Lütercilik: Revizyonlar arasındaki fark

'''Lütercilik'''<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.tdk.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFBD4383B59FF9B650|başlık=TDK|erişimtarihi=20 Şubat 2009|arşivtarihi=24 Şubat 2009|arşivurl=https://web.archive.org/web/20090224173314/http://tdk.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFBD4383B59FF9B650|ölüurl=evet}}</ref>, '''Lutheryanlık'''<ref>{{kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=efLOdD9QA_kC&pg=PA220&dq=%22Lutheryanl%C4%B1k%22&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwjakq-10u_nAhVSxIsKHY1FDJMQ6AEIKTAA#v=onepage&q=%22Lutheryanl%C4%B1k%22&f=false|başlık=Siyaset Bilimi|erişimtarihi=26 Şubat 2020|sayfa=220|sayfalar=|yer=Eskişehir|yayıncı=Açıköğretim Fakültesi Yayını|yıl=2004|ad=Ahmet Taner|soyadı=Kışlalı|isbn=9750602935|yazarbağı=Ahmet Taner Kışlalı|dil=Türkçe|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200725121106/https://books.google.com.tr/books?id=efLOdD9QA_kC&pg=PA220&dq=%22Lutheryanl%C4%B1k%22&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwjakq-10u_nAhVSxIsKHY1FDJMQ6AEIKTAA#v=onepage&q=%22Lutheryanl%C4%B1k%22&f=false|arşivtarihi=25 Temmuz 2020|ölüurl=hayır}}</ref>, '''Luteryenlik''' ya da '''Lutheranizm'''<ref>{{Web kaynağı | url = https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/109414 | başlık = Protestan Ahlakiliği Sorunu ve Philip Melanchthon | yıl = 2004 | yayıncı = dergipark.org.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200326074241/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/109414 | arşivtarihi = 26 Mart 2020 }}</ref> eski bir [[Augustinus|Augustinuscu]]cu [[keşiş]] olan [[Martin Luther]]'in, [[Katolik Kilisesi|Katolik]] kilisesinin endülijans vermesi ve İncil'e uygun olmayan yaklaşımları ile reform hareketiyle ortaya çıkmış bir [[mezhep]]tir. [[Protestanlık|Protestan]] hareketinin çıkışına ve kilisenin bölünerek binlerce kola ayrılmasına sebebiyet vermiştir. Luteryenlik, [[Avrupa]]'da [[Almanya]] başta olmak üzere, özellikle [[Kuzey Avrupa]] ve [[İskandinav]] ülkelerinde yandaş bulmuştur. Bugün günümüzde Episkopal mezhebi ile birlikte en liberal ve açık görüşlü mezhep olarak bilinir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.haberler.com/amerikan-episkopal-kilisesi-escinsel-rahip-haberi/ | başlık = Amerikan Episkopal Kilisesi Eşcinsel Rahip | erişimtarihi = | tarih = | çalışma = | yayıncı = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200727120226/https://www.haberler.com/amerikan-episkopal-kilisesi-escinsel-rahip-haberi/ | arşivtarihi = 27 Temmuz 2020 | ölüurl =hayır}}</ref>

Luteryen Kiliseler, [[ekümenik]] ilişkilere ve [[Hristiyanlık|Hristiyan]] birliğine verdikleri destek çerçevesinde, diğer [[Protestanlık|Protestan Mezhep]] ve Kiliseleri ile beraber, [[Anglikan]], Katolik ve Ortodoks kiliseleri ile diyalog içindedirler. Amerika'da [[Episkopal Kilise (ABD)|Episkopal Kilise]] ile komünyon birliği içindedirler.

Teolojik anlamda her ne kadar birbirleri ile uyum içinde oldukları söylense de birçok ritüeller yerden yere değişmektedir. Nitekim ritüellerin kurtuluş getirmediğine olan inançtan dolayı Katolik ve Ortodoks kiliselerdeki gibi bir kilise disiplininden söz etmek mümkün değildir. Bazı kiliseler daha litürjik ibadette bulunurken bazıları ise geleneği tamamen terk etmiştir. Stabil ve merkezi bir yapısı bulunmamaktadır. Amerika Luteryen Kilise'sinin baş episkoposu Elizabeth Eaton hanımefendidir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://sanmarcoslutheran.org/past-events/visit-by-presiding-bishop-elizabeth-eaton/ | başlık = Elizabeth Eaton Başepiskopos | erişimtarihi = | tarih = | çalışma = | yayıncı = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160827201411/http://sanmarcoslutheran.org/past-events/visit-by-presiding-bishop-elizabeth-eaton/ | arşivtarihi = 27 Ağustos 2016 | ölüurl =hayır}}</ref> İsveç Luteryen Kilisesi Başepiskoposu ise Antje Jackelén hanımefendidir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.haberturk.com/dunya/haber/958232-isvecin-ilk-kadin-baspiskoposu | başlık = Kadın Başepiskopos | erişimtarihi = | tarih = | çalışma = | yayıncı = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200727130903/https://www.haberturk.com/dunya/haber/958232-isvecin-ilk-kadin-baspiskoposu | arşivtarihi = 27 Temmuz 2020 | ölüurl =hayır}}</ref>

Luteryenlik, diğer kiliselere kıyasla daha açık görüşlü ve liberal bir mezhep olmakla beraber kadınların din insanı olabilmelerine<ref>{{Web kaynağı|url=https://haber.sat7turk.com/papa-kadinlar-asla-rahip-olamayacak/|başlık=Kadın Rahipliği|erişimtarihi=|arşivtarihi=15 Kasım 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20161115171318/https://haber.sat7turk.com/papa-kadinlar-asla-rahip-olamayacak/|tarih=|ölüurl=hayır|çalışma=|yayıncı=}}</ref>, eşcinsellerin de evlilik yapıp kilisede ibadet edebilmelerine olanak tanımıştır.<ref name="medyascope.tv">{{Web kaynağı |url=https://medyascope.tv/2018/11/07/siradisi-ozellikleriyle-yenilikci-bir-kilise-isvec-lutheryen-kilisesi/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=28 Temmuz 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200728091208/https://medyascope.tv/2018/11/07/siradisi-ozellikleriyle-yenilikci-bir-kilise-isvec-lutheryen-kilisesi/ |arşivtarihi=28 Temmuz 2020 |ölüurl= }}</ref> Elizabeth Platz, 22 Kasım 1970'de Amerika Luteryen Kilisesi'nin atanmış ilk kadın rahibi olmuştur.

[[Ötenazi]] ve [[kürtaj]] konularında da diğer muhafazakar Hristiyan kiliselerine göre daha liberal bir tutumdadırlar. 2009 yılında ise eşcinsel evliliğin kilisede uygun görülmesiyle ilgili karar alınmış, ayrımcılığa karşı adım atılmıştır. Norveç Luteryen Kilisesi aynı şekilde 2016 yılında eşcinsel evliliği onaylayıcı karar almıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://haber.sat7turk.com/norvec-luteryen-kilisesinde-escinsel-evlilik-karari/|başlık=Norveç Lüteryen Kilisesinde Eşcinsel Evlilik Kararı|erişimtarihi=|arşivtarihi=15 Nisan 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160415162424/https://haber.sat7turk.com/norvec-luteryen-kilisesinde-escinsel-evlilik-karari/|tarih=|ölüurl=hayır|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Almanya'da Berlin Luteryen Kilisesi derneğinin eliyle Berlin’de tarihî Luteryen Georgen Parochial mezarlığında 400 metrekarelik bir alan lezbiyenlere ayrıldı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.lezce.com/lezbiyen-haber/almanyada+lezbiyenlere+ozel+mezarlik-13-866.html|başlık=Berlin Luteryen Lezbiyen Mezarlığı|erişimtarihi=|arşivtarihi=27 Temmuz 2020|arşivengelli=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200727090106/http://www.lezce.com/lezbiyen-haber/almanyada+lezbiyenlere+ozel+mezarlik-13-866.html|tarih=|ölüurl=hayır|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Her sene LGBT vatandaşlar tarafından yapılan Onur Yürüyüşleri'ne Luteryen Kiliseler'in (özellikle Amerika ve Avrupa) verdiği destekler oldukça meşhurdur.<ref>{{Web kaynağı |urlname=https://"medyascope.tv"/2018/11/07/siradisi-ozellikleriyle-yenilikci-bir-kilise-isvec-lutheryen-kilisesi/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=28 Temmuz 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200728091208/https://medyascope.tv/2018/11/07/siradisi-ozellikleriyle-yenilikci-bir-kilise-isvec-lutheryen-kilisesi/ |arşivtarihi=28 Temmuz 2020 |ölüurl= }}</ref> Birçok kilisenin "Eşcinsel Teolojisi" isimli kitapları dahil bulunur. 12 Eylül 2021'de Megan Rohrer Amerika Birleşik Devletleri'nin ilk transseksüel episkoposlarından biri olmuştur. Luteryen Kilisesin'de<ref>{{Web kaynağı|url=https://news.sky.com/story/megan-rohrer-first-openly-transgender-bishop-takes-up-post-in-us-12405940|başlık=Luteryen Trans Episkopos|yayıncı=Sky News Gazetesi|erişimtarihi=17 Mart 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220317121400/https://news.sky.com/story/megan-rohrer-first-openly-transgender-bishop-takes-up-post-in-us-12405940|arşivtarihi=17 Mart 2022|ölüurl=hayır}}</ref>.Amerika Luteryen Kilise yönetici episkoposu Elizabeth Eaton ise bundan oldukça memnun olduklarını, hatta geç bile kalındığını belirtmiştir.

Cinsiyet eşitliği ve dinler arası harmoni konusunu harmanlayan kiliselerden biridir aynı zamanda Luteryen Kilisesi. Amerika'da bulunan Ebenezer Luteryen Kilisesi Pagan Tanrıçalarına ve putlarına ibadet etmekte<ref>{{Web kaynağı|url=https://dailycaller.com/2019/07/02/lutheran-church-god-woman-goddess-worship/|başlık=Luteryen Kilise Pagan Tanrıça İbadeti|yayıncı=Daily Caller Gazetesi|erişimtarihi=17 Mart 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220317121358/https://dailycaller.com/2019/07/02/lutheran-church-god-woman-goddess-worship/|arşivtarihi=17 Mart 2022|ölüurl=hayır}}</ref> Tanrı'ya bir kadın olarak ibadet etmekte Hristiyanlık'takiHristiyanlıktaki baba figürünün aksine. Ayinde hayvan maskeleri, Tanrıça putları, Kundali Yoga ve kristaller kullanılmakta. Kilise din görevlisi Peder Stacy Brown hanımefendiler cinsiyet eşitliğinin sağlanmasının Tanrı'ya bir kadın olarak ibadet edilmesinden geçtiğini söylemekte. Aksi taktirdetakdirde hiçbir şekilde cinsiyet eşitliğine ulaşılamayacağını söyler.