V. Murad: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
45. satır:
Veliaht Mehmed Murad efendi tahttan indirilen amcası Sultan [[Abdülaziz]]'in yerine 30 Mayıs 1876'da Sultan Beşinci Murad unvanıyla padişah oldu. "''Talebe-i ulûm''" veya "''softalar ayaklanması''"” adı verilen gösteriler 10 Mayıs 1876'da başlamıştı. “''Erkân-ı erbaa''” adı verilen bu grup iktidar koltuğuna oturduktan sonra Abdülaziz’in hal‘i konusunda anlaşarak durumu veliahda bildirdiler. Hal‘ işinin 31 Mayıs'ta yapılması kararlaştırıldığı halde bazı gelişmeler yüzünden 29-30 Mayıs gecesine alındı.<ref name=tdv/>
Cülus ve biat tarihinin kararlaştırılan günden bir gün önceye alındığı kendisine bildirilmediği için dairesine gelen askerler tarafından tutuklanacağı vehmine kapılarak depresyona girdi. Serasker [[Hüseyin Avni Paşa]]'nın arabasına binerken Paşa arabadan inmeyerek büyük bir protokol rezaletine imza atmakla beraber, belinden çıkardığı silahı korku içindeki V. Murad'a uzatmış ve korkusu bir kat daha artmıştır. Rıhtımdan çatanaya bindirileceği sırada denizin fırtınadan dolayı kabarması üzerine korkuya kapılarak binmek istememiş müdahale edilerek bindirilmiş, Sarayburnu'na geçilerek bir arabayla Beyazıt'taki Seraskerlik binasına (bugünkü İÜ Merkez Kampüsü) gidilerek orada biat törenine başlanmıştır. Sultan Abdülaziz'in [[Topkapı Sarayı]]'na nakledildiği haberi gelince acele ile [[Dolmabahçe Sarayı]]'na gidilerek törene orada devam edilmiştir.[[Dosya:
Birkaç gün sonra Sultan Abdülaziz'in ölüm haberinin gelmesi ve ardından Hüseyin Avni Paşa'nın [[Çerkes Hasan]] adlı genç subay tarafından öldürülmesi olayları üzerine kendini tamamen kaybederek yatağında gözleri havaya dikilmiş halde hareketsiz kalakalmıştır.<ref name=":0" /> Hususi doktoru olan Dr. Kapolyon'un bir küvetin içine yatırarak elli [[sülük]] ile kan almak gibi son derece [[yanlış tedavi|hatalı tedavi]] yöntemleriyle durumu daha da fenalaşmış ve adeta kendisinden ümit kesilmişti. Bu durumda kendisinden umdukları ümitlerin suya düştüğü kanaatine varan devlet adamlarının kararıyla 93 gün kaldığı Osmanlı tahtından 31 Ağustos 1876 tarihinde indirildi.
== Sonraki yaşamı ==
[[Dosya:1840 1904 5murat.jpg|küçükresim|V. Murad'a ait bir fotoğraf]][[II. Abdülhamid]] tarafından ailesi ile birlikte zorunlu ikamete mecbur edildi. Taraftarları onun sağlığının iyi olduğu ve haksız yere hal'edildiği propagandasını yayıyorlardı. Bunun üzerine II. Abdülhamid, onu yerli ve yabancı doktorlardan oluşan bir heyete muayene ettirerek hastalığının sürdüğüne ve tedavisinin imkânsız olduğuna dair rapor aldı.<ref name=tdv>{{Web kaynağı | soyadı1 = Küçük | ad1 = Cevdet | başlık = Murad V | url = http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c31/c310126.pdf | website = http://www.islamansiklopedisi.info | yayıncı = Türk Diyanet Vakfı İslam ansiklopedisi, Cilt 31 | erişimtarihi = 2 Ağustos 2016 | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160806164800/http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c31/c310126.pdf | arşivtarihi = 6 Ağustos 2016 | ölüurl = hayır }}</ref>▼
▲[[II. Abdülhamid]] tarafından ailesi ile birlikte zorunlu ikamete mecbur edildi. Taraftarları onun sağlığının iyi olduğu ve haksız yere hal'edildiği propagandasını yayıyorlardı. Bunun üzerine II. Abdülhamid, onu yerli ve yabancı doktorlardan oluşan bir heyete muayene ettirerek hastalığının sürdüğüne ve tedavisinin imkânsız olduğuna dair rapor aldı.<ref name=tdv>{{Web kaynağı | soyadı1 = Küçük | ad1 = Cevdet | başlık = Murad V | url = http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c31/c310126.pdf | website = http://www.islamansiklopedisi.info | yayıncı = Türk Diyanet Vakfı İslam ansiklopedisi, Cilt 31 | erişimtarihi = 2 Ağustos 2016 | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160806164800/http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c31/c310126.pdf | arşivtarihi = 6 Ağustos 2016 | ölüurl = hayır }}</ref>
Onu yeniden padişah yapmak isteyenler tarafından üç defa kaçırma girişimi düzenlenmiştir. İlki, tahttan indirilişinden üç ay sonra gerçekleşti; İkisi Türk, ikisi yabancı olan dört kişilik bir komite, Murad'ı Avrupa'ya kaçırmak ve hükümdarlığını kabul ettirmek için kadın kılığında Çırağan Sarayı'na girmeye çalışırken yakalandı.<ref name=tdv/> İkinci kaçırma girişimi Cleanti Scalieri-Aziz Bey mason komitesi tarafından düzenlendi. Scalieri vasıtasıyla mason örgütlerine mensubiyeti bulunan Beşinci Murat, Fransız Obediyanslarına bağlı ''Terakki (Proodos) Locası''<nowiki/>'nda yer almıştı.<ref name=ahmet>{{Web kaynağı | soyadı1 = Kısa | ad1 = Ahmet | başlık = Cleanthi Scalieri ve Aziz Bey Komitesi (1876-1878) | url = https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=RYan9_S-Z7Eir3xdWGXBiGBf2KQ_Kfc5fuhE07uQFnVarXxztQjoAB9raAHqSppi | website = https://tez.yok.gov.tr/ | yayıncı = Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi 2012 | erişimtarihi = 2 Ağustos 2016 | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160806164806/https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=RYan9_S-Z7Eir3xdWGXBiGBf2KQ_Kfc5fuhE07uQFnVarXxztQjoAB9raAHqSppi | arşivtarihi = 6 Ağustos 2016 | ölüurl = hayır }}</ref> Bu localarda ilkeler, ‘''…vicdanlarda hürriyet, adalette eşitlik, ilişkilerde kardeşlik…’'' olarak tanımlanıyordu. Çeşitli dinler, çeşitli milliyetler ve çeşitli mezheplerin zenginliğinde bölünmüş imparatorluk yapısı, özgürlük, eşitlik, kardeşlik kavramlarıyla bir arada tutulmaya çalışılıyor, bu yapıyı kaynaştıracak söylemler loca içerisinde yüksek seslerle dillendiriliyordu. V. Murad, imparatorluğun yeni değerlere geçişi olarak görülmüştü, bu yüzden onu yeniden tahta çıkarmayı denediler.<ref name=ahmet/> Murad'ı kaçırarak bir camide biat edip yeniden padişah ilân etmeyi tasarlayan komite üyeleri içlerinden birinin ihbarı üzerine harekete geçmeden yakalandı. 20 Mayıs 1878 günü gerçekleşen üçüncü girişim [[Çırağan Baskını]] olarak bilinir. Baskını düzenleyen [[Ali Suavi]]'nin öldürülmesi ile sonuçlanmıştır.
[[Çırağan Baskını|Ali Suavi vakası]]ndan sonra eski padişah ailesiyle beraber Çırağan'ın bugün [[Beşiktaş Anadolu Lisesi]] olarak kullanılan harem binasına nakledildi. Bu olaya kadar tanınan bir takım serbestlikler tamamen kaldırılmış ve eski padişah ailesi ile beraber pek çok mahrumiyetlere maruz kalmıştır. Akıl sağlığına tekrar kavuştuğu yönündeki söylentilerin maiyetindeki bazı kalfalar tarafından ortalığa yayılması bu tedbirlerin alınmasında etkili olmuştur. Çırağan'ın dışarı ile tamamen irtibatının kesilmesi ve sıkı bir tarassut altına alınması bu dönemdedir. Ailesi ve maiyetindekilerle beraber kalabalık bir grubu oluşturmuşlar ve bu zümreye "Çırağanlılar" adı verilmiştir.
[[Dosya:Portrait of Murad V.jpg|küçükresim|
Akıl sağlığına kavuşan sabık padişah günlerini piyano çalarak, torunlarına ithaf ettiği besteler yaparak ve onların müzik yönünde eğitimleriyle ilgilenerek geçirdi. 28 yıl süren bu uzun mahrumiyet yıllarında ailesi genişlemekle beraber kayıplar da yaşanmıştır. Çırağan yıllarında iki kızı, sekiz torunu ve Şehzade Ahmed Nihat Efendi'nin oğlu olan torun çocuğu Şehzade Ali Vasıb Efendi dünyaya gelmişlerdir (1903).
| |||