Vikipedi

Küresünniler: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
(Tüm bekleyen değişiklikleri göster)
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.111.729 değişiklik
k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
Etiket: Geri alındı
Gerekçe:: Kaynaksız bilgi
Etiket: Elle geri alma
1. satır:
{{Etnik grup bilgi kutusu
|grup = Küresünniler<br />کوره سوننو
|nüfus3başlık =500(boy) ▼
|başlık =Küresünniler ile uzun zamanlar beraber yaşamış olan Azerbaycanlı Tat halkı.<br />Büyük ihtimalle Küresünniler de böyle giyiniyorlardı.
|nüfus = 100 bin-120 bin{{kaynak belirt}}
|bölge1 = {{bayraksimge|Türkiye}} [[Türkiye]] ([[Van]])
|nüfus1 = 30.000<br />40.000
|ref1 = {{Düşürme|<ref>Habertürk arşivi | http://i.imgur.com/P4cFX.jpg</ref>}}
|bölge2 = {{bayraksimge|Türkiyeİran}} [[Türkiyeİran]] (Kars)
|nüfus2 = 1600.500000{{kaynak belirt}}
|ref2 =
|bölge3 ={{bayraksimge|TürkiyeRusya}} [[TürkiyeRusya]] (Antalya)
▲|nüfus3 =500
|nüfus3 =200
|bölge4 ={{bayraksimge|İran}} [[İran]] (Urmiye)
|nüfus4ref3 =20.000 =
|bölge4 =
|diller = '''Çoğunluk:'''<br>[[Türkçe]], [[Azerice]]<br>'''Azınlık:'''<br>{{yatay liste|[[Farsça]]|[[Rusça]]|[[Kaşkayca]]|[[Azerice (Batı ağzı)]]}}<br>'''Unutulmuş veya çok az bir azınlık tarafından'''<br>[[Çerkes dilleri]], [[Kabardeyce]]
|nüfus4 =
|dinler = '''Çoğunluk:'''<br>[[İslam]] <small>(çoğu [[Sünnilik|Sünni]], azı [[Şiilik|Şii]])</small><br>'''Azınlık:'''<br>[[Hristiyanlık]] <small>([[Ortodoks Hristiyanlık|Ortodoks]])</small>
|ref4 =
|nüfus8=550|ilgili_gruplar=[[Kafkasya halkları]], [[Türk halkları]], [[İran halkları]]|popülasyon=75.000(kesin değil)|nüfus9=100|bölge9={{bayraksimge|Rusya}} [[Rusya]] (Tırnıauz)|bölge5={{bayraksimge|İran}} [[İran]] (Hoy)|bölge8={{bayraksimge|Rusya}} [[Rusya]] (Vladikavkaz)|nüfus7=2.000|bölge7={{bayraksimge|Azerbaycan}} [[Azerbaycan]] (Nahçıvan)|nüfus6=5.000|bölge6={{bayraksimge|İran}} [[İran]] (Maku)|nüfus5=15.000|resim=[[Dosya:Tat people from Adur (Azerbaijan).jpg]]}}
|diller = [[Azerice]],<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.iranicaonline.org/articles/kora-sonni |başlık=Iranica |erişimtarihi=3 Nisan 2012 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20181117071710/http://www.iranicaonline.org/articles/kora-sonni |arşivtarihi=17 Kasım 2018 |ölüurl=hayır}}</ref> [[Türkçe]]
'''Küresünniler''' ([[Azerice|Azerice:]] ''Kürəsünnilər''), ([[Farsça]]: ''کره‌سنی''), ([[Rusça|Rusça:]] ''Куресунни, Черессунни'') [[Çerkesler|Çerkes]]<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.21488/jocas.776967|başlık=Çerkes Soykırımı; Tarihsel Meşruiyet Sorunu|tarih=29 Kasım 2020|çalışma=Journal of Caucasian Studies|ad=Hamed|soyadı=KAZEMZADEH|issn=2149-9527|doi=10.21488/jocas.776967|ad2=Anahita|soyadı2=SHAHROKHİ}}</ref> veya [[Kabardeyler|Kabardey]] kökenli uzun süreler boyunca [[Güney Kafkasya|Güney]] ve [[Kuzey Kafkasya]]'da yaşamış olan ve [[Türkler|Türklüğü]] benimsemiş bir boydur. Göçmen bir boy olan Küresünniler bulundukları coğrafyalardaki halklar ile hızlı bir şekilde bağ kurabildikleri için kültürlerinde bir çok halk ile ortak gelenekler görülebilir. Küresünniler, bulundukları coğrafyadaki topluluklardan farklı olarak sünni mezhebine sahip olduklarından, [[Safevi]] devletine karşı [[Osmanlı devleti]]nin bir uç aşireti olmuşlardır. [[I. Dünya Savaşı]]nda Rusların bölgeyi işgal edip [[Ermeniler]]i silahlandırmaları sırasında çok kayıp vermişlerdir. Günümüzde Küresünnilerin büyük çoğunluğu [[Azerbaycan (İran)|Güney Azerbaycan]]'ın [[Urumiye]] ve Türkiye'nin [[Van]] şehrinde yaşamaktadırlar.▼
|dinler = [[İslam]] <small>([[Sünni]])</small>
}}
▲'''Küresünniler''' ([[Azerice|Azerice:]]veya ''Kürəsünnilər'Küresünli'''), ([[Farsça]]: ''کره‌سنی'Küresünnü'), ([[Rusça|Rusça:]] ''Куресунни, Черессунни'''Küresinli''') [[Çerkesler|Çerkes]]<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.21488/jocas.776967|başlık=Çerkes Soykırımı; Tarihsel Meşruiyet Sorunu|tarih=29 Kasım 2020|çalışma=Journal of Caucasian Studies|ad=Hamed|soyadı=KAZEMZADEH|issn=2149-9527|doi=10.21488/jocas.776967|ad2=Anahita|soyadı2=SHAHROKHİ}}</ref> veya [[Kabardeyler|Kabardey]] kökenli uzunasimile süreler boyuncaolmuş [[Güney KafkasyaAzeriler|GüneyAzerilerdir]] ve [[Kuzey Kafkasya]]'da yaşamış olan ve [[Türkler|Türklüğü]] benimsemiş bir boydur. Göçmen bir boyhalk olan Küresünniler bulundukları coğrafyalardaki halklar ile hızlı bir şekilde bağ kurabildikleri için kültürlerinde bir çok halk ile ortak gelenekler görülebilir. Küresünniler, bulundukları coğrafyadaki topluluklardan farklı olarak sünni mezhebine sahip olduklarından, [[Safevi]] devletine karşı [[Osmanlı devleti]]nin bir uç aşireti olmuşlardır. [[I. Dünya Savaşı]]nda Rusların bölgeyi işgal edip [[Ermeniler]]i silahlandırmaları sırasında çok kayıp vermişlerdir. Günümüzde Küresünnilerin büyük çoğunluğu [[Azerbaycan (İran)|Güney Azerbaycan]]'ın [[Urumiye]] ve Türkiye'nin [[Van]] şehrinde yaşamaktadırlar.
 
1921 yılında Kürt Şikak aşireti lideri [[Simko]] ile yaşanan çatışmalar neticesinde büyük bir topluluk halinde [[Van]] ili merkez köylerine ve [[Saray, Van|Saray]] ilçesine yerleşmişlerdir.{{Kaynak belirt}}
Satır 20 ⟶ 24:
== Tarih ==
Küresünniler 17. Yüzyılda artan [[Kozak]] baskınları yüzünden [[Osmanlı]] Topraklarına göç etti. [[Giresun]] şehrinde yerli halk ile beraber bir hayat yaşayan Küresünniler, [[Küre Dağları|Küre]] dağlarını kendilerine yurt edindikleri için yerli halk tarafından "Küreler" olarak adlandırıldılar. [[Giresun]] ve çevresinde özellikle Oğuz Türklerinden olan [[Çepniler]] ile evlilikler aracılığı ile birleştiler. 18. yüzyıl başlarında ilk olarak [[Güney Kafkasya]]'ya ve oradan [[Güney Azerbaycan]] bölgesindeki [[Maku Hanlığı|Makü Hanlığı]] bünyesine girdiler. Küresünniler 18. yüzyılda Azerbaycan'da bulunan [[Maku Hanlığı|Makü Hanlığına]] bağlı yerleşik yaşam biçimine geçen tek halktı.<ref name="ref252">{{Web kaynağı |url=http://kuresunniler.com/tarih/turkiyede-kuresunniler/65-kresinliler8217in-tarihzesi-ve-anadolu8217ya-gcz.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=4 Eylül 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110403045332/http://kuresunniler.com/tarih/turkiyede-kuresunniler/65-kresinliler8217in-tarihzesi-ve-anadolu8217ya-gcz.html |arşivtarihi=3 Nisan 2011 |ölüurl=evet}}</ref> "Küreler" [[Giresun]] iline bağlı [[Karadere]] bölgesindeki Akbulak, Muhur, Mahlemli köylerinde yaşayıp, çiftçilik ve hayvancılıkla uğraşıyorlardı. Daha sonra [[Transkafkasya]] ve [[Hazar|Hazar bölgesinden]] gelerek İran’ın [[Urmiye]] civarına yerleşmişlerdir, burada bölge halkından farklı olarak [[Sünni]] mezhebine mensup oldukları için "Küresünni" olarak adlandırıldılar.
[[Dosya:Józef Brandt - Powrót zwycięzców.jpg|yok|küçükresim|348x348pik|Polonyalı ressam [[Józef Brandt]]'in, Zaferden dönen Ukraynalı Kazak çalışması]]
 
== Anadolu'ya göç ==
 
24 Eylül 1925 tarih ve 2086 numaralı [[Şark Islahat Raporu|Şark Islahat Planı]] kararnamesiyle Küresünnilerin Van'a yerleşmelerine izin verilmiştir. Kararnamede: "Van şehri ile Midyat arasındaki hattın garbında Ermenilerden metruk araziye Türk muhacirleri (Küresünni) yerleştirilecektir." denmektedir. Ayrıca bölgeye yerleştirilecek Küresünniler'e iaşe yardımı için yine kararnamede: "Şarka yerleştirilecek muhacirin (Küresünni) ve yerli Türklerin iskan edilecekleri mıntıkalara kadar hükümetin vesait-i seriası ile nakilleri ve esnay-i nakilde iaşeleri ve evlerinin taraf-ı hükümetten inşası bir senelik iaşelerinin temini, hayvanat ve alat-ı ziraiyelerinin de kezalik taraf-ı hükümetten itası lazım gelir." belirtilmiştir.<ref>http://kuresunniler.com/tarih/turkiyede-kuresunniler/93-kresnnilerin-trkiyeye-yerlejumeleri-izin.html {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110403045338/http://kuresunniler.com/tarih/turkiyede-kuresunniler/93-kresnnilerin-trkiyeye-yerlejumeleri-izin.html |tarih=3 Nisan 2011 }} | Şark Islahat Planı Kararnamesi</ref>
 
[[Dosya:Simko Sikaki.jpg|küçükresim|237x237pik|"Simko" İsmail Ağa]]
Küresünniler cumhuriyet döneminde gruplar halinde Türkiye'ye geçerek Van iline yerleşmişlerdir. Küresünnilerin İran'dan göç edip Türkiye'ye yerleşmelerinin çeşitli sebepleri arasında; İran'daki [[Şii]] yönetiminin Sünni Küresünnilere olan baskıları, İran'a saldıran Rusya ile birlikte hareket eden Ermenilerin baskıları, İran’ın Kotur Deresi civarında bulunan bir Kürt aşiretinin (Evdoi-Abdüvî) lideri Simko (İsmail) Ağa’nın bölgede (özellikle Hoy ve Urmiye şehirleri civarında) bir güç oluşturarak, aşiret mensupları ve bölgeden zorla toplatıp kendine bağlı oluşturduğu silahlı bir güçle köylere baskınlar düzenlemesi gibi başlıca nedenlerdir.<ref name="ref252" />
 
Satır 35 ⟶ 38:
 
==== Güney Azerbaycan ====
[[Dosya:Lake urmia 1984.jpg|küçükresim|UrmiyeGölü'nün uydu görüntüsü (1984)]]
Küresünnilerin çoğunluğu Güney Azerbaycan'da Urmiye gölünün batısında Urmiye, [[Salmas]] ve [[Hoy]] kentlerinde yaşamaktadırlar.<ref name="ref325" />{{Kaynağı sorgula}}
 
Satır 64 ⟶ 66:
{| class="wikitable"
|-
! KüresünnilerAzeri Türkçesi !! Türkçe
|-▼
!Azerice
| Toy || Düğün▼
|-
| Aba || Anne
|Ana
▲|-
| Ata || Baba
|Ata
|-
| Baba || Dede
|Baba
|-
| Aga || Torun
|Nəvə
|-
|Toy
▲|Düğün
|Toy
|-
|Aparmak
|Götürmek
|Aparmaq
|-
|Küçe▼
|Sokak
|Küçə
|-
|Köl
|Göl
|Göl
|-
|Men
|Ben
|Mən
|-
|Yok
|Hayır
|Yox
|-
|Yahşi
|İyi
|Yaxşı
|-
|Ürek
|Gönül
|Ürək
|-
|Çetinlik
|Öfkelilik
|Çətinlik
|-
|Acem
|İranlı
|Fars
|-
| Apar || Götür
|Serhad
|Sınır
|Sərhəd
|-
▲| Küçe || Sokak
|Se
|Ben
|Mən
|}
 
Satır 134 ⟶ 83:
[[Kategori:Türkiye'deki etnik gruplar]]
[[Kategori:Azerbaycan Türkleri]]
[[Kategori:Kafkasya halkları]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Küresünniler" sayfasından alınmıştır