Pelias: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok
Skalerart (mesaj | katkılar)
kDeğişiklik özeti yok
1. satır:
[[Dosya:Agostino_Carracci_-_Sacrificio_di_Pelia.png|küçükresim|Pelias'ın sunu töreni, [[Agostino Carracci]] (Palazzo Fava-Bologna)]]
'''Pelias,''' [[Yunan mitolojisi]]nde, [[Teselya]]’nın [[Magnezya|Magnesia]] yöresindeki İolkos[[Iolkos]] kentinin kralıydı. Üvey kardeşi Aison’unAeson’un oğlu [[İason]]’un krallıkta hak iddia etmesini önlemek için öleceği beklentisiyle onu tehlikelerle dolu bir deniz yolculuğuna sürükleyen kişidir. Bu deniz yolculuğunun öyküsünü [[Apollonios (kütüphaneci)|Rodoslu Apollonios]], [[Argonautika]] isimli kitabında anlatır.
[[Dosya:Jason Pelias Louvre K127.jpg|küçükresim|Pelias altın postu alıyor, kırmızı figür krater, MÖ350-340.jpg]]
== Ailesi ==
Pelias, deniz tanrısı [[Poseidon]]’un oğluydu. Enipeos ırmağının tanrısına âşık olan annesi Tyro ırmakta yıkanırken Enipeos yerine onun biçimine bürünen Poseidon’un kucağına düşmüş ve ondan ikiz oğlan sahibi olmuştu: Pelias ile [[Neleus|Neleus.]] Anne Tyro’nun[[Tyro]]’nun, daha sonra evlendiği, İolkosIolkos kentinin kurucusu Kretheus’tan[[Cretheus]]’tan da ''Aison[[Aeson]], [[Pheres (mitoloji)|Pheres]]'' ve ''[[Amythaon]]'' adlarında üç oğlu olmuştu. Pelias bu çocuklardan daha yaşlıydı; kral KretheusCretheus Tyro’nun saraya gelin gelirken yanında getirdiği Pelias’ı evlat edinmişti.
 
AisonAeson kralla olan kan bağından ötürü tahtın yasal varisiydi, fakat Pelias hem ondan daha yaşlı olduğunu, hem de tanrı soyundan geldiğini, dolayısıyla krallık için daha uygun olduğunu ileri sürerken zorbalığa da başvurarak tahtı ele geçirdi. Aison’uAeson’u öldürmeyi de düşündü ama anneleri Tyro’nun hatırına onu ve eşini sarayın zindanlarında hapsetmekle yetindi.
[[Dosya:Fregio_di_Giasone_e_Medea_18_ludovico_o_agostino_carracci,_la_prova_dell'agnello,_1584_ca..JPG|küçükresim|Medea'nın kuzu çıkartma gösterisi-Agostino Carracci (1557-1602)-Palazzo Fava-Bologna)]]
== Pelias’in başına çöken kehanet ==
Pelias tahtı ele geçirmişti ama tahtın yasal varisini saf dışı etmekle krallığın öz babadan oğula geçmesi gibi önemli bir kuralını çiğnemiş olmanın yanı sıra sıkça başvurduğu bilicilerden dinlediği kehanetlerden dolayı tedirgindi. Biliciler ölümünün kendi soyundan gelen bir erkeğin elinden olacağı öngörüsünde bulunmuşlardı. Dediklerine göre bu erkek sandaletlerinden birinden yoksun olarak kente ayak basacaktı. Bu öngörülerin verdiği huzursuzluk içinde Pelias en başta Aison’uAeson’u hedef alarak kentte gözetimi sıkılaştırdı. Onun bir oğlu olduğunu haber alır almaz, kehaneti boşa çıkarmak için çocuğu ortadan kaldırmak istedi. Fakat Pelias’ın adamları Aison’laAeson’la eşinin hapis yaşadığı saray dairesine gittiklerinde bebekle değil, bebek için düzenlenen yas töreniyle karşılaştılar. Hizmetçilerin söylediğine göre bebek ölü doğmuştu. Pelias daha fazla kurcalamadan bu durumu kehanetin boşa çıktığına verdi.
 
== İason ==
Aslında boşa çıkan Pelias’ın cinayet planıydı. AisonAeson olacakları tahmin ederek bebeği sadık bir kölesiyle yörenin ünlü [[Pelion Dağı]]’na kaçırmış ve onu orada yaşayan eski bir dostunun gözetimine teslim etmişti. Bu dost soylu kahramanların eğitmeni, tanrısal varlık bilge kentauros (at-adam) [[Kheiron]] idi. Aison’unAeson’un kölesi olanları anlatıp bebeği teslim ederken çocuğun adının ''Diomedes'' olduğunu söylemişti ama Kheiron ona ''İason'' adını verdi, onu dağdaki barınağına götürdü; keçi sütüyle, balla ve meyveyle besleyerek büyüttü. Ok, mızrak ve kılıç kullanmayı, ata binmeyi öğretti; bilgelik sırlarını paylaştı. İason ergenliğe eriştiğinde geçmişini anlatıp geleceğini yönlendirecek bilgiler eşliğinde İolkos’aIolkos’a yolcu etti onu.
 
[[İason]] kent yolunda suları kabarmış bir ırmakla karşılaştı. Hızla akan azgın suyu geçmeğe çalışan insanlar arasında yardım bekleyen yaşlı bir kadını sırtına alıp suya girdi. Bu yaşlı kadın bebekliğinden bu yana İason’u kollayan tanrıça [[Hera]]’dan başkası değildi. İason karşı kıyıya ayak bastığında sağ ayağının çıplak olduğunu fark etti; sandaletlerinden biri suya kapılıp gitmişti.
 
== İason Pelias’ın karşısında ==
22. satır:
== Pelias’ın ölümü ==
[[Dosya:Plate 65- Medea Urging the Daughters of King Pellias to Murder Their Father (Medea Peliades in parricidium stimulat), from Ovid's 'Metamorphoses' MET DP866512.jpg|küçükresim|Medea Pelias'ın kızlarını babalarını öldürmeye yönlendiriyor, Antonio Tempesta, 1555-1630 ]]
Argo Gemicileri’nin tehlikelerle dolu gidiş ve dönüş yolculuğunu ayrıntılı bir biçimde anlatan Argonautika, Argo’nun İolkos’aIolkos’a yakın ''Pagasae'' limanına varmasıyla son bulur. Karaya ayak basanlar arasında Kolkhis diyarından beri İason’a eşlik eden, Yunan’ların kendilerinden saymayıp ‘barbar’ diye niteledikleri türden bir kadın vardır: İason’un dönüş yolculuğunda evlendiği, Kolkhis kralı Aietes’in kızı büyücü [[Medea]]. İason’un Medea ile birlikte baba ocağına ayak basmasından sonra yaşadıkları, başka yazar ve ozanların birbirinden farklı öykülerinden ve en son olarak [[Euripides]]’in [[Medea (oyun)|Medea]] isimli oyunundan öğrenilir.
 
İason anne ve babasının kral Pelias tarafından öldürüldüğünü (veya intihara zorlandıklarını) öğrenince öfke ve öç duyguları içinde hemen saraya saldırmak istedi. Argonotlardan biri ve Pelias’ın oğlu olan Akastos buna karşı çıktı. Akastos babasının onayını almaksızın serüven tutkusuyla sefere katılmıştı. Babasına saldıranların arasında olamazdı. Diğerleri de kralın askerleri karşısında kendi güçlerinin zayıf olduğunu ileri sürerek çatışmadan çekindiler. Bu arada Medea öne çıktı ve Pelias’ı cezalandırma işini üstlendi. Kurnaz bir planla şehir kapılarına vardığında Medea kendini yaşlı bir [[Artemis]] rahibesi görünümüne büründürdü. Ona eşlik eden, yolculuk sırasında Phaiak Adası’nda yanına verilen köle kızlar tahtadan, içi oyuk bir Artemis heykeli taşıyorlardı. Hep birlikte Tanrıça’yı öven ezgiler söyleyerek ilerleyen bu gösterişli kadın grubunu nöbetçiler durdurmaya cesaret edemediler. Merak içinde kalan Pelias dört kızıyla birlikte grubu karşılayıp “''Artemis benden ne istiyor?''” diye sorunca Medea “''Seni terkeden oğlun Akastos Libya kıyılarında bir deniz kazasında öldü''” dedi. “''Artemis sana acıdı ve hayırsız Akastos yerine tahtına yeni bir erkek çocuk getiresin diye seni gençleştirmek istedi; onun için buradayım.''” Pelias’ın inanmaz tavrını görünce Medea kendine özgü bir oyunla birden yaşlı görünümünden çıkıp önceki genç ve çekici haline döndü. “''İşte böyle''” diye haykırdı; “''Artemis’in gücünü gör''.” Göz boyacılığını pekiştirmek için bir hamle daha yaptı. “''İnanmıyorsan yaşlı bir koç ile bir kazan getirsinler, koçu kuzu yapayım''.” Getirilen koçu parçalara ayırıp kaynayan kazana attı; gizemli tavırlarla Kolhis dilinde dualar mırıldanıp birtakım otlarla kazanı karıştırırken bir kuzu fırladı ortaya. Bu kuzu tahta Artemis heykelindeki oyuğa gizlediği ve işareti üzerine yanındaki kızların salıverdiği kuzuydu. Pelias inanmış ve gençlik özlemiyle kendinden geçmişti. Kendini Medea’nın ellerine bıraktığında sonu yaşlı koçunki gibi oldu. Fakat Pelias’ın bedenini parçalayan Medea olmadı. Medea gizemli tavırları, baskın kişiliği ve çoğu anlaşılmayan büyücülük sözleriyle Pelias’ın kızlarını etkileyerek bu işi onlara yaptırdı.
 
Pelias’ın ölümünden sonra oğlu Akastos kral oldu. İolkos’danIolkos’dan sürülen [[İason]] ile [[Medea]] [[Korint|Korinth]]’e gittiler, orada kral Kreon’un konuğu olarak yaşamaya başladılar.
== Notlar ==
{{kaynakça|group="not"}}
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Pelias" sayfasından alınmıştır