Vikipedi

Liderlik: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Vikibotimer (mesaj | katkılar)
Botlar
5.704 değişiklik
k WPCleaner v2.04b - Vikipedi:Vikipedi proje kontrolü kullanılarak düzeltildi (Kalın yazılı başlıklar)
Etiket: Geri alındı
Elvorix (mesaj | katkılar)
Devriyeler
15.175 değişiklik
YBot (mesaj) tarafından yapılan 24909973 sayılı değişiklik geri getirildi
 
1. satır:
{{kaynaksız|tarih=Haziran 2016}}▼
'''Lider''' ya da '''Önder''', bulunduğu çevreye yarar sağlayan, süregelen gelenekte köklü değişiklikler yapan ve çevreyi yönetmek için [[sorumluluk|sorumluluğu]]; [[sezgi]], [[zeka]] ve [[bilgi]]ye dayalı karar ve uygulamalarla taşıyan [[kişi]]ye denir. Lider; elindeki gücü kullanabilme kapasitesine bağlı olarak, çevresini etkileyen kişidir. Gerektiğinde aldığı zor kararların ve sonuçlarının ardında durmasını bilir.
 
Lider, insanın başkalarından aldığı bilgilerle bilgili olabildiğini, ancak sadece kendi aklı ile akıllı olabildiğini bilir.
 
Bu nedenle çevresine danışır ancak son kararı tüm sorumluluğu alarak hep kendisi verir.
Liderlik kavramı oldukça geniş bir tanım alanına sahiptir. Liderlik rol ve görev ilişkisi, davranış, etkileme ve yönetsel bir kuram gibi farklı bağlamlarda tanımlanabilmektedir. Bu nedenle liderlik tanımı liderliğin hangi bağlamda ele alınışına göre farklılık göstermektedir. Genel anlamda liderlik etkileyebilme gücünü ifade eder. Liderlik ortak amaçlar uğrunda birleşen grubu amaçlarını gerçekleştirme yönünde etkileme ve yönlendirme anlamlarına gelmektedir.
 
Liderlik kavramı insanlık tarihi boyunca var olmuş bir kavramdır ve insanların bulunduğu her yerde liderliğin varlığı söz konusudur . Toplumun diğer üyelerinden ayrılan kişiler olarak tanımlanan liderler, insanları yönlendiren kişiler olarak görülmektedir. Mutlu’ya (2019)  göre ‘‘liderlik olgusuna ait çok fazla tanım yapılmasındaki en önemli neden, her ortam ve koşuldaki liderlik ihtiyacının farklı özelliklere sahip olması gerçeğinden kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla liderlik olgusu liderin konumuna, grubuna ve sürecine göre farklılık göstermektedir’’<ref>Mutlu, C.,(2019). ''Eğitim örgütlerinde liderlik algıları yönetsel etik ve iş motivasyonu arasındaki ilişki'' (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul{{Kaynakça}}</ref>
 
=== Lider ve Yönetici Arasındaki Farklar ===
Lider ve yönetici kavramları her ne kadar birbirinin yerine kullanılıyor olsa da her iki kavramında içerdiği anlamlar farklıdır. Bu kavramları aralarındaki farklar noktasında incelediğimizde yöneticilik kavramının   genel anlamda daha çok görev yönelimli olduğu  liderlik kavramının ise daha çok hayranlık duyulan,  ilham verici ve vizyoner olmakla değerlendirildiğini görmekteyiz .
 
         Gardner’ e (2000)  göre yöneticilik kavramı liderliğe göre örgütle daha fazla ilişkilendirilir. Bazen bir liderin örgütü bile olmayabilir. Örneğin Gandhi bir örgütü olmadan önce de liderlik özellikleri göstermiştir. Sınırsız sayıda harekete öncülük eden tanınmış bazı liderler için yöneticilik kavramı oldukça yetersiz kalmaktadır. <ref>Özdemir, S. (2016). Türk eğitim sisteminin yapısı, eğilimleri ve sorunları. S. Özdemir(Ed.), ''Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi'' (s.7-46,  4. Baskı).  Ankara: Pegem Akademi. </ref>
 
=== Liderlik Kuram ve Yaklaşımları ===
Liderliğin doğasını açıklamaya çalışan birçok kuram ve yaklaşım bulunmaktadır. Her bir yaklaşım liderliğin farklı yönlerine odaklanmaktadır. Örneğin geleneksel görüşe göre liderlik özellikleri doğuştan gelir ve sonradan kazanılması mümkün olmadığına odaklanırken bu görüşün tam tersi ise liderliğin sosyalleşmenin bir ürünü olduğu yönündedir.
 
'''1. Özellik kuramları.''' Liderlik konusunda ilk olarak geliştirilen yaklaşım, özellikler yaklaşımıdır. Bu kuramda varılmak istenen nokta; bazı insanların doğal liderler olduğu ve bu doğal liderleri başkalarından ayıran fiziksel özelliklere ve yeteneklere sahip oldukları düşüncesidir . Liderin doğuştan getirdiği belirgin özelliklerin ve bunun yaşantı sonucu zenginleştirilmesinin liderlikte etkili olduğunu savunmaktadır. Özellik kuramları, alanında başarı göstermiş kimi devlet yöneticileri ile askeri liderlerin  çeşitli özelliklerine odaklanarak liderlerdeki ortak özellikleri keşfetmeye çalışmışlardır. Boy, kilo, yaş, sağlık durumu gibi fiziksel özellikler ile zeka ,konuşma becerisi ve eğitim durumu gibi kişisel özelliklere odaklanmışlardır.<ref>Özdemir, M.(2018). ''Eğitim yönetimi: Alanın temelleri ve çağdaş yönelimler''.(2. Baskı). Ankara: Anı </ref>
 
''' 2.  Davranışsal kuramlar.''' Örgüt yapısının ve grup üyelerinin hesaba katılmaması, sadece lideri ön planda tutması özellik kuramını yetersiz kılmıştır. Özellik kuramlarının liderliği açıklamada yetersiz kalması, araştırmacıları liderin davranışını araştırmaya yöneltmiştir. Liderin davranışlarını analiz ederek, lider davranışlarının temel yönelimini belirlemeye çalışan davranışsal kuramlar, lider davranışının iki önemli boyutu üzerinde durmuşlardır. Bunlar görev odaklı ve ilişki odaklı liderlik davranışlarıdır. Lider bu kuramda, ya görev yönelimli davranışlar sergileyerek grup üyelerini daha verimli çalışmaya sevk eder; ya da grup üyelerine destek vererek bireysel gelişimlerine katkıda bulunur .<ref>Görkem, A, (2008) ''Liderlik ve öğretim liderliği'' (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi, İstanbul</ref>
 
'''3. Durumsallık kuramları.''' Davranış temelli liderlik kuramlarının da liderlik sürecinin bağlamını ihmal etmesi sebebiyle durumsallık yani koşula bağlı liderlik kuramlarını ön plana çıkarmıştır(Özdemir, 2018). Durumsallık yaklaşımının temel varsayımı, değişik koşulların değişik liderlik tarzlarını gerektirdiğidir. Her duruma uygun tek tip liderlik tarzı yoktur. Durumsallık kuramları; (1) liderin göreve yönelik gösterdiği davranışlar, (2) karşılıklı ilişkilere gösterdiği davranışlar, (3) izleyicilerin belirli bir iş veya faaliyeti yaparken gösterdikleri, hazır olma seviyesi arasındaki karşılıklı etkileme bağlıdır .<ref>Bakan, İ. ve Büyükbeşe, T. (2010). Liderlik “türleri” ve “güç kaynakları” na ilişkin mevcut-    gelecek durum karşılaştırması. ''Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik   Araştırmalar Dergisi'', ''2010''(2), 73-84.</ref>
 
==== 4.  Çağdaş Liderlik Kuramları. ====
Liderlik kavramına ilişkin herkes tarafından kabul görmüş tek bir tanım olmadığı gibi her örgüte ve gruba uygun tek tip liderlik tarzı da bulunmamaktadır. Günümüze kadar yapılan ve halen de yapılmaya devam edilen liderlikle ilgili çalışmalar, (a) içinde bulunulan ortamsal koşulları, (b) liderliğin yaşandığı süreci ve (c) liderin kişisel özelliklerini dikkate alan farklı liderlik tarzlarını ortaya koymuştur. Çağdaş liderlik alanlarından birkaçına aşağıda  yer verilmiştir.
 
'''''Otokratik lider.'''''  Bu tarz liderlikte yönetim ve karar alma yetkisi sadece lidere aittir. Otokratik ve bürokratik toplumlardaki grup üyelerinin beklentilerine uygun bir tarz olması, lidere bağımsız hareket edebilme inanç ve güvenini vermesi, daha etkin ve daha hızlı karar verme imkanı sağlaması gibi yararlarının yanında; liderin aşırı bencil davranmasına, grup üyelerine söz hakkı vermeyerek onların iş tatmini, motivasyon ve yaratıcılığının azalmasına yol açabilmektedir.
 
''''' Katılımcı veya demokratik lider.''''' Katılımcı liderler, astların planlama, karar alma ve örgütleme faaliyetlerine katılmalarını teşvik eder. Astlar kendi inisiyatiflerinin risklerini taşırlar. Kararlar daha sağlıklı olur. Katılımcı ve demokratik lider elemanlara daha nazik muamelede bulunur ve onlara değer verir. Cezadan daha çok, ödül sistemini uygular
 
'''''Karizmatik lider'''''. Karizmatik liderliğin kavramsal temelini oluşturan karizma terimini Max Weber , bir otorite tipi olarak kavramsallaştırmıştır. Karizma terimi , doğuştan gelen bir yetenek olarak görülmekte ve ayırt edici özelliklere sahip insanlar için günlük dilde kullanılmaktadır. DuBrin (2006) ‘''karizmayı kişisel çekicilik, etkileme gücü, ilham ve heyecan gibi özelliklere bağlı olarak liderlik yapma, ikna etme ve etkileme gücüdür''’ . <ref>Özdemir, S. (2016). Türk eğitim sisteminin yapısı, eğilimleri ve sorunları. S. Özdemir(Ed.), ''Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi'' (s.7-46,  4. Baskı).  Ankara: Pegem Akademi. </ref> Karizmatik liderlik, daha çok kriz ortamlarında ortaya çıkan, kurtarıcı ve sıra dışı niteliklere ve güçlü kişilik özelliklerine sahip kişilerde görülen bir liderlik tarzıdır. Bu tarz liderlerde rastlanan güçlü ortak kişilik özellikleri, özgüven, cesaret, izleyenleri üzerinde hayranlık uyandırma, ikna ve motive etmedir .
 
'''''Dönüşümcü liderlik'''''. Toplum ve örgüt yapısında meydana gelen değişimler örgütlerde dönüşüm niteliğinde değişimler yaşanmasına sebep olmaktadır. Bu kapsamda dönüşümcü liderlik bu değişime öncülük eden bir liderlik biçimi olarak tanımlanmaktadır
 
<ref>Özdemir, M.(2018). ''Eğitim yönetimi: Alanın temelleri ve çağdaş yönelimler''.(2. Baskı). Ankaa: Anı </ref>. ilk olarak MacGregor Burns tarafından ifade edilen bu  liderlik tarzı son dönemlerde liderlik en popüler inceleme alanlarındandır <blockquote>Bass bu konu hakkında şunu söylemiştir:
 
Dönüşümcü lider, takipçilerine ilham kaynağı olarak örgütlerini motive eder ve içinde bulunduğu topluluğun amaç ve değerlerini kişisel çıkarlarının önünde tutarak; o günü değil de yarını düşünerek kendilerini geliştirmek için gerçekten neyin önemli olduğunun idrakına varmalarını sağlar. Bu yolla izleyiciler salt takipçi konumundan çıkarak özerklik kazanır ve birer lider olma yolunda ilerlerler <ref>Kıyat, B. D. ve Geyik, E. (2019). Dönüşümcü liderliğin örgütsel bağlılığa etkisi. ''Trakya    Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi'', ''21''(1), 223-236.</ref>.</blockquote>
== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
 
▲{{kaynaksız|tarih=Haziran 2016}}
 
Temel yaklaşım olarak; çevresinde bulunan bireyleri hitabet gücü, sahip olduğu bilgi ve vizyonu ile etkileyip, sürükleyen bir yapıya sahiptir. İnsanları dinler ve anlamak için özel çaba sarf eder. Çevresindeki herkesin en iyi yanlarını geliştirmelerine olanak sağlayacak olumlu değişim ve sürekli öğrenme ortamları sağlar. Sahip olduğu güçlü sosyal değerler sayesinde çevresinde yarattığı “karizma” sahip olduğu örnek kişilik ve tutarlı davranışları, diğer insanlar için etkin bir rol modeli olmasına yol açar.
 
{{Otorite kontrolü}}
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Liderlik" sayfasından alınmıştır