|
== Sera gazı emisyonları ==
{{ AnaPasaj|Türkiye’de sera gazı emisyonu |ilknot yok=evet}} ▼
▲{{Ana|Türkiye’de sera gazı emisyonu}}
{{Pasta grafiği|thumb=right|label5=Konutlar|Renk6=orange|Renk5=darkslateblue|Renk4=burlywood|Renk3=brown|Renk2=darkgray|Renk1=black|label6=Diğer enerji üretim kaynakları|label4=[[Endüstriyel süreç|Sanayi süreçleri]]|value1=35.6|label3=[[Ulaşım]]|label2=Sanayi ve diğer üretim sektörlerinde enerji üretimi|label1=Fosil yakıtlardan enerji üretimi|value6=0.7|value5=8.9|value4=14.3|value3=19.8|value2=20.8|caption=Türkiye'nin 2018 yılına ait CO<sub>2</sub> emisyonlarının sektörel dağılımı.<ref name="KYH">{{Rapor kaynağı |başlık=Türkiye'nin Karbonsuzlaşma Yol Haritası: 2050'de Net Sıfır
|yayıncı=[[İstanbul Politikalar Merkezi]]|tarih= 2021 |url=https://ipc.sabanciuniv.edu/Content/Images/CKeditorImages/20211026-23103436.pdf }}</ref>}}
[[Kömür]], [[Kamyon|kamyonlar]] ve [[İnek|inekler]], Türkiye'nin beş yüz milyon tonluk yıllık [[Sera gazları|sera gazı]] emisyonunun{{efn|1=Kömür yakma 154 Mt,
<ref name="TÜİK2019">{{Rapor kaynağı |başlık=Turkish Greenhouse Gas Inventory Report (TÜİK Raporu).
|yayıncı=[[TÜİK]]|tarih= 13 Nisan 2021 |url=https://webdosya.csb.gov.tr/db/iklim/icerikler/sera_gazi_em-syon-raporu-20200506141834.pdf}}</ref>{{Rp|56}} kömür madenlerinden kaynaklanan [[kaçak emisyonlar]] 7 Mt<ref name=TÜİK2019/>{{Rp|150}} (pasta grafiği elektrik üretimi için kullanılan kömürü göstermektedir), karayolu ulaşımı 77Mt (kamyonlar grafikte özel olarak gösterilmemiştir ancak Shura'ya göre karayolu nakliyatından kaynaklı emisyonlar bu değerin üçte biri kadardır, bu da 51 Mt etmektedir,
<ref name="BBC" >{{Rapor kaynağı |başlık=Türkiye'nin 2050'ye kadar 'karbonsuz ekonomiye' geçmesi mümkün
|yayıncı=[[BBC Türkçe]]
|tarih= 27 Ekim 2021 |url=https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-59064179}}</ref> ineklere ait 32 Mt'luk emisyonun 27 Mt kadarı bağırsak kökenli fermentasyon<ref name=TÜİK2019/>{{Rp|272}} ve 5 Mt kadarı gübre yönetimi kaynaklıdır<ref name=TÜİK2019/>{{Rp|278,279}} yani [[Wikipedia:No original research#Routine calculations|basit aritmetikle]] kömür + kamyonlar + inekler en az 154 + 7 + 51 + 32 = 244 Mt emisyona sebep olmaktadır, bu da Türkiye'nin 506 Mt toplam emisyonunun neredeyse yarısına denk gelmektedir (Türkiye'de kamyon üretimi ve ineklerin tarımsal dizeldeki payı dahil edilmediği göz önünde bulundurulursa hesaplamadaki hata payı %5,8 olmaktadır<ref name=TÜİK2019/>{{Rp|488}}).}} (bir kısmı [[metan]], büyük çoğunluğu [[Karbondioksit|karbondioksittir]]) neredeyse yarısını oluşturmaktadır ve bu emisyonlar Türkiye'deki iklim değişikliğinin sebepleri arasındadır.{{efn|[[Coupled Model Intercomparison Project#CMIP Phase 6|CMIP 6]], Türkiye'deki iklim değişikliğinin kanıtlarından biridir.<ref>{{Cite journal|date=1 July 2021|title=Intercomparison of the expected change in the temperature and the precipitation retrieved from CMIP6 and CMIP5 climate projections: A Mediterranean hot spot case, Turkey|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0169809521001289|journal=Atmospheric Research|language=en|volume=256|pages=105576|doi=10.1016/j.atmosres.2021.105576|issn=0169-8095}}</ref>}}
Türkiye'de enerji üretiminin üçte biri kömür yakıtlı enerji santralleri tarafından karşılanmaktadır.<ref name="kömür">{{Web kaynağı|url=http://ipc.sabanciuniv.edu/wp-content/uploads/2016/01/Komur-Raporu.pdf|başlık=İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, EKONOMİ VE SAĞLIK AÇISINDAN TÜRKİYE’NİN KÖMÜR POLİTİKALARI|erişimtarihi=29 Eylül 2016|arşivtarihi=10 Eylül 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160910140557/http://ipc.sabanciuniv.edu/wp-content/uploads/2016/01/Komur-Raporu.pdf|ölüurl=evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://yesilgazete.org/blog/2016/09/06/guardiandan-madde-80-uyarisi-turk-komur-santralleri-tesvik-icin-sirada/|başlık=Guardian’dan Madde 80 uyarısı, ‘Türk Kömür Santralleri Teşvik için Sırada’|arşivengelli=evet}}</ref> Ülkede atmosfere salınan karbondioksitin büyük bölümü [[Türkiye'deki kömür yakıtlı enerji santralleri listesi|ülkenin kömürlü termik santralleri]] kaynaklıdır. [[Benzin]] ve [[Mazot|dizel]] yakıtlı araçlar, Türkiye'de yüksek düzeyde karbondioksit yayan bir başka kaynaktır. Kömür ve petrolden sonra en çok kirleten üçüncü [[yakıt]], [[Türkiye'deki enerji santralleri listesi#Termik santraller (Sıvı/gaz yakıt, kojenerasyon, kombine çevrim)|Türkiye'deki doğalgaz enerji santrallerinde]], evlerde ve iş yerlerinde yakılan [[Doğalgaz|doğalgazdır]]. Türkiye'de fosil yakıt tüketimi ve CO<sub>2</sub> salınımında geçmişe oranla daha hızlı bir artış olması beklenmektedir.<ref name="BBC1">{{Web kaynağı|url=http://www.bbc.com/turkce/ekonomi/2015/11/151130_cop21_turkiye_cuneyt_kazokoglu|başlık=10 grafikte BM İklim Değişikliği Konferansı ve Türkiye|erişimtarihi=24 Mart 2017|arşivtarihi=28 Mart 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170328181120/http://www.bbc.com/turkce/ekonomi/2015/11/151130_cop21_turkiye_cuneyt_kazokoglu|ölüurl=hayır|kaynak=[[BBC]]}}</ref>{{Daha iyi kaynak|neden=eski}}
Ülkedeki [[Et üretiminin çevresel etkisi|metan emisyonlarının büyük bölümü hayvancılık kaynaklıdır]]; [[Türkiye'de tarım]] kaynaklı sera gazı emisyonlarının yarısına inekler sebep olmaktadır.
Türkiye, [[Türkiye'deki ormanlar|ormanları]] yoluyla [[Karbon yutağı|emisyonlarının beşte birini yeniden absorbe etmektedir]]. Hükûmet [[Yeniden ağaçlandırma|yeniden ağaçlandırmayı]], [[Türk otomotiv sanayisi|elektrikli araç üretimini]] ve [[Düşük karbonlu enerji|düşük karbonlu]] [[Türkiye'deki elektrik|elektrik üretimini]] desteklemekle beraber 2053'e kadar [[Karbon nötrlük|net sıfır karbon emisyonu]] hedeflemektedir. Türkiye'nin iklim ve enerji politikaları değişmediği sürece, yüksek düzeyde karbondioksit emisyonuna yol açan çimento ve elektrik üretim sektörleri [[karbon vergisi]] ödemek zorunda kalabilir.
== Doğal çevre üzerindeki etkileri ==
| 