İran'da konuşulan diller: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok
Elvorix (mesaj | katkılar)
k Yazım hatası düzeltme hükümet → hükûmet
1. satır:
{{Ülke dilleri bilgi kutusu|resmi=[[Farsça]]|ana=[[Farsça]] 53%, [[Azerice]] ve diğer [[Türk dilleri]] 18% (ö. [[Halaçça]], [[Kaşkayca]], [[Türkmence]]), [[Kürtçe]] 10%, [[Gilanca]] ve [[Mazenderanca]] 7%, [[Lurca]] 6%, [[Arapça]] 2%, [[Beluçça]] 2%, ve diğer diller ([[Tatça]], [[Talışça]], [[Ermenice]], [[Gürcüce]], [[Süryanice]], [[Çerkes dilleri]]) 1%<ref name="CIA World Factbook"/>|azınlık=[[Ermenice]], [[Gürcüce]], [[Çerkes dilleri]], [[İbranice]], ve [[Süryanice]]}}İran'ın etnik çeşitliliği, İran'da konuşulan dilleri de etkiler. İran İslam Cumhuriyeti Anayasası, Farsça'nın tek başına okul eğitimi ve tüm resmi hükümethükûmet iletişimleri için kullanılması gerektiğini ileri sürmektedir. Anayasa ayrıca Arapça'yı [[İslam|İslam'ın]] dili olarak tanır ve resmi statüsünü dinin dili olarak atar. Çok dillilik teşvik edilmese de, azınlık dili edebiyatı öğretimi sırasında azınlık dillerinin kullanımına izin verilmektedir. Farklı yayınlar İran dilleri için farklı istatistikler bildirmiştir, ancak konuşulan ilk üç dil sürekli olarak [[Farsça]], [[Azerice]] ve [[Kürt dilleri|Kürtçe]] olarak bildirilmektedir.
 
== İran'ın dil politikası ve planlaması ==
İran'ın mevcut '''Dil Politikası''', İran [[İran Anayasası|İslam Cumhuriyeti Anayasası'nın ikinci bölümünde]] ele alınmıştır (Madde 15 ve 16).<ref>{{Web kaynağı | url = https://en.parliran.ir/eng/en/Constitution | başlık = Constitution | erişimtarihi = 1 Eylül 2020 | çalışma = Islamic Parliament of Iran | yayıncı = Parliran.ir | arşivurl = https://web.archive.org/web/20161027004409/https://en.parliran.ir/eng/en/Constitution | arşivtarihi = 27 Ekim 2016}}</ref> Farsça'nın İran ulusunun '[[lingua franca]]'sı olduğunu ve bu nedenle okul sistemi ve tüm resmi hükümethükûmet iletişimleri için gerekli olduğunu belirtir. Buna ek olarak, anayasa [[Arapça|Arap dilini]] İslam'ın dili olarak kabul eder, ona din dili olarak resmi statü verir.
 
Ülkenin kendine özgü sosyal ve etnik çeşitliliği nedeniyle,<ref>{{Web kaynağı | url = http://iranatlas.net/ | başlık = Atlas of the languages of Iran | tarih = 2016 | editörlerigöster = etal | yayıncı = Geomatics and Cartographic Research Centre (GCRC) at [[Carleton University]], Ottawa, Canada, and [[Shahrekord University]], Iran. | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130721161201/http://iranatlas.net/ | arşivtarihi = 21 Temmuz 2013}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://ossetic-studies.org/icil7/data/uploads/abstracts/27%20Anonby%2C%20Taheri-Ardali.pdf | başlık = Linguistic diversity and language contact in Chahar Mahal va Bakhtiari Province, Iran | çalışma = Erik Anonby (Carleton & Bamberg) & Mortaza Taheri-Ardali (Shahrekord) | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190414032317/http://ossetic-studies.org/icil7/data/uploads/abstracts/27%20Anonby%2C%20Taheri-Ardali.pdf | arşivtarihi = 14 Nisan 2019}}</ref> anayasa ayrıca azınlık dili edebiyatını öğretmek için azınlık dillerinin kitle iletişim araçlarında ve okullarda kullanılmasına izin verir. İran'ın azınlık dillerinin resmi statüsü yoktur ve resmi olarak tanınmamaktadır.<ref name=":0">Riazi, Abdolmehdi. '''[https://www.researchgate.net/profile/Angel_Lin/publication/234705882_Decolonisation_Globalisation_Language-in-Education_Policy_and_Practice_New_Perspectives_on_Language_and_Education/links/0046353b491da6f274000000.pdf#page=117 The Four Language Stages in the History of Iran.]''' In: Martin, Peter W; Lin, Angel (Eds.). ''Decolonisation, Globalisation: Language-in-education Policy and Practice''. (Buffalo: Multilingual Matters, Ltd. 2005). pp. 98-114.</ref>
 
Farsça'ya statü veren ilk yasa, 1906'da İran devletinin, hükümetininhükûmetinin, siyasi kurumlarının ve hukuk sisteminin resmi dili olarak konumlandıran yasanın bir parçası olarak başlatıldı. Zamanla, bu yasayı başkaları izledi ve sonunda İran rejimi tarafından tek dilli bir politikaya yol açtı.
 
Çok dilliliği ulusun birliğine ve toprak bütünlüğüne yönelik bir tehdit olarak algılayan ve azınlık dillerinin kullanımını kısıtlayan ve Fars dilinin hegemonyasını ilerletme ihtiyacını gören İran'ın dil politikası, bir ana hattan oluşur: tüm hükümethükûmet, yönetim ve eğitim kurumları herhangi bir yazılı iletişim için sadece Farsça kullanmak zorundadır. Bu, siyasi kurumlar (yani İran Parlamentosu), resmi bürokratik iletişim (formlar, tabelalar vb.) için geçerlidir ve okullarda (altı yaşından itibaren tüm çocuklar sadece Farsça'yı öğrenir ve ders kitapları Farsçadır). Başka bir deyişle, İran makamları azınlıkların İran dilini devlet kurumlarıyla iletişim kurmalarına izin verecek ölçüde öğrenmeleri gerektiğine inanır.<ref>Haddadian-Moghaddam, Esmaeil; Meylaerts, Reine. '''[http://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/35946252/What_about_translation_2014_sample.pdf?AWSAccessKeyId=AKIAIWOWYYGZ2Y53UL3A&Expires=1491355333&Signature=2KoiE1ydLX1G%2FS15wZ3zEcJoZsg%3D&response-content-disposition=inline%3B%20filename%3DWhat_about What about Translation? Beyond “Persianization” as the Language Policy in Iran.]{{Ölü bağlantı}}''' ''Iranian Studies'', Vol. 78, No. 6 (2015). pp. 851-870.</ref>
 
== İran'daki diller ==