Kardak Krizi: Revizyonlar arasındaki fark

{{Savaş bilgi kutusu

| çatışma =

| parçası = [[Ege Sorunu]]

| resim = Imia with legends tr.svg

| başlık =

| tarih = 25 Aralık 1995-30 Ocak 1996<br>({{Yıl, ay, hafta ve güne göre zaman |ay1=12|gün1=25|yıl1=1995|ay2=01|gün2=30|yıl2=1996}})

| yer = [[Kardak Kayalıkları]]

| bölge =

| sebep = =''Figen Akat'' isimli Türk kargo gemisinin Kardak Kayalıkları'nda karaya oturması ile başlayan Kardak Kayalıkları'nın kime ait olduğu konusunda yaşanan gerginlik.

| sonuç = Kriz, dönemin [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] başkanıBaşkanı [[Bill Clinton]] arabuluculuğundaara buluculuğunda çözüldü,.

| coğrafi değişiklikler =

| savaşan1 = {{bayraksimge|Türkiye}} [[Türkiye]]

| savaşan2 = {{bayraksimge|Yunanistan}} [[Yunanistan]]

| savaşan3 = =

| komutan1 = {{bayraksimge|Türkiye}} [[Tansu Çiller]]<br/>{{bayraksimge|Türkiye}} [[Güven Erkaya]]

| komutan2 = {{bayraksimge|Yunanistan}} [[Konstantinos Simitis]]<br/>{{bayraksimge|Yunanistan}} [[Hristos Limberis]]

| komutan3 = =

| güç1 = *12 [[Sualtı Taarruz Grup Komutanlığı (Türkiye)|SAT]] komandosu

| güç2 =

| güç = =

| güç3 = =

| kayıp1 = Yok

| kayıp2 = *3 Yunan askeri (Düşen Yunan helikopterinin mürettebatı)

| kayıp3 = =

| notlar = =

'''Kardak Krizi''' ([[Yunanca]]: ''Κρίση των Ιμίων''), 25 Aralık 1995 tarihinde [[Yunanistan]] ile [[Türkiye]] arasında Figen Akat isimli Türk bandıralı kargo gemisinin [[Kardak Kayalıkları|Kardak Kayalıkları']]'<nowiki/>nda karaya oturması sonucu Türk ve Yunan kurtarma ekipleri arasında çıkan anlaşmazlık sonucu patlayan diplomatik ve askeriaskerî krizdir. İki ülkeyi savaşın eşiğine getirmiştir. Olayı 20 Ocak 1996 tarihinde ilk kez Yunan Gramma gazetesi kamuoyuna duyurmuştur. Olaylardan yaklaşık 10on yıl sonra ikinci bir kriz Yunan balıkçılarının bölgeye yaklaşmasıyla ortaya çıktı.

''Figen Akat'' isimli Türk kargo gemisi, 25 Aralık 1995 tarihinde [[Ege Denizi]]'ndeki [[Bodrum, Muğla|Bodrum]]'un {{Dönüştürme|6,1|km|mile}} uzaklığındaki Kardak Kayalıkları'nda karaya oturdu. Yunan yetkilileri geminin kaptanıyla irtibata geçip yardım teklifinde bulundu. Bunun üzerine geminin kaptanı, kayalıkların Türk karasularındakara sularında olduğunu belirterek yardımlarını istemedi. Gemi kaza yerinden kendi motorlarıyla kurtulmayı başardı.<ref name=":0">{{Haber kaynağı|url=https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-38394643|başlık=Kardak Kayalıkları: Theodoros Pangalos ve Onur Öymen 1996 krizini anlattı|erişimtarihi=6 Mayıs 2020|tarih=21 Aralık 2016|çalışma=|yayıncı=BBC Türkçe|ad=Çağıl|soyadı=Kasapoğlu|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201111201655/https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-38394643|arşivtarihi=11 Kasım 2020|ölüurl=hayır}}</ref>

Hem [[Yunanistan]] hem de [[Türkiye]] söz konusu kayalıkların kendi sınırları içerisinde olduğunu öne sürmekteydi. Bir Yunan gazetesi olayları manşete taşıyıp kamuoyuna duyurdu. Bunun üzerine çevre adalardan birisinin belediye başkanı yanında Yunan bir papaz ile birlikte doğudaki kayalıklara Yunan bayrağı dikip Yunan Marşınımarşını okudu. Dönemin Dışişleri Bakanlığı müsteşarıMüsteşarı [[Onur Öymen]]'e göre Yunanistan, kendilerine notalar gönderip kayalıkların kendi sınırları içerisinde bulunduğunu iddia ederek bir kriz çıkarmaya başlamıştı. Söz konusu kayalıkların kime ait olduğu anlaşmalarlaantlaşmalarla belirlenmemişti. Türk tarafı da tepki olarak nota gönderdi. Daha sonra 27 Ocak'ta Türk gazeteciler Yunan bayrağını indirip kayalığa [[Türk bayrağı]] diktiler. Bunun üzerine [[Yunanistan Silahlı Kuvvetleri|Yunanistan Ordusuordusu]] kayalıklara asker çıkarıp kayalıkları denizden abluka altına aldı.<ref name=":0" />

29 Ocak 1996 gecesi başkent [[Ankara]]'da dönemin başbakanı [[Tansu Çiller]], dışişleriDışişleri bakanıBakanı [[Deniz Baykal]], ve Deniz Kuvvetleri Komutanı [[Güven Erkaya]]; Yunanistan'a nasıl karşılık verileceği üzerine toplanmıştı. Dönemin başbakanı [[Tansu Çiller]], "''O bayrak inecek, o asker gidecek.''" diyerek [[Türk Silahlı Kuvvetleri]]'<nowiki/>nin savaşa hazır olduğunu belirtti ve en yakın zamanda batıdaki kayalıklara asker çıkarılmasını istedi. Tansu Çiller'in açıklaması ve [[Türk Deniz Kuvvetleri]]nin de uluslararası sulara inmesiyle tam bir kriz oluştu ve iki ülke savaşla burun buruna geldi.<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Haber kaynağı|url=https://www.ntv.com.tr/video/turkiye/20-yil-sonra-sat-komandolari-kardak-krizini-anlatti,_Es9br6lQUyNbBQQ-eAVmw|başlık=20 yıl sonra SAT komandoları Kardak krizini anlattı|erişimtarihi=6 Mayıs 2020|tarih=29 Ocak 2016|çalışma=|yayıncı=NTV|ad=Yağız|soyadı=Şenkal|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201229180248/https://www.ntv.com.tr/video/turkiye/20-yil-sonra-sat-komandolari-kardak-krizini-anlatti,_Es9br6lQUyNbBQQ-eAVmw|arşivtarihi=29 Aralık 2020|ölüurl=hayır}}</ref>

Türk komandolarının Yunan gemilerini geçip doğudaki adaya sızması gerekiyordu. SAT komandoları operasyon için [[Atatürk Havalimanı]]'na yönlendirildi. Komandoların hazırlıkları eksikti ve onları Bodrum'a götürecek uçağın pilotu yanlarındaki botlarda kullanacakları yakıtların uçağa alınmasına izin vermemişti. Komandolar boş yakıt bidonları ile [[Bodrum, Muğla|Bodrum]]'a yol aldılar. 30 Ocak 1996 gecesi komandolar Bodrum'daki askeriaskerî kampa vardılar.<ref name=":1" />

Operasyonda görev yapan [[Sualtı Taarruz Grup Komutanlığı (Türkiye)|SAT]] komandolarının verdikleri röportajlara göre operasyon bir aldatma harekâtıydı. 12On iki komando bir sahil güvenlik gemisi eşliğinde 2iki bot ile Yunan gemilerine doğru ilerleyecekti. Türk [[Sikorsky UH-60 Black Hawk|Sikorsky]] helikopterleri, [[TCG Yavuz (F-240)|TCG Yavuz]] firkateynine asker indiriyormuş gibi gösterilip Yunan filosunun dikkati dağıtılacak ve bu sırada komandolar gemiden ayrılıp botlarla irili ufaklı Yunan gemilerinin arkasına, Batı Kardak Kayalıkları'na sızacaktı. SAT komandolarının başarısız olması durumunda ise helikopterler havadan personeli kayalıklara çıkaracaktı.<ref name=":1" />

Komandoların [[kumanya]] ve benzin sıkıntısı zaman kazanmak için yerel tedarikçilerden tedarik edildi. Yerel halkın da yardımıyla komandolar kısa süre içerisinde denize açıldılar. Helikopterlerin aldatması eşliğinde botlar başarı ile Batı Kardak Kayalıkları'na ulaştı. Adadaki Yunan bayrağı, Türk komandoları tarafından indirildi ve yerine Türk bayrağı dikildi.<ref name=":1" />

Türk bayrağının dikilme haberi Ankara'da büyük bir sevince yol açtı. Bu haber [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'ye de ulaştı. Dönemin ABD Başkanı [[Bill Clinton]], her iki tarafa itidal çağrısı yapıyor, bölgede 'küçük kayalıklardan daha önemli meseleler, ortak çıkarlar olduğunu' söylüyordu. Geceyi sabaha bağlayan saatlerde Amerikan Dışişleri Bakan Yardımcısı [[Richard Holbrooke]], Türk Dışişleri Bakanlığı müsteşarıMüsteşarı [[Onur Öymen]]'e haberi doğrulamak için telefon açtı. Hattın bir ucunda Yunan Dışişleri Bakanı [[Theodoros Pangalos]] da vardı. Holbrooke'un Onur Öymen'e, "Türkiye'nin Kardak'a asker çıkarmayı planladığını duyduk, doğru mu?" diye sormasından sonra Öymen "Hayır, böyle bir plan yok, askerler zaten orada." diyerek haberi doğruladı. Yunanistan gerçekten Türk askerlerinin Yunan gemilerini geçip adaya çıkarma yapıp yapmadıklarını görmek için adaya bir helikopter gönderdi. Keşif uçuşu sonrasında gece 3 sularında Türklerin kayalıklardaki askeriaskerî varlığı doğrulandı. Türk medyasına göre keşif uçuşunuuçuşu gerçekleştirenyapan Yunan helikopteri arızalandı ve TCG Yavuz'un yardım tekliflerini reddetti. Yunan helikopteri düştü ve helikopterinhelikopterdeki 3üç kişilik Yunan mürettebatı kazada hayatını kaybetti.<ref name=":0" /><ref name=":1" />

Onur Öymen,; Holbrooke'a tüm diplomatik yöntemleri denediklerini, krizin çözümü için Yunanistan'ın askerlerini çekmesi gerektiğini söyledi. Onur Öymen'e göre telefon trafiği sabaha kadar devam etmiş ve Yunan tarafı Türklerin de aynısını yapmaları şartıyla askerlerini çekip bayraklarını indirmeyi kabul etmişti. Teklif, [[Dışişleri Bakanlığı|dışişleriDışişleri bakanlığınaBakanlığına]] ve hükûmeteHükûmete iletildikten sonra kabul edildi. Sabah 5 sularında iki taraf anlaşmaya vardı. İki taraf da askerlerini kayalıklardan çekip bayraklarını indirdi ve kriz dindirilmiş oldu.<ref name=":0" /><ref>29.01.1996, Milliyet</ref>

Stelyo Berberakis<nowiki>'e göre 1996'da Türkler, Batı Kardak Kayalıkları'na asker konuşlandırdıklarında Yunanistan Genelkurmay Başkanı sonucu savaş olacaksa bile kayalıklarınKayalıkları''</nowiki>n bombalanmasını önerdi. Konstantinos Simitis bu olaydan sonra istifa etmesini istedi ve Yunanistan Genelkurmay Başkanı istifa etti.<ref name=":1" />

8 Ekim 1996'da bir çift Yunan Mirage 2000, EgedeEge'de Sakız adasıAdası yakınlarında 2iki Türk F-16'sı ile karşılaştı. F-16'lar, simüle edilmiş bir SEAD misyonuna (4dört Türk F-4E) eşlik ediyordu. Uzun bir it dalaşından sonra, Türk F-16'larından birinin Thanos Grivas tarafından yönetilen Yunan Mirage 2000 tarafından ateşlenen Magic II füzesi ile vurulduğu iddia edildi. Yunan makamları jetin mekanik arıza nedeniyle düştüğünü söylerken, Türk Savunma Bakanlığı, 2014 yılında jetin Yunan pilotu tarafından düşürüldüğünü söyledi. Bazı Yunan medya organları bunun bir kaza olduğunu ve Türk uçağının istemeden düşürüldüğünü bildirdi. Türk pilot Nail Erdoğan öldürüldüyaşamını yitirdi, arka koltuk pilotu Osman Çiçekçi kurtarıldı. Birbir Yunan helikopteri tarafından kurtarıldı ve Türk tarafına teslim edildi. Yunanistan resmen Türkiye'ye Türk savaş uçağı bulma ve kurtarma çabalarında yardımcı olmayı teklif etti.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.f-16.net/f-16-news-article619.html | başlık = Deadly 1996 Aegean clash is confirmed | tarih = 22 Mayıs 2003 | alıntı = A former Turkish naval commander confirmed on Monday that a Greek warplane had shot down a Turkish F-16 fighter in the Aegean in 1996. The incident, which cost the life of one of the two Turkish pilots, Captain Nail Erdogan, was attributed to an accident at a time of heightened tension. | çalışma = F-16 documents | yayıncı = Lieven Dewitte | arşivengelli = evet | erişimtarihi = 28 Temmuz 2020 |arşivurl= https://web.archive.org/web/20131025234444/http://www.f-16.net/news_article619.html |arşivtarihi= 25 Ekim 2013 | ölüurl = hayır }}</ref>

2013 yılının Ocakocak ayında Yunanistan'ın [[Altın Şafak (Yunanistan)|Altın Şafak]] partisiPartisi milletvekiliMilletvekili İlias Panayotaros, parlamentodaki konuşmasında Yunan hükûmetininHükûmetinin Kardak’a Yunan bayrağını dikmesini yoksa bunu kendilerinin yapacağını söyledi. Partinin lideriLideri [[Nikos Mihaloliakos]] ise Türk komandoların kayalara çıkıp Türk bayrağı çektiği 30 Ocak gecesinin kendileri için “utanç gecesi olduğunu” söyledi.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.hurriyet.com.tr/planet/22503360.asp |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=2 Şubat 2013 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140310055319/http://www.hurriyet.com.tr/planet/22503360.asp |arşivtarihi=10 Mart 2014 |ölüurl=hayır }}</ref>

2013 yılının Şubat ayında Radikal Sol Koalisyon PartisiPartisinin SYRIZA’nın(SYRIZA) İnsan Hakları Komitesi üyesiÜyesi avukatAvukat Nasos Theodoridis, "''İmia kayalıklarınınKayalıkları<nowiki>''nın adı bence Kardak’tır. İtalya, 12On İki Adaları, Yunanistan’a bıraktığında, bu adalara yakın kayalıkları dahildâhil etti. Kardak, Kilimli adasınaAdası'</nowiki>na kıyasla Türkiye’ye daha yakın.''" şeklinde açıklamada bulununca İnsan Hakları Komite üyeliğindenÜyeliğinden alındı ve SYRIZA, Teodoridis'in partinin değil kendi görüşlerini dile getirdiğini belirtti. Yunan medyası, "Theodoridis vatan hainidir." yorumları yaptı.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.hurriyet.com.tr/planet/22547394.asp |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=8 Şubat 2013 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20130210030523/http://www.hurriyet.com.tr/planet/22547394.asp |arşivtarihi=10 Şubat 2013 |ölüurl=hayır }}</ref>

* [http://www.hurriyet.com.tr/gundem/4497383.asp?m=1&gid=69 Hürriyet Gazetesi: Kardak'ta gerginlik] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20091023090123/http://www.hurriyet.com.tr/gundem/4497383.asp?m=1&gid=69 |tarih=23 Ekim 2009 }} (Kardak kayalıklarıKayalıkları<nowiki>''</nowiki> üzerindeki 30 Mayıs 2006 tarihinde yaşanan ikinci mini kriz)