|
== Günberi ve günötesi ==
[[Dosya:Angular Parameters of Elliptical Orbit.png|küçükresim|250px|Yörünge elemanlarını gösteren bir diyagram. F ve H sırasıyla ''Periapsis'' ve ''Apoapsis'' noktaları, aralarındaki kırmızı çizgi ise ''apsis çizgisidir'']]
'''Apsis''', [[gök mekaniği]]nde, [[eliptik yörünge]]deki bir cismin genelde sistemin kütle merkezi durumunda da olan çekim merkezinine yörünge boyunca en yakın ve en uzak olduğu noktalara verilen addır.
[[Dosya:Perihelion-Aphelion.svg|küçükresim|En yakın (günberi) ve en uzak (günöte) noktalarıyla birlikte bir cismin [[Güneş]] etrafındaki doğrudan [[yörünge]] diyagramı.]]
Genel anlamda cismin yörüngede merkeze en yakın olduğu noktaya '''periapsis''', en uzak olduğu noktaya ise '''apoapsis''' ('''enöte''') denir. Periapsis ve apoapsis arasında çizilen düz çizgi ''apsis çizgisi'' olarak isimlendirilir. Bu çizgi [[elips]]in ana eksenidir ve elips boyunca olan en uzun çizgiyi oluşturur.
Günberi (q) ve günötesi (Q), bir cismin [[Güneş]] etrafındaki sırasıyla [[yörünge]] ‘sindeki en yakın ve en uzak noktalarıdır.
Yörüngenin çevresinde bulunduğu gök cismine bağlı olarak apsis noktaları için farklı isimler türetilmiştir. En yaygın olanı [[Dünya]] çevresindeki bir yörüngeyi betimlerken kullanılan '''apoje''' ve '''perije'''dir. Apoje, Dünya çevresindeki yörüngelerde apoapsisi tanımlarken, perije de periapsisi belirtir. Ayrıca [[Güneş]] çevresindeki yörüngeler için benzer şekilde '''perihelion''' ve '''aphelion''' ('''günöte''') terimleri kabul edilmiş olup, [[Ay]] çevresindeki yörüngeler için de [[Apollo Projesi]] esnasında '''pericynthion''' ve '''apocynthion''' ('''yeröte''') sözcükleri tercih edilmiştir.
Belirli bir [[Çağ (astronomi)|çağ]]'daki [[oskülatör elementler]]'in farklı bir çağdakilerle etkili bir şekilde karşılaştırılması farklılıklar yaratacaktır.
== Formüller ==
Şu formüller ile bir yörüngenin apoapsis ve periapsisi karakterize edilebilir:
Altı oskülatör öğeden biri olarak günberi-geçiş zamanı, [[N-cisimli problem|tam dinamik model]] kullanılarak Güneş'e olan gerçek minimum mesafenin kesin bir tahmini (genel bir [[İki gövdeli problem|2 gövdeli model]] dışında) değildir.
* Periapsis: Yörünge boyunca en yüksek hız <math> v_\mathrm{per} = \sqrt{ \tfrac{(1+e)\mu}{(1-e)a} } \,</math> şeklindedir ve merkeze uzaklığı <math>r_\mathrm{per}=(1-e)a\!\,</math> olan periapsis noktasında sağlanır.
* Apoapsis: Yörünge boyunca en düşük hız <math> v_\mathrm{ap} = \sqrt{ \tfrac{(1-e)\mu}{(1+e)a} } \,</math> şeklindedir ve merkeze uzaklığı
*<math>r_\mathrm{ap}=(1+e)a\!\,</math> olan dolma noktasında sağlanır.
Günberi geçişinin kesin tahminleri [[sayısal entegrasyon]] gerektirir.
Burada
* <math>a\!\,</math> yarı ana eksen.
* <math>\mu\!\,</math> standart yer çekimsel parametre.
* <math>e\!\,</math> ise [[yörünge eğikliği]]dir ve <math>e=\frac{r_\mathrm{ap}-r_\mathrm{per}}{r_\mathrm{ap}+r_\mathrm{per}}=1-\frac{2}{\frac{r_\mathrm{ap}}{r_\mathrm{per}}+1}</math> şeklinde tanımlanır.
== KaynakçaAyrıca bkz. ==
* {{Kitap kaynağı
| son = Wertz
| ilk = James R.
|eşyazarlar= Wiley J. Larson
| yıl = 1999
| başlık = Space Mission Analysis and Design
| yayımcı= Kluwer Academic Publishers
| yer= Dordrecht
|tanıtıcı= ISBN 0-7923-5901-1
}}
* [[En yakın yaklaşma mesafesi]]
{{Otorite kontrolü}}
* [[Eksantrik anomali]]
* [[Uçuş (uzay uçuşu)]]
[[Kategori:Gök mekaniği]]
* [[Hiperbolik yörünge#En yakın yaklaşım]]
[[Kategori:Yörüngeler]]
* [[Ortalama anormallik]]
[[Kategori:Dünya]]
* [[Perifokal koordinat sistemi]]
* [[Gerçek anormallik]]
| 