Serbesti: Revizyonlar arasındaki fark

Serbesti, bu kritik geçiş döneminde yayın hayatına başlayıp ses getiren gazetelerden biriydi. Kurucusu Mevlanzade Rıfat Efendi (1869 - 1930), Süleymaniye Kürtlerindendi. Babası Kütüphaneci Abdurrahman Bey'in etkisiyle okumaya, yazmaya ilgi duymuş ve hukuk tahsilinin ardından Yabancı Basın Kalemi'nde çalışmaya başlamıştı. [[V. Mehmed|V. Mehmet]]'i desteklemesi nedeniyle [[II. Abdülhamid|II. Abdülhamit]] tarafından Yemen'in Sana kentine 12 yıl sürgüne gönderilmişti. [[İkinci Meşrutiyet|II. Meşrutiyet]]'in ardından başkente dönen Mevlanzade, İttihatçılara muhalif [[Fedakâran-ı Millet Cemiyeti|Fedakaran-ı Millet Cemiyet]]<nowiki/>i'ne katıldı. Hukuk-ı Umumiye gazetesinin yönetimini üstlendi. İttihatçılara, Abdülhamit'e ve baskı rejiminine ağır eleştiriler yöneltti. [[Mizancı Murad|Mizancı Murat Bey]]'in [[Kâmil Paşa|Sadrazam Kamil Paşa]]'nın talimatıyla tutuklanmasına karşı çıktı. Gazetenin 26'ncı sayısında fikir özgürlüğünü ve hukukun üstünlüğünü savunurken şunları yazdı: "Hiçbir siyasi şüpheli vatandaş, hiçbir Osmanlı savcısının emri olmaksızın sadece sadrazamın emriyle zabtiyeler tarafından hapse atılamaz. Aksi takdirde memleket yine keyfi idare ediliyor demektir. Kanun-ı Esasi'ye (Anayasa) riayet etmeyen sadrazamın bu hareketi diktatörlükten başka bir şey değildir."

Serbesti gazetesinde İttihatçıların önde gelen rakibi [[Osmanlı Ahrar Fırkası|Ahrar Cemiyeti]]'ni destekleyen Mevlanzade Rıfat muhalefetin en önemli sesi oldu. Başyazarı [[Hasan Fehmi Bey|Hasan Fehmi']]<nowiki/>nin öldürülmesinin ardından tavrını daha da sertleştirdi. [[31 Mart Vakası]]'nın ardından hakkında tutuklama kararı çıkarılınca [[Osmanlı Ahrar Fırkası|Ahrar Fırkası]]'nın yöneticileriyle Mısır'a kaçmak zorunda kaldı. Kahire'nin ardından sağlık nedeniyle gittiği Atina'ya, sonrasında Paris'te gönüllü sürgüne gitti. Paris'te muhalefeti örgütleyen [[Şerif Paşa]]'nın desteğiyle Serbesti'yi 12 sayı yayımladı. Paşayla ilişkilerinin bozulması üzerine Kahire'ye gitti. Mısır Hidivi'nin yardımıyla gazetenin yayımını sekiz sayı daha sürdürdü. Bu arada Divan-ı Harp Mahkemesi'nde yargılanıp [[31 Mart Vakası]]'ndaki rolü nedeniyle 10 yıl sürgünle cezalandırıldı. Yunanistan'da Faruk ve Ceht adlı iki gazete çıkarmayı denese de çabası uzun süreli olamadı. Yunanistan'dan sınırdışı edilip İstanbul'a dönüşünde Bursa'da zorunlu ikamete tabi tutuldu. Bir süre sonra [[Ahmed Muhtar Paşa|Sadrazam Ahmet Muhtar Paşa]]'nın çıkardığı aftan yararlanıp başkente döndü. Serbesti gazetesini tekrar yayımlamaya başladı. Ancak sert eleştirileri nedeniyle kısa sürede gazete iktidar tarafından kapatıldı.<ref>[https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=MzP7PYssFqdb3WIjlroAkaeufVwhTMpLRRDCkoLvovbNt0Tw2m1RGm69OCBW5Y34 Hasan Fehmi Demir, I. Meşrutiyet Dönemi'nde Serbesti gazetesi ve başyazarı Hasan Fehmi'nin misyonu, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi]</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp|başlık=Meşrutiyetten Cumhuriyete bir Osmanlı Aydını: Mevlanzade Rıfat|erişimtarihi=2 Temmuz 2022|yazarlar=Ufuk Okay|tarih=2016|dil=Türkçe|çalışma=Tez|yayıncı=19 Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı}}</ref>