Emzirme: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
YBot (mesaj | katkılar)
6. satır:
== Tarihçe ==
 
Gerek Çin, gerekse Batı kaynaklarında antik çağlara ait çalışmalarda doğumdan sonra bebeğin hayatta kalıp, büyümesi ve gelişmesi için anne sütü verilmesi gerektiği vurgulanır.<ref name="tarihce">{{web kaynağı |soyadı1=SUR ÜNAL |ad1=Ülkü |yazar2=ÇİFÇİLİ, Saliha Serap |başlık=Emzirme ve Anne Sütünün Tarihsel Süreçteki Yeri |url=https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/920701 |yayıncı=İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, Yıl: 2021}}</ref> Anne sütü alamayan bebeklerin beslenmesinde [[Babil İmparatorluğu|Babil]], [[Eski Mısır|Mısır]], [[Antik Yunan|Yunan]] ve [[Roma İmparatorluğu|Roma]] toplumlarında [[sütanne]]ler ya da günümüzdeki biberona benzer kapların kullanıldığına dair kanıtlar da vardır.<ref name="tarihce" /> Eski Mezopotamya'da Babil tanrıçası [[İştar]], bebeğini emzirirken tasvir edilmiş; Eski Mısır'da Güneş Tanrıçası [[İsis]]’in oğlu [[Horus]]’u emzirirken ona anne sütü ile birlikte sevgi ve ölümsüzlük verdiğine inanılmıştır. Bazı Türk boylarında anne sütünün cennetten geldiğine inanıldı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1194741|başlık=İşlevsellik Bağlamında Türk Mitlerinde "Annelik Olgusu"|sayı=16|çalışma=Millî Folklor dergisi|cilt=32|ad=Mehmet Alparslan|soyadı=Küçük}}</ref> [[Yakutlar|Yakut Türkleri]]<nowiki/>nde güzellik ve analık tanrıçası [[Ayzıt]]’ın yeni doğan bebeğin ağzına süt gölünden getirdiği sütünü damlatarak can verdiğine inanıldı.<ref name=":0">{{Web kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/751812|başlık=Emzirmenin anne ve bebek arasındaki duygusal bağa etkileri|çalışma=Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yenidoğan Dergisi (100Gün Anne Sütü Çalışması, Ankara)|ad=Melek|soyadı=Kılıç}}</ref>
 
Roma toplumunda bebeklerin ilk altı ay emzirilmesi zorunlu idi ve 1,5-2 yaşından sonra sütten kesilmeleri öngörülürdü. Ne var ki yeni doğan bebeklerin anneleri tarafından değil de farklı kadınlar tarafından emzirilirlerse daha dirençli olacaklarına inanılır; sütannenin Yunan olması gerektiği, böylece çocuğun her dili öğrenebileceği düşünülürdü.<ref name="tarihce" />
 
Avrupa'da [[Ortaçağ]] döneminde emzirmeye kutsal bir rol verildi.<ref name="tarihce" /> [[Meryem]]'in [[İsa]]'yı emzirmesi maneviyatın da sembolü oldu ve bu ‘''Maria Lactans''’ (oğluna meme veren Meryem Ana.) olarak sembolleştirildi. İslamiyet'te de anne sütüne değer verildi. [[Lokman Suresi|Lokman suresi]]<nowiki/>nde "''emzirmeyi tamamlamak isteyen anneler çocuklarını iki tam yıl emzirirler''” diye belirtilmiştir.<ref name=":0" />
 
[[Rönesans]]'ta [[meme]], cinsel bir obje olarak anlam kazandı.<ref name="tarihce" /> Memelerin sarkmaması ve bozulmaması için çocukların sütannelere gönderilmesi ve sütannelik yaygınlaştı. Bebek ölümlerinin artması üzerine emzirmenin reddi, özellikle Almanya'da ve İngiltere'de [[Protestanlık|Protestan]] [[Reform (tarih)|reform]]<nowiki/>cular tarafından günah olarak ilan edildi.
 
18.yy.'da süt anne kullanımı reddedildi ve bebek ölümleri düştü.<ref name="tarihce" /> 19. yüzyılda, [[sanayi devrimi]]nin gelişmesiyle birlikte [[pastorize süt]]ler yaygın bir şekilde kullanılmış; “''formül mama''” üretilmeye başlanmıştı ve çalışan anneler günde sadece birkaç saatlerini bebekle geçirebildikleri için bebeklerini formül mama ile beslemeyi tercih ediyorlardı. Gerek hijyen yetersizliği, gerekse başta [[D vitamini]] olmak üzere diğer önemli vitaminler bakımından yetersiz olan bebek mamalarının tüketilmesiyle başta [[raşitizm]], büyüme-gelişme geriliği olmak üzere kimi yeni hastalıklar ortaya çıktı.
 
20. yüzyılın başında biberonlar kadın özgürlüğü ve modern anneliğin simgesi olarak görüldü.<ref name="tarihce" /> Tıp dünyası da, bebeklerin biberon ve mama ile beslenmesinin savunucusu idi. Mama ile beslenen çocuklarda ölüm oranlarının yüksek olması ve bebeklerin enfeksiyona bağlı [[ishal]]<nowiki/>ler sonucuyla kaybedilmesi üzerine emzirme ve anne sütün yeniden önem kazandı. 1919'da [[ILO]] annelere günde iki kez, yarımşar saat emzirme izni vermeyi onayladı; ayrıca annelere doğumdan sonra izin verilmesi, maaşlarının ödenmesi yüzden fazla ülkenin katılımıyla kabul edildi. [[UNICEF]] ve [[DSÖ]] gibi kuruluşlar da bebeklerin doğumdan itibaren iki yıl emzirilmesini teşvik etmiştir.
 
Gelişmiş ülkelerde anne sütünün önemi 21. yüzyılda giderek arttı. DSÖ (2017), Amerikan Pediatri Akademisi (2012), Neonatoloji Hemşireleri Derneği (2015) ve Yenidoğan Hemşireleri Ulusal Birliği (2015), yeni doğanların ilk altı ay yalnızca anne sütü ile beslenmesini ve iki yıl boyunca emzirilmesini önermektedir.<ref name="tarihce" />
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Emzirme" sayfasından alınmıştır