|
== Tarihçe ==
=== '''Selanik'tenŞemsi İstanbul'a,Efendi Osmanlı'danMektebi Cumhuriyet'eve Terakki VakfıMektebi'nin Okulları'''Kuruluşu ===
Selanik, 19. yüzyılda çeşitli uluslardan insanları ve kültürleri barındıran yapısıyla, hareketli kültür ve politika yaşamıyla ve en önemlisi zengin ekonomisi ile Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti İstanbul’dan sonra gelen en önemli kentlerinden biriydi. Osmanlı’da [[Tanzimat Fermanı]] gibi çağdaşlaşma hareketleri Selanik’te yankı buluyor, Fransız Devrimi'nin ilkeleri Osmanlı topraklarında bu kentte yaygınlaşıyordu. Sonuçta toplumsal ve kültürel yaşamı böylesine canlı bir kentin Osmanlı İmparatorluğu'nda eğitim alanında da öncülük görevi yüklenmesi bir bakıma kaçınılmazdı.
19. yüzyılda Selanik, kozmopolit yapısı, zengin ekonomisi, hareketli kültürel ve siyasi yaşamı ile Osmanlı İmparatorluğunun en önemli kentlerinden biriydi. Fransız Devriminin ilkeleri bu kentte yaygınlaşıyor Tanzimat gibi çağdaşlaşma hareketleri Selanik’te karşılığını buluyordu.
1873 yılında kentin ilk özel Müslüman Türk ilkokulu olarak kapılarını açan [[Şemsi Efendi Mektebi]]; çağdaş kuşaklar yetiştirmeyi hedeflemişti ve yöntem olarak da ''usul-i cedid'' (yeni yöntem) öğretimini seçerek bu atılımı yapıyordu. İşte bu [[Şemsi Efendi Mektebi]], bugün artık Türk millî eğitiminin en köklü kurumlardan birisi olan [[Terakki Vakfı Özel Şişli Terakki Okulları]]'nın çekirdeğidir.
Toplumsal ve kültürel yaşamı böylesine canlı bir kentin, Osmanlı İmparatorluğunda eğitim alanında da öncülük görevi yüklenmesi bir bakıma kaçınılmazdı.
Okul, [[Şemsi Efendi]]'nin öncülüğünde Abdi Kamil, Derviş Efendi, Halil Vehbi Efendi gibi Selanik eşrafının katılımı ve diğer hayırseverlerin yardımlarıyla kurulmuştur.Kuruluşundan bir müddet sonra kız öğrencilere eğitim olanağı sağlaması, okulda batılı eğitim anlayışına uygun özel dersler verilmesi, bu kurumun çağdaş niteliğinin kanıtlarıdır.
Şemsi Efendi Mektebi, kuruluşunun üzerinden daha dört yıl geçmeden devralınarak Emin Lütfi Efendi’nin başkanlığındaki 13 kişilik bir encümen ile tam teşkilatlı ve daha büyük kapasiteli bir okula dönüşme çabalarını başlattı. Bu çalışmalar sonucunda 2 Ağustos 1877 tarihinde okul, rüştiye (ortaokul) düzeyine çıkarıldı ve Terakki Mektebi adı altında öğrenime başladı.
1877’de, işte böyle bir ortamda, Selanik’in ileri gelen Türk iş adamları tarafından '''“Mekteb-i Terakki”''' adıyla bir özel okul kuruldu. Amaç; yabancı dil bilen, ticari bilimlerine hâkim, girişimci ve sağlam ahlaklı gençler yetiştirmek olarak belirlenmişti.
Okul, bu tarihten sonra da gelişmesini sürdürdü. 27 Mart 1880 tarihinde okulun adı "'''Selanik Terakki Mektebi '''" olarak değiştirildi. Selanik Terakki Mektebi , ortaokuldan sonra lise düzeyinde de eğitim vermeye başladı. Bu hızlı gelişim ve verdiği eğitimin kalitesi açısından Selanik’in en gözde okullarından biri haline gelen '''Selanik Terakki Mektebi, ''' velilerin de isteğine uyarak yatılı kısım ve kızlar bölümünü de açtı. Okul, 20.20’nci yüzyılın başında adını "'''YadigârYadigar- Iı Terakki Ticaret Mektebi '''" olarak değiştirdi. ▼
Okul iptidai (ilk) ve rüştiye (orta) düzeyde eğitim vermekteydi. Okul yönetimi, vakıf ilke ve yapısını taşıyan bir “encümenden” (komisyondan) oluşmaktaydı. Bu komisyon aynı zamanda Selanik’te kurulan ilk sivil toplum kurumlarından biri olup kendisi için de bir tüzük hazırlayarak yönetim ilkelerini belirlemişti. İlkeler uyarınca okulların öğrencileri ve hocaları bu komisyonun nezareti altında olacak ve haftada iki kez iki komisyon üyesi tarafından denetlenecekti.
1912 yılına gelindiğinde Balkan Savaşı nedeniyle Selanik'te zor günler yaşanmaya başladı. Kentin Müslüman Türk halkı; savaş, baskılar ve o yılların karışıklıkları içinde Selanik'i terkedip, başta İstanbul ve İzmir olmak üzere doğuya doğru göç etmek zorunda kaldı. 1923 [[Lozan Antlaşması]]'ndan sonra da Terakki Mektebi'nin Selanik'te kalan son bölümü de diğer Türk malları gibi tasfiye edilip kapatıldı. Böylece okulun Selanik’teki yaklaşık 55 yıllık tarihi sona erdi.
'''Terakki*''' ile ilgili beş önemli özellik göze çarpmaktaydı. Bunlardan ilki, Terakki Okullarında kuruluşundan itibaren yabancı dil eğitimine yüksek önem verilmesiydi. İkincisi, Selanik’in ekonomik gereksinimine ve değişen toplumsal yapısına uygun olarak, ticaret ve iktisat dersleri özen gösterilen derslerin başında gelmesiydi. Üçüncü olarak kız çocuklarının eğitimi konusu üzerinde büyük bir duyarlılıkla durulmuş, Terakki Mektebi Encümeni 1890’lı yıllardan başlayarak kız çocuklarına yönelik iki okul açmıştı. Dördüncü olarak okul, yeniliklere açık bir tarzda yönetilmişti. Encümenler ve okul yöneticileri, öğretmenlerin ve öğrencilerin derslere devamları yanında eğitimin bir parçası olarak gördükleri kültürel etkinliklere ve sportif aktivitelere büyük önem vermişlerdi. Son olarak Osmanlı İmparatorluğunda, okul öncesi ana (valide) okulunun ilk kurulduğu eğitim kurumlarından biri Terakki Mektebi’ydi. Terakki bu özelliklerini gelecek yıllarda da hep sürdürecekti.
▲27 Mart 1880 tarihinde okulun adı "'''Selanik Terakki Mektebi'''" olarak değiştirildi. Selanik Terakki Mektebi, ortaokuldan sonra lise düzeyinde de eğitim vermeye başladı. Bu hızlı gelişim ve verdiği eğitimin kalitesi açısından Selanik’in en gözde okullarından biri haline gelen '''Selanik Terakki Mektebi,''' velilerin de isteğine uyarak yatılı kısım ve kızlar bölümünü de açtı. Okul, 20. yüzyılın başında adını "'''Yadigâr-I Terakki Ticaret Mektebi'''" olarak değiştirdi.
=== Terakki Mektebi'nin İstanbul'daki Gelişimi ===
1912 yılına gelindiğinde Balkan Savaşı nedeniyle Selanik’te zor günler yaşanmaya başlandı. Kentin Müslüman Türk halkı; savaş, baskılar ve o yılların karışıklıkları içinde Selanik’i terk edip başta İstanbul ve İzmir olmak üzere doğuya doğru göç etmek zorunda kaldı. 1923 Lozan Antlaşması’ndan sonra da Terakki Mektebi’nin Selanik’te kalan son kısmı da tasfiye edilip kapatıldı. Böylece okulun Selanik’teki yaklaşık 55 yıllık tarihi sona erdi. Ama okulun Selanik’tekiSelanik'teki son bölümünün kapanmasından dört yıl önce, İstanbul’daİstanbul'da Terakki ruhunu taşıyan bir başka okul açılmıştı bile. Selanik Terakki MektebindenMektebi'nden yetişmiş ve Balkan Savaşı yıllarında İstanbul’a göç etmiş bir grup genç, içinden çıktıkları irfan yuvasının geleneğini sürdürmek ve genç kuşaklarda da aynı geleneği yaşatmak için 5 Nisan 1919’da1919'da "'''Şişli Lisan Mektebi'''" adı altında bir okul kurdular. 3 Eylül 1919’da1919'da Mahmut Celalettin Konağı’ndaKonağı'nda kapılarını açan '''Şişli Lisan Mektebi''', 24 Haziran 1920 akşamı bu ahşap konak yanınca 1 Eylül 1920 tarihinden itibaren eğitime Pangaltı’daPangaltı'da kiralanan Nuri Paşa Konağı’nda eğitimeKonağı'nda devam etti.
Okul, 1921 yılından itibaren “adını '''Şişli Terakki Mektebi”Mektebi''' olarak isim değiştirdideğiştirir. Kuruluş yıllarında olduğu gibi, bu okul da "Encümen"''encümen'' adı verilen kurucu ve koruyucu üyelerden oluşmuş bir heyet tarafından yönetilmekteydiyönetildi. 1934Okul yılındakurucularının Şişlibenimsedikleri Terakki Mektebi aynı adla anılan bir limited şirkete devredildi. Bu biçimsel bir değişimdi çünkü şirket ortaklarıilke Terakki anlayışgeleneğini veifade ilkelerine uygun olarak hiçbir biçimde kâr hissesi istemeyecekleri konusunda birer taahhütname imzalamışlardı.ediyordu:
* "Terakki Mektebi ticaret amacıyla kurulmamıştır, hayır için yaşadığı gibi hayır ile de yaşar."
Şişli Terakki Mektebi, 1935 yılında kendi mülkiyetindeki binalarına kavuşuncaya kadar hep Nişantaşı ve Pangaltı arasında, okul olmaya uygun konakları kiralayarak tam teşkilatlı, yatılı, karma bir lise olarak gelişti. 1922 yılında Ferit Paşazade Mehmet Bedri Bey ve validesine ait binada, 1924 yılında “Şerif Paşa ve Münire Sultan Konakları”nda, 1927 yılında Halil Rıfat Paşa Konağı’nda, 1928 yılında da Nişantaşı’ndaki Baş Mabeyinci Konağı’nda hizmet verdi. ▼
'''Şişli Terakki Mektebi''', 1935 yılında kendi mülkiyetindeki binalarına kavuşuncaya kadar hep Nişantaşı ve Pangaltı arasında, okul hizmeti vermeye uygun konakları kiralayarak tam teşkilatlı, yatılı, karma bir lise olarak gelişti.
Baş Mabeyinci Konağı, 1935 yılında Emlak ve Eytam Bankasından satın alındı. Konak 1949 yılında yıkılarak yeni ve çağdaş bir okul binası olarak inşasına başlandı. Ön cephesi Teşvikiye Caddesi, arka cephesi Akkavak Sokağı, ortası da büyük bir avludan oluşan okulun inşaatı 1962 yılında tamamlandı. 1969 yılında da ön cepheye iki kat ilave edildi. ▼
▲'''Şişli Terakki Mektebi ''', 1935 yılında kendi mülkiyetindeki binalarına kavuşuncaya kadar hep Nişantaşı ve Pangaltı arasında, okul olmaya uygun konakları kiralayarak tam teşkilatlı, yatılı, karma bir lise olarak gelişti. 1922 yılında Ferit Paşazade Mehmet Bedri Bey ve validesine ait binada, 1924 yılında “ŞerifŞerif Paşa Konağı ve Münire Sultan Konakları”ndaKonağı'nda, 1927 yılında Halil RıfatRifat Paşa Konağı’nda,Konağı'nda ve 1928 yılında da Nişantaşı’ndaki Baş Mabeyinci Konağı’ndaKonağı'nda hizmet verdi.
1963 yılında, şirket ilk kuruluştaki yapısına, yani "vakıf" kavramının o günkü yasal ifadesi ile "tesis"e dönüştürülmüş, 1967 yılında yürürlüğe giren 903 sayılı yasanın "vakıf" kurma olanağını tanıması ile de "Terakki Tesisi" "'''Terakki Vakfı"'''na dönüşmüş ve okul bu vakıf tarafından yönetilmeye başlamıştır. ▼
▲Baş Mabeyinci Konağı , 1935 yılında Emlak ve Eytam BankasındanBankası'ndan satın alındı. Konak 1949 yılında yıkılarak yeni ve çağdaş bir okul binası olaraktesislerinin inşasınayapımına başlandı. Ön cephesi Teşvikiye Caddesi, arka cephesi Akkavak Sokağı, ortası da büyük bir avludan oluşan okuluntesislerin inşaatı 1962 yılında tamamlandı. 1969 yılında da ön cepheye iki kat ilave edildi.
'''Şişli Terakki Mektebi''', 17 Mart 1934 tarihinde aynı adla anılan bir limited şirkete devredildi. Ancak, bu biçimsel bir değişimdi. Çünkü şirket ortakları Terakki ruhuna ve ilkelerine uygun olarak hiçbir biçimde kar hissesi istemeyecekleri konusunda birer taahhütname imzalamışlardı.
▲1963 yılında , şirket ilk kuruluştaki yapısına, yani "vakıf " kavramının o günkü yasal ifadesi ile "tesis "'e dönüştürülmüş, 1967 yılında yürürlüğe giren 903 sayılı yasanın "vakıf " kurma olanağını tanıması ile de "Terakki Tesisi ", "'''Terakki Vakfı "'''na dönüşmüş ve okul bu vakıf tarafından yönetilmeye başlamıştır.
=== Terakki Vakfı'nın Kurucu Üyeleri ===
* Ahmet Elberger
* Akif Akev
* Fahri Refiğ
* İbrahim Telci
* Necdet Üçer
* Reşat Atabek
* Yusuf Kapancı
* Ata Refiğ
* Rifat Edin
* Fikret Güvenç
* Memduh Paker
* Nazmi Eren
* Vedat Uras
* Ecvet Gürses
* Neş'eNeşe Deriş
=== Günümüz Şişli Terakki Okullarıİlköğretim'i ===
[[Dosya:Terakki Giris.jpg|küçükresim|300px|Şişli Terakki Lisesi'nin Girişi]]
Terakki’ninOkulun bugünkü modern tesislerini oluşturan [[Levent]] yerleşkesinetesislerine doğru ilk adım, 1966 yılında satın alınan 25.,800 metrekarelik arazi ile atıldı. Levent’teki ilkokul binasının yapımına 1973 yılında başlandı ve binanın birinci modülü 1975 yılında, ikinci modülü ise 1983 yılındatarihinde tamamlanarak öğretime açıldı. Terakki 1994-1995Vakfı öğretimOkulları'nın yılındanLevent itibarentesislerinin temeli ise anaokulu,14 ilköğretimTemmuz okulu1991’de ve lise olarak Levent’te hizmet vermektedir. 2005 yılında Levent Yerleşkesinde ayrıca Fen Lisesi açılmıştıratıldı.
2014-2015 eğitim öğretim yılından itibaren Terakki Vakfı Okulları Anadolu yakasında Tepeören’de ikinci bir yerleşkede de eğitim hizmeti vermeye başlamıştır. Ayrıca son 10 yıl içerisinde Uluslararası Bakolarya programı kapsamında kademeli olarak Levent ve Tepeören yerleşkelerinde ilk yıllar (IBPYP) ve Lise (IBDP) programları uygulanmaktadır.
Bugün 3600’ü aşkın öğrencisiyle, Levent ve Tepeören yerleşkelerinde anaokulundan liseye, fen lisesi ve uluslararası programlarıyla birlikte hizmet veren Terakki Vakfı Okulları kuruluşundan itibaren ticari amaçlı bir girişim olmayıp kuruluşundaki “'''Terakki mektebi hayır için yaşadığı gibi hayır ile de yaşar'''.” ilkesi, kuruluş amaçları doğrultusunda “terakki ederek” bugün, '''“Terakkili olmak yaşama eksiksiz hazırlanmaktır.”''' ifadesini taşıyan bir eğitim vizyonuna dönüşmüştür.
Levent eğitim tesislerinin kuruluşundaki ilke, artık bilgi toplumuna dönüşen ve sanayileşen bir ülkenin gereksindiği üretici insan gücünün yetiştirilmesi için uygulamalı bir öğretimin, sosyal, kültürel ve sportif bir eğitim ile bütünleştirilmesi olmuştur. Bu nedenle, Levent eğitim tesislerinde, sayısı giderek artan öğrencilere, gelişen teknolojinin sağladığı olanaklarla düzenlenen özel derslikler, laboratuvarlar, kütüphaneler, toplantı ve konferans salonları, yemek salonları, büfeler, Bilgi İşlem Merkezi, kültür merkezleri, Terakki Sanat Galerisi ve spor tesislerinden oluşan tüm çağdaş olanaklar sunulmaktadır.
<nowiki>*</nowiki>Terakki Osmanlı Türkçesinde ilerleme anlamına gelmektedir.
Terakki Vakfı Okulları, 1994-1995 öğretim yılından itibaren Anaokulu, İlköğretim Okulu, Lise ve Fen Lisesi olarak İstanbul’un en güzel semtlerinden Levent’teki tesislerinde hizmet vermektedir.
Bu yazı, ''Mehmet Ö. Alkan’ın '''“İmparatorluktan Cumhuriyet’e Selanik’ten İstanbul’a Terakki Vakfı ve Terakki Okulları 1877-2000''' “ İstanbul 2003'' adlı eserinden derlenmiştir.
== Kaynakça ==
| 