Fener, Fatih: Revizyonlar arasındaki fark

'''Fener''', [[İstanbul]]'un [[Haliç]] kıyısındaki tarihi [[semt]]lerinden biridir.<ref name="coğ1">{{kitap kaynağı |soyadı1=Nijman |ad1=Jan |başlık=Geography: Realms, Regions, and Concepts |tarih=2020 |yayıncı=Wiley |isbn=978-1119607410 |basım=20.}}</ref> Bir yanında [[Cibali, Fatih|Cibali]], diğer yanında [[Balat, Fatih|Balat]]'ın bulunduğu semtin en önemli özelliği, [[Ortodoks Hristiyanlık|Ortodoks]] mezhebinin merkezi konumundaki İstanbul Patrikhanesi'nin 1601 yılından bu yana burada Ayios Yeoryios ([[Aya Yorgi Patrikhane Kilisesi|Aya Yorgi]]) Kilisesi'ne yerleşmiş olmasıdır.<ref name="ÇağdaşYunanSözlüğü">{{kitap kaynağı |soyadı1=Keridis |ad1=Dimitris |başlık=Historical Dictionary of Modern Greece |tarih=2009 |yayıncı=Scarecrow Press |isbn=978-0810859982}}</ref> Ayrıca Bulgar (Stefan Sveti) Kilisesi, Dimitri Kantemir veya Vlah Sarayı, Kanlı Meryem Kilisesi veya Panayia Muhliotissa Kilisesi, Tur-i Sina (İoannes Prodromos Kilisesi), Kırmızı Mektep (Fener Rum Lisesi) ve [[II. Mehmed]] (Fatih) döneminde yapıldığı sanılan Fenerkapısı Mescidi semtin önemli yapılarıdır.<ref name="OsmanlıSözlüğü">{{kitap kaynağı |soyadı1=Somel |ad1=Selçuk Akşin |başlık=Historical dictionary of the Ottoman Empire |tarih=2012 |yayıncı=Scarecrow Press |yer=Lanham, Md. |isbn=978-0810871687 |basım=2.}}</ref> [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] döneminde burada, Haliç kıyısında bulunan bir fener semtin Fanarion adıyla anılmasına neden olmuştur.<ref name="OxfordBizansSözlüğü">{{kitap kaynağı |soyadı1=n.a. |ad1=n.a. |başlık=The Oxford dictionary of Byzantium |tarih=1991 |yayıncı=Oxford University Press |yer=New York |isbn=978-0195046526}}</ref> O dönemde Haliç surlarından semte girmek için kullanılan kapıya Porta Fari (Fener Kapısı) denilmekteydi. Bu kapı bugün mevcut değildir. Fener'de Osmanlı döneminde [[Rumlar]] ve varlıklı [[Museviler]] oturuyordu. Osmanlı yönetimi başka ülkelerle ilişkilerinde Fenerli Rumlardan tercüman olarak yararlanıyordu. Fenerli Rumlar Osmanlı Hariciye Vekaleti'nde yüksek mevkilere tırmanmışlardı. 18. ve 19. yüzyıllarda Fener sahillerinde varlıklı Rum ailelerin yalıları bulunuyordu. 20 yüzyılın başında semt tamamen gayrimüslimlerin oturduğu bir görünümdeydi. [[I. Dünya Savaşı]] sonunda İstanbul'da galip devletlerce kurulan işgal yönetiminin 1923'te kalkmasıyla birçok Rum aile Yunanistan'a göç etti. Semt [[6-7 Eylül 1955 Olayları|6-7 Eylül 1955 olaylarına]] kadar yarı yarıya Müslüman ve Hristiyan ailelerden oluşan bir nüfus yapısına sahipti. Müslüman aileler genellikle [[Karadeniz Bölgesi|Karadeniz]] kökenliydiler. [[Kıbrıs Sorunu|Kıbrıs sorunu]] nedeniyle 6-7 Eylül olaylarında semtteki Rum ev ve işyerleri tahrip edilince Rum nüfus İstanbul'un başka semtlerine taşınmak ya da Yunanistan'a göç etmek zorunda kaldı.<ref name="KıbrısSözlüğü">{{kitap kaynağı |soyadı1=Mirbagheri |ad1=Farid |başlık=Historical dictionary of Cyprus |tarih=2022 |yayıncı=Rowman & Littlefield Publishers |yer=Lanham, Md. |isbn=978-1538111574 |basım=2.}}</ref> Bugün Fener’de Rum ve diğer gayrimüslim nüfus yok denecek kadar azdır. Semtte 19. yüzyılda çıkan yangınlardan sonra ızgara planlı bir sokak yapısında, kâgir evlerden oluşan bir doku oluşmuştur. Bugün harap haldeki bu yapıların küçük bir bölümü [[Avrupa Birliği]] fonlarıyla onarılmaktadır. 1930'lu yıllardan sonra semtin Haliç kıyısı fabrikalarla dolmuş, ancak bu yapılar 1984-1989 arasında İstanbul Büyükşehir Belediye başkanlığını yapan [[Bedrettin Dalan]] tarafından yıktırılarak bugünkü sahil yolu açılmıştır.