Palsa: Revizyonlar arasındaki fark

[[Dosya:Palsaaerialview.jpg|küçükresim|sağ|Gelişmiş bir palsa grubu.]]

Palsa ince kar örtüsünden dolayı çevre bölgelerden daha çok içe nüfuz eden dondurucu kış soğuklarının olduğu [[bataklık]] ya da [[Kuraklık|çorak]] arazilerde gelişmeye başlar. Kalın kardan kaynaklanan termal izolasyonun eksikliği kışın daha dondurucu soğuğa neden olur. Bu buzlanma yaz süresince donmuş düzlem üzerinde santimetrelerce yukarı çıkabilir. Yazın yüzey materyali, özellikle organikse, kuruyup termal izolasyon sağlıyorken, palsaların yüksek yüzeyi daha büyük kış soğunasoğuğuna sebebiyet veren ince kar örtüsüne sahip olmaya eğilimlidir. Böylece iç sıcaklık yerinkinden daha düşük olacaktır. Bu çevredeki suyu yararak büyüyen buz lens oluşumuna katkı sağlar. Buz toprağın üzerine dondurucu bir baskı yaparak genişler ve üst üste birikip buz lenslerinin büyümesi olasılığını artıran gözenekleri oluşturur. Pozitif bir geri dönüşüm bağlantısı gelişmiş olur. Yüzey neminde ve bitki örtüsündeki değişimler yeni oluşmuş donmuş toprağı koruyacaktır. Toprak tabakası yavaş yavaş donmuş tepecik oluşumuna doğru yol alacaktır. Gözeneklerden sıçrayarak çıkan su çok önemli değildir. Buna rağmen bataklık toprağı suya doymuş olduğu için buz çekirdeğinin büyümesini sağlayacaktır. Palsa gelişimsel bir döngü içerisinde olduğu için zamanla eriyip çökecektir. Palsa büyümesine eşlik eden açık çatlaklar ve paslanın oluşumuna neden olan su bataklık yüzeyine yaptıkları basınçtan dolayı bu süreçlerde önemlidirler. Aslında büyüme ve çürümenin çeşitli evrelerinde oluşan palsalar iklimsel bir değişimin göstergesi değillerdir. Hepsi bir döngü tarafından oluşan palsa yıkımının ardında kalanlardır.

[[Dosya:Storflaket.JPG|küçükresim|Kuzey İsveç'in Abisko yakınlarındaki Storflaket turbo bataklığı permafrost bir plato.]]

Palsa oluşumları dönüşümlü olarak düz ve dolambaçlı kümeler oluşturur. [[İzlanda|İzlanda’daki]]'daki palsalar hörgüç, kalkan, plato, yüzük, set şeklindeyken, [[Norveç|Norveç’tekiler]]'tekiler kordon, [[koni]] ve çatı şeklindedirler. Enleri yaklaşık 10-30metre uzunlukları 15–150 m dir. Buna rağmen uzunluğu 500m500 yimetreyi bulan [[bataklık]] eğimine paralel palsa tepecikleri rapor edilmiştir. Yükseklikleri en az 1m den en fazla 10m ye çıkabilir. Geniş oluşumlar küçük olanlardan daha az koniseldir. Bazı yerlerde palsalar yüzlerce metre uzunluğunda karışık şekiller oluştururlar. Donmuş toprak çekirdeği yerel olarak lensler 40&nbsp;cm kalınlığa ulaşmalarına rağmen 2–3&nbsp;cm den daha kalın değillerdir. Palsalar grup ya da meralar halinde oluşur ve her bir palsa diğerlerinden farklı bir yaşta olduğunu gösterir. Palsa yüzeyleri sıklıkla don olayları ve kurumaya bağlı olarak çatlaklarca yarılır. Palsa’nınPalsanın bitki örtüsü bataklık kömürü özelliği gösteren kamışla beraber küçük funda ve likenlerden oluşabilir. Aynı zamanda bir palsa ne kadar yükseğe doğru büyürse onu örten bataklık kömürü o denli kurur ve bu durum iç çekirdeği erimekten alıkoyan izolasyona daha fazla sebebiyet verir.<ref>{{Kaynak

Palsalar kalıcı olmayan donlu toprak bölgelerinin tipik oluşumlarıdır ve bu yüzden [[kuzey Kanada]], [[Alaska]], [[Sibirya|Sibirya,]], [[İzlanda]] ve fennoiskandinavya’nın [[Fennoskandiya]]'nın yarı arktik bölgelerinde bulunur.<ref>The Origin of Palsas. Matti Seppälä. 1986.</ref> Onlar sırf [[Bataklık|bataklıklarlabataklık]]larla bağlantılıdır ve yaygın şekilde [[Kış|kışlarınkış]]ların uzun olup [[kar]] örtüsünün ince olduğu bölgelerde oluşur. Bazı bölgelerde palsalar donlu toprağın altında uzanır, diğer yerlerde onlar donmayan alt tabakada uzanır.

[[Güney yarımküre|Güney yarım kürede]] [[Arjantin]] üzerinde cami gölünün kuzeyi gibi Grande de Tiyera adası olarak tanımlanan son buzul çağından kalma palsalar mevcuttur. Buz çağı palsalarının kalıntıları [[Almanya]] [[Belçika]] sınırında Hohen Venn gibi [[Orta Avrupa|merkez Avrupa’daki]]'daki Hockmoren bölgesinde bulunur.<ref>[http://books.google.se/books?id=Eq1W6eoUa_cC&pg=PA256&lpg=PA256&dq=palsa+patagonia&source=bl&ots=FC9h9sklVY&sig=cza4Waukm0rqC_BtWHag-5JbReY&hl=sv&ei=Law4SoigPI_Q-Qacq5SWAw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5 The Late Cenozoic of Patagonia and Tierra del Fuego] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20120329064706/http://books.google.se/books?id=Eq1W6eoUa_cC&pg=PA256&lpg=PA256&dq=palsa+patagonia&source=bl&ots=FC9h9sklVY&sig=cza4Waukm0rqC_BtWHag-5JbReY&hl=sv&ei=Law4SoigPI_Q-Qacq5SWAw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5 |tarih=29 Mart 2012 }}, retrieved 17 June 2009</ref>

Palsalar yapısal olarak [[pingo]]lara benzer. Fakat 0.5,2 m yüksekliği ve 5,25 m uzunluklarıyla palsalar büyük ölçüde pingolardan küçüktür. Buna rağmen her ikisi kalıcı donlu toprak bölgelerinde oluştuğu için çok yıllıklı tepecikler olarak düşünülür. Dahası genellikle ayrı olan pingolara zıt olarak palsalar gruplar halinde yükselir ve palsa arazisi olarak adlandırılırlar.pingolardan Pingolardan farklı olarak, palsalar, kendileri donlu topraklar olarak görüldüğü için donlu topraklarca çevrelenmeye ihtiyaç duymazlar.palsalar Palsalar aktif tabaka içerisinde büyüyorken pingolar donma-erime olaylarının derin bir şekilde oluştuğu aktif tabakanın altında gelişirler.