Osmanlı İmparatorluğu: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
k Temizleme
Aybeg (mesaj | katkılar)
Düzenlendi.
166. satır:
|a18=Kürdistan Krallığı}}
[[Dosya:Ottoman Empire Detailed.png|küçükresim|312x312pik|Osmanlı İmparatorluğu'nun 1593 yılındaki durumunu gösteren ayrıntılı bir harita.]]
'''Osmanlı İmparatorluğu''', '''Osmanlı Devleti''' veya kısaca '''Osmanlı''' ''({{dil|ota|دَوْلَتِ عَلِيّهٔ عُثمَانِیّه|çeviri=Devlet-i Aliyye-i Osmâniyye}});''<ref name="Osmanlı Devleti-1">{{Kitap kaynağı|yazar=Ekmeleddin İhsanoğlu|başlık=Osmanlı askerlik literatürü tarihi |yayımcı=[[İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi]] |yıl=2004 |sayfalar =741}}</ref><ref name=banknot>{{Web kaynağı | url = http://www.twareekh.com/images/upload/aboutus/ottmani10liras1334F-.jpg | başlık = Osmanlı banknotu | erişimtarihi = 3 Ağustos 2010 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170328141013/http://www.twareekh.com/images/upload/aboutus/ottmani10liras1334F-.jpg | arşivtarihi = 28 Mart 2017 | ölüurl = hayır }}</ref> 1299<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.milliyet.com.tr/gundem/osmanli-devleti-ne-zaman-kac-yilinda-kuruldu-kim-kurdu-en-genis-sinirlara-ne-zaman-ulasti-6083702|başlık=Osmanlı Devleti ne zaman, kaç yılında kuruldu? Kim kurdu? En geniş sınırlara ne zaman ulaştı?|erişimtarihi=7 Eylül 2021|dil=Türkçe|çalışma=Milliyet|ad=player-inline {display: inline-block;padding-bottom: 56 25%;position: relative;width: 100%;z-index: 5;} player-box {height: 100%;left: 0;position: absolute;top: 0;width: 100%;}$ ready{quarkPlayer = new|soyadı=QuarkPlayer|ad3=autoPlay:|ad4=subTitles:|ad5=showAds:|ad6=showNotification:|ad8=widthSelector:|ad9=customMenu:|soyadı2=bufferLength:5|soyadı3=true|soyadı4=false|soyadı5=true|soyadı6=false|soyadı7=showB|soyadı8=true|soyadı9=false}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.ntv.com.tr/turkiye/prof-inalcik-osmanli-1302de-kuruldu,13VXlC1mEkqUHxyk-Yfifw|başlık=Prof. İnalcık: Osmanlı 1302'de kuruldu|erişimtarihi=7 Eylül 2021|dil=Türkçe|çalışma=www.ntv.com.tr}}</ref> yılında [[Oğuzlar|Oğuz Türkleri]]nden<ref name="OsmanlıDevleti-6">{{Web kaynağı | url = http://http.atilim.edu.tr/osmangazi.htm | website = atilim.edu.tr | başlık = Osman Gazi | erişimtarihi = 21 Nisan 2009 | arşivengelli = evet }}</ref> [[Osman Gazi]]'nin kurduğu, [[Osmanlı Hanedanı|Osmanoğlu Hanedanı]]'nın hükümranlığında [[Orta Çağ]]'dan [[Yakın Çağ]]'a kadar varlığını sürdürmüş, [[İslam]] dinine bağlı bir [[Türkler|Türk]] devletidir. Bugünkü [[Türkiye]]'nin [[Bilecik (il)|Bilecik]] ilinin [[Söğüt, Bilecik|Söğüt]] ilçesinde kurulmuş bir [[Anadolu beylikleri|beylik]] iken, 1453 yılında [[II. Mehmed]]'in [[İstanbul]]'u fethedip [[Bizans İmparatorluğu]]'na son vermesiyle imparatorluk hâline gelmiştir. 1517 yılında, [[I. Selim]]'in [[Büyük Mısır Seferi]] sonucunda [[İslam]] [[Hilâfetin kaldırılması|hilâfetihilâfet]]i [[Osmanlı Hanedanı]]'na geçmiş ve bu tarihten sonra gelen her padişah, aynı zamanda [[Halifeler listesi#Osmanlı dönemi|halife]] olmuştur.<ref>Bahadıroğlu, Yavuz, ''Yavuz Sultan Selim'', 25. bs. Nesil Yayınları, İstanbul.</ref> En geniş sınırlarına 1683 yılında ulaşmış;<ref>{{Web kaynağı|url=http://peterturchin.com/PDF/Turchin_Adams_Hall_2006.pdf|başlık=East-West Orientation of Historical Empires and Modern States|erişimtarihi=14 Eylül 2020|tarih=Aralık 2006|çalışma=|yayıncı=Journal of World-Systems Research|arşivurl=http://arquivo.pt/wayback/20160517210851/http://peterturchin.com/PDF/Turchin_Adams_Hall_2006.pdf|arşivtarihi=17 Mayıs 2016|ölüurl=evet}}</ref> [[Orta Avrupa]]'nın bir bölümü ile [[Balkanlar]]'ın tamamı, [[Kuzey Afrika]]'nın bir bölümü, [[Hicaz]], [[Mezopotamya]], [[Kafkasya]]'nın bir bölümü ve [[Anadolu]] üzerinde hâkimiyet kurmuştur. 1699 yılında [[Karlofça Antlaşması]] sonrası gerilemeye başlamış ve 1922 yılında [[saltanatın kaldırılması]] ile birlikte yıkılmıştır.
 
Osmanlı Devleti'nin bağımsız bir devlet olarak tarih sahnesine çıkması yaygın kabule göre 1299 yılında olmuştur. Ancak Prof. Dr. [[Halil İnalcık]] ve bazı diğer akademisyenler, Osmanlı Devleti'nin 1299'da [[Söğüt, Bilecik|Söğüt]]'te değil, 1302'de [[Yalova]]'da [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]]'a karşı yapılan [[Koyunhisar Muharebesi]] sonrasında devlet niteliğini kazandığını iddia etmektedirler.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.ntvmsnbc.com/id/24986660/ |başlık=Prof. İnalcık: Osmanlı 1302'de kuruldu |erişimtarihi=27 Temmuz 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20141127104320/http://www.ntvmsnbc.com/id/24986660 |arşivtarihi=27 Kasım 2014 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>[http://www.bilim.org/?s=haber&haberid=1734 '' Bilim.org - ""Osmanlı İmparatorluğu Söğüt'te değil Yalova'da kurulmuştur"''.] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20090528080124/http://www.bilim.org/?s=haber&haberid=1734 |tarih=28 Mayıs 2009 }} 23 Mayıs 2009 tarihinde erişilmiştir.</ref> 1453 yılında, [[II. Mehmed]] tarafından [[İstanbul]] ile sınırlı bir şehir devletine dönüşmüş olan [[Doğu Roma İmparatorluğu|Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu]] yıkılmış; tarihçilere göre bu olay, [[Orta Çağ]]'ı sona erdirip [[Yeni Çağ]]'ı başlatan olay olmuştur. Osmanlı İmparatorluğu gücünün doruğunda olduğu 16. ve 17. yüzyıllarda [[Osmanlı İmparatorluğu memleketleri listesi|üç kıtaya]] yayılmış ve [[Balkanlar]], [[Orta Doğu]] ve [[Kuzey Afrika]]'nın büyük bölümünü egemenliği altında tutmuştur. Ülkenin sınırları batıda [[Cebelitarık Boğazı]] ve doğuda [[Hazar Denizi]] ile [[Basra Körfezi]]'ne; kuzeyde [[Avusturya Arşidüklüğü|Avusturya]], [[Macaristan]] ve [[Ukrayna]]'nın bir bölümüne ve güneyde [[Sudan]], [[Eritre]], [[Somali]] ve [[Yemen]]'e kadar uzanmaktaydı.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.ottomansouvenir.com/img/Maps/Ottoman_Empire_Map_Largest_Borders.JPG |başlık=Osmanlı İmparatorluğu'nun En Geniş Sınırlarını Gösteren Harita |erişimtarihi=3 Mayıs 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110523063411/http://www.ottomansouvenir.com/img/Maps/Ottoman_Empire_Map_Largest_Borders.JPG |arşivtarihi=23 Mayıs 2011 |ölüurl=evet }}</ref> Osmanlı İmparatorluğu 29 [[Osmanlı Devleti eyaletleri|eyaletten]] ve [[özerklik]] tanınmış olan [[Boğdan Prensliği|Boğdan]], [[Erdel Prensliği|Erdel]] ve [[Eflak Prensliği|Eflak]] prensliklerinden oluşmaktaydı. Osmanlı Devleti, zaman zaman deniz aşırı topraklarda da söz sahibi olmuştur. [[Atlantik Okyanusu]]'ndaki kısa süreli toprak kazanımları [[Lanzarote]]<ref name="Osmanlı Lanzarote'si">{{Web kaynağı |url=http://www.directholidaylets.com/guides/guide-to-lanzarote.php |başlık=Directholidays-Lanzarote |erişimtarihi=27 Ocak 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20090120050344/http://www.directholidaylets.com/guides/guide-to-lanzarote.php |arşivtarihi=20 Ocak 2009 |ölüurl=evet}}</ref> (1585), [[Madeira]] (1617), [[Vestmannaeyjar]]<ref name="Osmanlı Vestmannaeyjar'si">{{Web kaynağı | url = http://www.south.is/attractions/Interesting-Nature-sites/Vestmannaeyjar--The-Westman-Islands/602/default.aspx | başlık = Discover South Iceland-Vestmannaeyjar | erişimtarihi = 21 Nisan 2009 | arşivengelli = evet | arşivurl = https://archive.is/20080724171816/http://www.south.is/attractions/Interesting-Nature-sites/Vestmannaeyjar--The-Westman-Islands/602/default.aspx | arşivtarihi = 24 Temmuz 2008 | ölüurl =evet}}</ref> (1627) ve [[Lundy]]<ref name="Osmanlı Lundy'si">{{Web kaynağı | url = http://tripatlas.com/Lundy_Island | başlık = Lundy | erişimtarihi = 28 Aralık 2009 | yayımcı = tripatlas.com | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20090426042804/http://tripatlas.com/Lundy_Island | arşivtarihi = 26 Nisan 2009 | ölüurl = evet }}</ref> (1655) bu duruma örnek olarak gösterilebilir.
 
[[Gaza]] ve [[cihat]] anlayışıyla<ref>Stone, Norman "Turkey in the Russian Mirror" pp.&nbsp;86–100 from ''Russia War, Peace and Diplomacy'' edited by Mark & Ljubica Erickson, Weidenfeld & Nicolson: London, 2004 {{ISBN|0-297-84913-1}}.</ref> sürekli genişleme eyleminde bulunan devletin hâkimiyeti altındaki topraklarda yaşayan halklar, zaman zaman toplu ya da yerel [[Ayaklanma|ayaklanmalar]] ile Osmanlı iktidarına karşı çıkmışlardır. Osmanlı İmparatorluğu'nun [[Siyaset|siyasi]] yapısında ve [[hukuk]] kurallarının oluşumunda [[İslam]] dininin belirleyici bir rol oynaması, devletin '''"[[İslam devleti]]"''', dolayısıyla da bir '''"[[Teokrasi|din devleti]]"''' olarak nitelendirilmesine neden olmuştur.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.academia.edu/4572439/Klasik_Donem_Osmanli_Devletinde_Din-Devlet_Iliskilerinin_Laiklik_Sekulerizm_Teokrasi_ve_Din_Devleti_Sistemleri_Kapsaminda_Incelenmesi | başlık = Klasik Dönem Osmanlı Devleti’nde Din-Devlet İlişkilerinin Laiklik, Sekülerizm, Teokrasi ve Din Devleti Sistemleri Kapsamında İncelenmesi | yayımcı = Ankara Barosu Dergisi | tarih = 2013 | ilk = Hande Seher | son = Demir | erişimtarihi = 25 Eylül 2013 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130927232142/http://www.academia.edu/4572439/Klasik_Donem_Osmanli_Devletinde_Din-Devlet_Iliskilerinin_Laiklik_Sekulerizm_Teokrasi_ve_Din_Devleti_Sistemleri_Kapsaminda_Incelenmesi | arşivtarihi = 27 Eylül 2013 | ölüurl = hayır }}</ref>
 
Osmanlı İmparatorluğu dönemi; [[Osmanlı Hanedanı]]'nın<ref>{{Web kaynağı |url=https://tr.wikipedia.org/wiki/Osmanl%C4%B1_padi%C5%9Fahlar%C4%B1_listesi |başlık=Osmanlı padişahları listesi |erişimtarihi=22 Nisan 2014 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140501083746/http://tr.wikipedia.org/wiki/Osmanl%C4%B1_padi%C5%9Fahlar%C4%B1_listesi |arşivtarihi=1 Mayıs 2014 |ölüurl=hayır }}</ref> ve saray erkanının, [[Yunanlar|Rum]] kadınlarla ve [[Slavlar|Slav]] [[Hristiyanlık|Hristiyan]] halklardan ([[Sırplar]], [[Bulgarlar]], [[Ukraynalılar]] gibi) kadınlarla evlilik yapması,<ref>{{Web kaynağı |url=https://tr.wikipedia.org/wiki/Osmanl%C4%B1_padi%C5%9Fahlar%C4%B1n%C4%B1n_nik%C3%A2hlanmas%C4%B1 |başlık=Osmanlı padişahlarının nikâhlanması |erişimtarihi=22 Nisan 2014 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140818145233/https://tr.wikipedia.org/wiki/Osmanl%C4%B1_padi%C5%9Fahlar%C4%B1n%C4%B1n_nik%C3%A2hlanmas%C4%B1 |arşivtarihi=18 Ağustos 2014 |ölüurl=hayır }}</ref><ref name="OSMANLI HANEDAN EVLİLİKLERİ ÜZERİNE BAZI NOTLAR">{{dergi kaynağı|eşyazarlar=Selim PARLAZ|dergi=Tarih Okulu Dergisi (TOD)|yıl=2013|sayı=XV|sayfalar=57-89|url=http://www.johschool.com/Makaleler/650231344_4.%20selim_parlaz.pdf|başlık=Osmanlı Hanedan Evlilikleri Üzerine Bazı Notlar|erişimtarihi=19 Nisan 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140420111543/http://www.johschool.com/Makaleler/650231344_4.%20selim_parlaz.pdf|arşivtarihi=20 Nisan 2014|ölüurl=hayır}}</ref> [[İskân politikası|iskan politikası]] sebebiyle [[Devşirme|devşirilen]] Hristiyan çocukların Türk-İslam örf ve gelenekleri ile yetiştirilip [[yeniçeri]] ordusuna ve devlet kurumlarına alınmasıyla beraber,<ref name="MEB Ortaöğretim 10. Sınıf Tarih Kitabı">{{kitap kaynağı|yıl=2009|yayıncı=MEB|başlık=10. Sınıf Tarih Ders Kitabı|isbn=978-975-11-3213-0|sayfalar=30-55}}</ref><ref>{{Web kaynağı | başlık = Devşirme | url = https://web.archive.org/web/20160304130321/http://www.dallog.net/kavramlar/devsirme.htm | erişimtarihi = 22 Nisan 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160304130321/http://www.dallog.net/kavramlar/devsirme.htm | arşivtarihi = 4 Mart 2016 | ölüurl = hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı | başlık = Osmanlı Müesseseleri, Teşkilatı ve Medeniyeti Tarihine Genel Bakış / Prof. Tayyib Gökbilgin | url = http://www.osmanlimedeniyeti.com/makaleler/askeri/devsirme-usulu-acemi-oglanlar.html | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160303231000/http://www.osmanlimedeniyeti.com/makaleler/askeri/devsirme-usulu-acemi-oglanlar.html | arşivtarihi = 3 Mart 2016 | erişimtarihi = 22 Nisan 2014 | ölüurl = evet }}</ref> [[Türk tarihi]]<nowiki/>nin [[Roma İmparatorluğu|Roma]]-[[Doğu Roma]] tarihi ile kaynaştığı dönem olarak görülür.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Neither Muslims nor Zimmis: The Gypsies (Roma) in the Ottoman State | url = http://liverpool.metapress.com/content/536k6834445568x8/fulltext.pdf | arşivengelli = evet }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://tr.wikipedia.org/wiki/M%C3%BCsl%C3%BCman_Yunanlar |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=6 Mayıs 2014 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140506214326/http://tr.wikipedia.org/wiki/M%C3%BCsl%C3%BCman_Yunanlar |arşivtarihi=6 Mayıs 2014 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.theottomans.org/turkce/sultanlar_harem/harem.asp |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=6 Mayıs 2014 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140131021604/http://www.theottomans.org/turkce/sultanlar_harem/harem.asp |arşivtarihi=31 Ocak 2014 |ölüurl=evet }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://tr.wikipedia.org/wiki/Dev%C5%9Firme |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=6 Mayıs 2014 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140506215304/http://tr.wikipedia.org/wiki/Dev%C5%9Firme |arşivtarihi=6 Mayıs 2014 |ölüurl=hayır }}</ref>
176. satır:
[[Arnold Joseph Toynbee]] gibi bazı [[tarihçi]]ler, [[Türkiye]]'nin tek ardıl devlet sayılması gerektiğini savunurlar.<ref name="Osmanlı Devleti-3">{{Kitap kaynağı| yazar=E. J. Brill| başlık = "The Ottoman state and its place in world history" | yayımcı=Brill Academic Publishers| yıl=1974| sayfalar =s. 18}}</ref>
 
[[Türkiye Büyük Millet Meclisi]], 1 Kasım 1922 tarihinde Osmanlı [[Saltanatın kaldırılması|Osmanlı saltanatını]] kaldırdı]] ve 3 Mart 1924'te hem 8 Haziran 632 tarihinde [[İslam]] peygamberi [[Muhammed]]'in ölümünden sonra oluşturulan, yaklaşık 1292 yıldır süregelen [[Hilâfetin kaldırılması|halifelik makamını kaldırdı]] hem de [[Osmanlı Hanedanı]]'nın [[Türkiye]]'den sürgün edilmesi kararını aldı. Günümüzde hanedan ile soy bağı olanların bir kısmı Türkiye'de, bir kısmı ise yurt dışında farklı ülkelerde yaşamaktadır.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Sürüldüler ama bitmediler | url = http://www.turkiyegazetesi.com.tr/gundem/35605.aspx | yayıncı = turkiyegazetesi | erişimtarihi = 7 Ağustos 2013 | tarih = 10 Mart 2013 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160422174145/http://www.turkiyegazetesi.com.tr/gundem/35605.aspx | arşivtarihi = 22 Nisan 2016 | ölüurl = hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı | başlık = Osmanlı Hanedanı dört kıtada yaşıyor | url = http://www.milliyet.com.tr/osmanli-hanedani-dort-kitada-yasiyor/guncel/haberdetay/15.07.2010/1263699/default.htm | yayıncı = milliyet | erişimtarihi = 7 Ağustos 2013 | tarih = 15 Temmuz 2010 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160305091421/http://www.milliyet.com.tr/osmanli-hanedani-dort-kitada-yasiyor/guncel/haberdetay/15.07.2010/1263699/default.htm | arşivtarihi = 5 Mart 2016 | ölüurl = hayır }}</ref>
 
== İsim ==