Ayrık olasılık dağılımları: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
YBot (mesaj | katkılar)
k veye → veya
Yeni Üye (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
4. satır:
[[Olasılık kuramı]] içinde bir [[olasılık dağılımı]] eğer bir [[olasılık kütle fonksiyonu]] ile karakterize edilmiş ise ''ayrık'' olarak anılır. Böylelikle bir [[rassal değişken]] olan ''X'' için dağılım ayrık ise o zaman ''X'' bir '''ayrık rassal değişken''' olarak bilinir. Bu halde
:<math>\sum_u \Pr(X=u) = 1</math>
olur ve burada ''u'' ''X'' için bütün mümkün değerler serisini ihtiva eder. BoyleBöyle bir rassal değişken ancak [[sonsuz set|sonsuz]] sayılı veya sayılabilir sonsuz sayılı değerler alabildiği bu tanımdan ortaya çıkar. Eğer mümkün değerler sayılabilir sonsuz tane ise ve her birinin olasılık değerinin toplamları 1'e eşit olmasi gerekmekte olması bu olasılık sayılarının pek hızlı bir şekilde 0'a erişmesini gerektirmektedir. Örneğin eğer <br/>
her ''n'' = 1, 2, ..., için <math>\Pr(X=n) = \tfrac{1}{2^n}</math> ise<br/>
olasılıkların toplamı şudur:<br/>
11. satır:
== Klasik tanım ==
 
Olasılık kuramı geliştirilmesinin ilk safhalarında olasılık şans aletleri ile açıklanmakta idi. Şu şans aletleri sayılabilir: havaya atılan bir madeni paranın yazı-tura gelmesi, altı yüzlü bir [[zar]] atılması, üstü sektörel parçalara bölünmüş bir döner alet (örneğin rulet tekerleği), iskambil kâğıtları, içinde belirli sayıda değişik nesne bulunan küp veya küp benzerleri. Bu halde belirtilmiş bir olay ortaya çıkması için olasılık, her mümkün sonucu eşit olasılıklı olan örneklem uzayında incelenmektedir. BulardanBunlardan benzerlik çıkarılarak, olasılık incelenen olaya uygun sonuç sayısının toplam tüm sonuçlar sayısına oranı olarak tanımlanmıştı. Örneğin, incelenecek sorun "tek bir zar atılınca çift sayıların gelme olasılığı nedir" şeklinde olsun. Zar yansız olup her altı yüzü de eşit olasılıkla gelebileceği için, 2, 4, 6 sonuçları 3 tane olduğu ve toplam mümkün sonuç sayısı 6 yüze dayanarak 6 olduğu için, aranan olasılık
:P( 2 veya 4 veya 6 ) = <math>\tfrac{3}{6}=\tfrac{1}{2}</math>
olarak bulunur.
38. satır:
== Değişik bir tanımlama ==
 
Yukarıda verilen tanıma benzer olarak, fakat değişik bir bakışla, bir ayrık rassal değişken için [[yığmalı dağılım fonksiyonu]] yalnızca [[sıçrama devamsızlığı]] gösterekgöstererek büyüme gösterir. Bu demektir ki yığmalı dağılım fonksiyonu daha büyük değere sıçrama yaptığı zaman büyüme gösterir ve bu sıçramayı yapmadan sabit kalır. Sıçrama yapılan noktalar aynen rassal değişkenin değer aldığı noktalardır. Bu türlü sıçramalar ya sonludur veya [[sayılabilir sonsuz]] olurlar. Bu sıçrama noktalarının konumu topolojik olarak ayrık olmayabilir; örneğin yığmalı olasılık dağılımı her [[rasyonel sayı]]da sıçrama gösterebilir.
 
== Gösterge fonksiyonları terimleri ile ifade edilme ==
 
Bir ayrık rassal değişken ''X'' için ''u''<sub>0</sub>, ''u''<sub>1</sub>, ... sıfır olmayan olasılık değerler aldığı varsayılan sayılar olsun. Şu fonksiyon goösterilsingösterilsin
 
:<math>\Omega_i=\{\omega: X(\omega)=u_i\},\, i=0, 1, 2, \dots</math>
50. satır:
:<math>\Pr\left(\bigcup_i \Omega_i\right)=\sum_i \Pr(\Omega_i)=\sum_i\Pr(X=u_i)=1.</math>
 
Bundan çıkarılır ki ''X''in ''u''<sub>0</sub>, ''u''<sub>1</sub>, ... dışında alabilecegğialabileceği herhangi bir değer için olasılık 0 olur. O halde, sıfır olasılıklı değerler setinin dışında ''X'' şöyle yazılabilir:
 
:<math>X=\sum_i \alpha_i 1_{\Omega_i}</math>
67. satır:
* [[Geometrik dağılım]]: Bir seri Evet/Hayır sonuçlu denemelerde birinci başarıyı elde etmek için gerekli deneme sayısının olasılığını açıklar.
* [[Hipergeometrik dağılım]]: Eğer toplam başarılılık sayısı bilinirse, ''n'' tane bağımsız Evet/Hayır (Başarılı/Başarısız) deneylerde ilk ''m'' sayıda başarılılık olasılığını tanımlar.
* [[Bozulmuş dağılım]]: Sadece ''x''<sub>0</sub>da bulunur. Burada ''X'' mutlaka hiç olasılıksız ''x<sub>0</sub>'' değeri alır. Bu rassal gibi gözükmez ama matematikte verilen [[rassal değişken]] tanımlamasına uygunluk gosterirgösterir. Bu dağılım belirli deterministik değişkenler ile rassal değişkenlerinin ayni matematiksel biçimde incelenmesine imkân verir.
 
== Ayrıca bakınız==