin sayısını üç yüze çıkardı. Bunlara aynı zamanda ''Conscripti'' (Askere alınmış) deniyordu zira Brutus tarafından askere alınmışlardı. Bu noktadan sonra senato üyelerine ''Patres et Conscripti'', zamanla da ''Patres Conscripti'' (Asker Babalar) denmeye başlandı.

 

Roma halkı iki sınıfa ayrılıyordu. Senato ve halk (Senatus Populusque Romanus'un kısaltması olan [[SPQR]]'da da görüldüğü gibi). Halk senato üyesi olmayan Roma vatandaşlarından oluşuyordu. Yerel güç ''[[Comitia Centuriata|comitia centuriata]]'' , ''[[Comitia Tributa|comitia tributa]]'' ve ''concilium plebis'' (pleb konseyi) aracılığıyla Roma halkının elinde toplanmıştı. İki komis, konsey gibi yasa çıkarırdı ancak konsey ayrıca ''magistralar''ı (memurlar) da seçerdi. Senatonun yasama gücü yoktu. Yalnızca Pleb Konseyi'ne önerilerde bulunurdu.

 

''Concilium Plebis'''in aksine Senato, ''[[Comitia Centuriata]]'' ve ''[[Comitia Tributa]]'' gibi belirli dinî kısıtlamalar altında faaliyet gösteriyordu. Yalnızca kutsal tapınaklarda toplanabiliyordu. Çoğu zaman bu mekân Curia Hostilia olurdu. Ancak yeni yıl törenleri [[Jüpiter (mitoloji)|Jupiter Optimus Maximus]] tapınağında ve savaş toplantıları [[Bellona]] tapınağında yapılırdı. Oturumlar toplu dua, kurbanlı sunumu ve kuş falına bakıldıktan sonra başlardı. Senato yalnızca gündoğumuyle günbatımı arasında toplanabilirdi ve diğer meclisler oturum halindeyken toplanamazdı.

== Üyelik ==

Cumhuriyetin orta ve geç dönemlerinde Senato'nun yaklaşık 300 üyesi vardı. Geleneksel olarak çoğunluğun oyunu alan tüm ''magistralar'' - ''questorlar'', ''aedileler'' (''curuliler'' ve ''plebler''), ''praetorlar'' ve ''[[konsül]]ler'' - yaşam boyu Senato üyesi oluyorlardı. Ancak sulh hâkimlerinin senatoya dahil olması tarih içinde çeşitlilik göstermiştir. ''Magistra'' olarak seçilmemiş olan senatörlere ''senatores pedarii'' denirdi ve konuşmalarına izin verilmezdi. Sayıları [[Sulla]] döneminde çarpıcı biçimde artmıştır ve [[MÖ 78]]-[[MÖ 49|49]] yılları arasında ''pedarii''nin neredeyse yarısı (yüzde 49,5) ''novi homines'' (yeni adamlar) idi. Bunlar daha evvel ailesinden üst düzey ''magistralık'' yapmamış kimselerdi. ''Pedarii''nin dışında ''novi homines''in sayıları daha düşüktü. Sulh hâkimlerinin (''tribunus'') yaklaşık yüzde 33, ''aedile''lerin yaklaşık yüzde 29, ''praetor''ların yüzde 22 ve konsüllerin yalnızca yüzde 1'i gerçek ''novi homines''den oluşuyordu.