Nepotizm: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
2 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.8.6 |
||
2. satır:
'''Nepotizm''', '''akraba kayırma''' veya '''adam kayırma''', [[Öznellik|öznel]] ve adil olmayan şekilde yapılan ayrımcılık.
Nepotizm kavramının [[Latince]]'de “Nepot” sözcüğünden geldiği, İngilizcede ise "Nephew" (yeğen) olduğu değişik çalışmalarda ifade edilmiştir. Nepotizm, [[Halk|kamu]] örgütlerinde ve iş örgütlerinde karşılaşılan önemli sorunlar arasındadır. [[Türk Dil Kurumu]] bu kavramı arkadaş veya akraba kayırma" şeklinde açıklanmıştır.<ref>[http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=NEPOT%C4%B0ZM ''Nepotizm''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20180220033436/http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=NEPOT%C4%B0ZM |tarih=20 Şubat 2018 }}'', [[Türk Dil Kurumu]], Erişim tarihi: 30 Haziran 2016''</ref> Türkçede nepotizm anlamında ''iltimas'', ''torpil'', ''dayıcılık'' ve ''kohumbazlık'' sözleri de bulunmaktadır.<ref>[https://pauctle.com/entr/soz/nepotism/ PAÜ İngilizce Sözlük]</ref><ref>Eş ve Yakın Anlamlı Kelimeler Sözlüğü</ref> Nepotizm kavramı günümüzde akraba ve yakınların aynı işletmede işe alınması şeklinde ele alınmaktadır. Ayrımcılık içeren alımlar bir kimsenin beceri, kabiliyet veya eğitim düzeyine bakılmaksızın istihdam edilmesi yönündedir. Nepotizm kavramı öznel bir şeklide yapıldığından dolayı genellikle mağdurlar yarattığı düşünülmektedir. Aynı zamanda bu ayrımlar örgütsel ilişkilere de zarar verebilir. Bu ayrımcılıkların kişileri yükseltici veya ayrıcalıklı bir konuma getirmesi durumunda diğer insanlar tarafından memnuniyetsizliğe neden olacağı belirtilmektedir.
Nepotizm kavramı [[Rönesans]] öncesi Papa'ların, nitelikleri ve eğitim düzeyine göz önüne almadan yeğenleri için üst düzey kademelerde iş bulma çabalarına dayanmaktadır. Bu çabalar sonucunda kiliselerin etkinliği tartışmaya açık hale gelmiş ve Papa yeğeni olmayan kişiler üzerinde olumsuz etki yarattığı belirtilmiştir. Nepotizm kavramı Türkçede kayırmacılık olarak kullanılsa bile aslında kayırmacılıktan daha azını ifade etmektedir. Görülen kayırmacılıklarda tanıdık, eş-dost kayırmacılığı için daha çok ''“[[kronizm]]”'', siyasal ve dinsel kayırmacılık için ''“[[patronaj]]”'' ve iktidara ve seçmen kesimlerine yönelik kayırmacılık için de ''“[[klientelizm]]”'' terimi kullanılmaktadır.<ref>[http://dergipark.ulakbim.gov.tr/sduiibfd/article/viewFile/5000122382/5000112687 ''Aile işletmelerinde nepotizm algısı ve iş tatmini ilişkisi''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160916154459/http://dergipark.ulakbim.gov.tr/sduiibfd/article/viewFile/5000122382/5000112687 |tarih=16 Eylül 2016 }}'','' [[Süleyman Demirel Üniversitesi|Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi]] Y.2010, C.15, S.2 s.93-109. --- ''Doç.Dr. Tuncer ASUNAKUTLU ve Yrd.Doç.Dr. Umut AVCI, Erişim tarihi: 30 Haziran 2016''</ref>
=== Favoritizm ve Nepotizm bağlantısı ===
Nepotizm kavramının, daha genel anlamda ayrıcalıklı grup (favored group) anlamındaki kelime kökünden gelen Favoritizm kavramı altında incelenmesi mümkündür. Favoritizm kavramı, toplulukların iç grup ve dış grup olarak ikiye bölünmesi ile oluşur ve bölünme sırasında, entik ve bölgesel ayrımcılık, tarikatçılık, mezhepçilik gibi sebeplerle oluşturulan iç gruplara ayrıcalık verilmesi ve dış grupların dışlanması durumudur.<ref name=aronson>{{Kitap kaynağı |başlık=Social psychology |yazar=Aronson, E., Wilson, T. D. & Akert, R. D. |yıl=2009 |yayıncı=Prentice Hall |yer=Upper Saddle River |url=https://books.google.com/books?id=atwgPwAACAAJ |basım=7th |tanıtıcı=ISBN 978-0-13814478-4 |
Favoritizm kavramı, aktif veya pasif olarak ortaya çıkabilir. Aktif olması durumunda özel olarak [[Tarafgirlik|taraftarlık]] olarak da isimlendirilmektedir. Bazı durumlarda, söz, giyim, semboller gibi dışavurumlar içerirken, bazı durumlarda sadece ait olduğu veya bireyin kendisini ait olarak görmek istediği sosyal yapılara içsel bağlılığından ibarettir. Bazı durumlarda bu ait olma ve bir iç gruba ayrıcalık sağlama duygusu, insanın doğal hislerinden birisi olarak kabul edilen aidiyet duygusu ile de birleşmektedir.<ref name="Baumeister">Baumeister, R. F., & Leary, M. R. (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychological Bulletin, 117(3), 497-529. doi:10.1037/0033-2909.117.3.49</ref>
| |||