Zülfikar Ali Butto: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Otorite kontrolü şablonu eklendi |
Değişiklik özeti yok |
||
40. satır:
| ödüller =
}}
'''Zülfikar Ali Butto''' ( Sindhi : ذوالفقار علي ڀٽو ; Urduca : ذُوالفِقار علی بُھٹّو ; 5 Ocak 1928 - 4 Nisan 1979), 1973'ten 1977'ye kadar Pakistan'ın dokuzuncu Başbakanı, 1971'den 1973'e kadar Pakistan'ın dördüncü Cumhurbaşkanı olarak görev yapan Pakistanlı bir avukat ve politikacı. Aynı zamanda [[Pakistan Halk Partisi]]'nin (PPP) kurucusuydu. 1979'da idam edilinceye kadar partinin başkanlığını üstlendi. <ref>{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/20131028193421/http://www.ppp.org.pk/history.html|başlık=Pakistan Peoples Party|erişimtarihi=2022-04-04|tarih=2013-10-28|çalışma=web.archive.org}}</ref>
[[Sind]] eyaletinde doğan ve [[Kaliforniya Üniversitesi (Berkeley)|Kaliforniya Üniversitesi]] ve [[Oxford Üniversitesi]]'nde eğitim gören Butto, Başkan [[İskender Mirza]]'nın kabine üyelerinden biri olarak siyasete girmeden önce [[Lincoln's Inn]]'de avukatlık eğitimi aldı ve sırasında birkaç bakanlığa atandı. Sonradan yönetime el koyan general [[Muhammed Eyüb Han]]'ın 1958'den itibaren askeri yönetimi sırasında 1963'te Dışişleri Bakanı olarak atanan Butto, bakanlık yaptığı sırada [[II. Hindistan-Pakistan Savaşı]] meydana geldi. Eyüp Han'ın devrilmesinde sonra yapılan ve 1970'de [[Yahya Han]]'ın kazandığı genel seçimlere itiraz etti. Awami Ligi ülke çapındaki sandalyelerin çoğunluğunu kazanırken, Halk Partisi yalnızca [[Batı Pakistan]]'da sandalyelerin çoğunluğunu kazandı. İki parti yetki devri ve yeni bir anayasa konusunda anlaşamadı. [[Bangladeş Kurtuluş Savaşı]]'nı Hindistan'ın kazanması sonrası Aralık 1971'de cumhurbaşkanlığını devraldı ve olağanüstü hal ilan edildi. Butto Pakistan'ı yeniden inşa etmeye başladığında, niyetinin "güveni yeniden inşa etmek ve gelecek için umudu yeniden inşa etmek" olduğunu belirtti.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=87VnBAAAQBAJ&pg=PA179&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|başlık=The Struggle for Pakistan: A Muslim Homeland and Global Politics|tarih=2014-09-16|dil=en|yayıncı=Harvard University Press|ad=Ayesha|soyadı=Jalal|isbn=978-0-674-74499-8}}</ref>
Temmuz 1972'ye kadar Butto, Simla Anlaşması'nı imzaladıktan sonra 93.000 savaş esirini ve 5.000 metrekarelik toprağı Hindistan'dan geri aldı.<ref>{{Haber kaynağı|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/april/4/newsid_2459000/2459507.stm|başlık=1979: Deposed Pakistani PM is executed|erişimtarihi=2022-04-04|tarih=1979-04-04|dil=en-GB}}</ref> [[Çin]] ve [[Suudi Arabistan]] ile bağlarını güçlendirdi, [[Bangladeş]]'i tanıdı ve 1974'te Lahor'da ikinci [[İslam İşbirliği Teşkilatı]]'na ev sahipliği yaptı. 1973 yılında [[Şûra Meclisi (Pakistan)|parlemento]] oybirliğiyle yeni bir anayasayı onayladı. [[Fazal Elahi Çaudhri]]'yi Cumhurbaşkanlığı makamına atadığı ve yeniden yetkilendirilen Başbakanlık makamına geçti. Ayrıca ülkenin nükleer programının başlatılmasında büyük bir rol oynadı. Bununla birlikte, Butto'nun Pakistan'ın yeni gelişen endüstrilerinin, sağlık hizmetlerinin ve eğitim kurumlarının çoğunu kamulaştırması ekonomik durgunlukla karşılandı. [[Belucistan]]'daki eyalet feodal hükümetini dağıttıktan sonra kargaşa yaşandı, Butto 1973'te [[Belucistan]]'a bir ordu operasyonu emretti ve binlerce sivilin ölümüne neden oldu.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.globalsecurity.org/military/world/war/balochistan-1973.htm|başlık=Balochistan Insurgency|erişimtarihi=2022-04-04|çalışma=www.globalsecurity.org}}</ref> Mevcut karışıklığa rağmen, Halk Partisi 1977'de yapılan parlamento seçimlerinde rakibinin iki katı oy alarak kazandı seçimleri muhalefetin hile yapıldığı iddiasıyla şiddet ülke çapına yayıldı. Aynı yıl 5 Temmuz'da Butto, ordu komutanı [[Muhammed Ziyâ ül Hak]] tarafından askeri bir darbeyle devrildi ve 1979'da [[Pakistan Yüce Mahkemesi]] tarafından siyasi bir rakibin öldürülmesine izin verdiği gerekçesiyle tartışmalı bir şekilde yargılanıp idam edildi.<ref>{{Web kaynağı|url=http://countrystudies.us/pakistan/21.htm|başlık=Pakistan - ZIA UL-HAQ|erişimtarihi=2022-04-04|çalışma=countrystudies.us}}</ref>
Butto, milliyetçiliği ve laik enternasyonalist gündemi nedeniyle övülen, ancak siyasi muhaliflerini sindirdiği ve insan hakları ihlalleri nedeniyle eleştirilen tartışmalı bir figür olmaya devam ediyor. Sıklıkla Pakistan'ın en büyük liderlerinden biri olarak kabul edilir<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.dawn.com/2011/04/04/in-memoriam-zulfikar-bhutto/|başlık=In memoriam: Zulfikar Bhutto|erişimtarihi=2022-04-04|tarih=2011-04-04|dil=en|çalışma=DAWN.COM|ad=Nadir|soyadı=Hassan}}</ref> Partisi, kızı [[Benazir Butto]]'nun iki kez Başbakan seçilmesiyle Pakistan'ın en büyükleri arasında yer alırken, damadı ve Benazir'in kocası [[Asıf Ali Zerdari]] de cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.
== Kaynakça ==
| |||