Vikipedi:Şikâyet: Revizyonlar arasındaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
k →Yohaim |
|||
1.010. satır:
Saygılarımla --[[Kullanıcı:Yohaim|Yohaim]] ([[Kullanıcı mesaj:Yohaim|mesaj]]) 10.00, 2 Eylül 2021 (UTC)
Müsaadenizle bir şey daha eklemek istiyorum:
'Kutsal Kitap' sayfasında "Kutsal Kitap'ın tarihsel ve coğrafi doğruluğu, Kutsal Kitap'ın topraklarında ortaya çıkarılan eski eserlerin keşfiyle doğrulandı" cümlesini yazdım. Bununla bu kitabın dinsel görüşlerine değinmedim. Fakat Kutsal Kitap'ın dinsel öğretilerini kabul etmeyen arkeologlar ve başka uzmanların çoğu bu kitabın tarihsel ve coğrafi doğruluğunu takdir ederler. Bence bu cümle taraflı bir ifade değildi.
Fakat lütfen kendi kararını veriniz. Gezginrocker bey'in sildiği pasaj şuydu:
== Kutsal Kitap'ın Güvenilirliği ==
=== Tarih ve Coğrafi ===
Kutsal Kitap'ın tarihsel ve coğrafi doğruluğu, Kutsal Kitap'ın topraklarında ortaya çıkarılan eski eserlerin keşfiyle doğrulandı. Arkeologlar tarafından ortaya çıkarılan bu kanıtlardan sadece bazıları
şunlardır:
'''Davut'un evi'''
Davut'tun adı Kutsal Kitap'ta 1.138 kez geçer ve genellikle yönetici aileye atıfta bulunmak için kullanılan "Davud'un evi" ifadesi 25 kez geçer (1. Samuel 16:13; 20:16). Ancak yakın zamana kadar, David'in gerçekten yaşadığına dair Kutsal Kitap dışında bir kanıt yoktu.
Profesör Avraham Biran liderliğindeki bir grup arkeolog, 1993 yılında İsrail'in kuzey kesiminde Tel Dan adı verilen eski bir moloz yığını üzerinde bir bazalt bloğu ortaya çıkardılar. Bu taşa “Davut Evi” ve “İsrail Kralı” kelimeleri oyulmuştur.<ref>Israel Exploration Journal, 1993, Jg. 43, Nr. 2-3, S. 81, 90, 93.</ref> M.Ö. 9. yüzyıla tarihlenen yazıt İsrail'in düşmanı olan ve İsrail'in doğusunda yaşayan Aramiler tarafından dikilmiş bir zafer anıtının parçası olduğuna inanılıyor.
Profesör Biran ve meslektaşı Profesör Joseph Naveh'in bir raporuna dayanarak şunları söyledi: "Bu, David adının İncil dışı antik bir yazıtta ilk kez bulunmasıdır."<ref>Biblical Archaeology Review, Mart/Nisan 1994, S. 26.</ref> Ayrıca başka bir ayrıntı daha dikkat çekicidir. "Davud'un Evi" ifadesi tek kelime olarak görünüyor. Dilbilimci Profesör Anson Rainey, “bir kısa çizgi . . . özellikle iyi bilinen bir özel isim ise, genellikle dışarıda bırakılır. 'Davut Evi' M.Ö. 9. yüzyılın ortalarında şüphesiz böyle bir siyasi ve coğrafi özel isimdi.”<ref>Biblical Archaeology Review, Kasım/Aralık 1994, S. 47.</ref> Böylece, Kral Davud ve ardılları, antik dünyada iyi biliniyorlardı.
'''Ninive (Ninova)'''
19. yüzyılın sonlarında bazı Kutsal Kitap eleştirmenleri, Kutsal Kitap'ta adı geçen Asur şehri Ninive'nin varlığını sorguladı. Ancak 1849'da Sir Austen Henry Layard, Kral Sanherib'in Kujundşik'teki sarayının kalıntılarını ortaya çıkardı. Anlaşıldığı üzere, o yer eski Nineve'e aitti. Bu yüzden eleştirmenler bu konuda susturuldu.
İyi korunmuş bir odanın duvarlarında, sağlam bir şekilde tahkim edilmiş bir şehrin nasıl ele geçirildiği ve esirlerin fatihlerin kralının önüne nasıl getirildiği gösterildi. Kralın üzerinde şu yazı vardır: “Dünyanın Kralı, Asur Kralı Sanherib, tahtına oturdu ve Lachis'ten gelen ganimeti inceledi”.<ref>G. Cornfeld, G. J. Botterweck, Die Bibel und ihre Welt, 1991, S. 908.</ref> Yazıtlı bu duvar kabartması British Museum'da görülebilir. Bu, 2. Krallar 18:13, 14'te sözü edilen, Yahuda kenti Lakiş'in Sanherib tarafından ele geçirilmesine ilişkin Kutsal Kitap'taki rapora uyum içindedir. Layard, keşfin önemi hakkında şunları yazdı: “Bu keşiflerden önce, Kutsal Kitap kaydını her ayrıntısıyla doğrulayan, ... Hizkiya [Yahuda Kralı] ile Sanherib arasındaki savaş hikayesini toprak ve moloz yığını altında bulmanın muhtemel veya mümkün olduğunu kim düşünebilirdi?”<ref>Sir Austen Henry Layard, Nineveh and Babylon, 1882, S. 51-2.</ref>
Arkeologlar, Kutsal Kitabın doğruluğunu kanıtlayan pek çok başka eseri ortaya çıkardılar: çanak çömlek, bina molozları, kil tabletler, madeni paralar, belgeler, anıtlar ve yazıtlar. Kazıcılar, İbrahim'in yaşadığı, ticari bir metropol ve dini bir merkez olan Kildani şehri Ur'u ortaya çıkardılar (Yaratılış 11: 27-31).<ref>Avraham Negev (Hg.), Archäologisches Lexikon zur Bibel, 1986, S. 462.</ref>
19. yüzyılda keşfedilen Nabonidus Kroniği, Babil'in M.Ö. 539'da Büyük Cyrus tarafından devrilmesini anlatıyor. Bu olay Daniel 5'te de anlatılır.<ref>Kurt Galling (Hg.), Textbuch zur Geschichte Israels, 1979, S. 81-2.</ref>
Eski Selanik'te bir şehir kapısı üzerinde (parçaları British Museum'da saklanmaktadır) "politarchlar" olarak adlandırılan şehir liderlerinin isimleriyle bir yazıt bulunmuştur. Klasik Yunan edebiyatında “politarch” kavramı geçmez, ancak İncil yazarı Luka tarafından kullanılmıştır (Elçilerin İşleri 17:6).<ref>Camden M. Cobern, The New Archeological Discoveries, 1918, S. 547.</ref> Diğer birçok ayrıntıda olduğu gibi, Luka bu noktada son derece kesindi.
=== Bilim ===
Eski zamanlarda genellikle dünyanın düz olduğuna inanılıyordu. Örneğin Babilliler, evrenin, bir kutu ya da oda ve yerin onun tabanı olduğuna inanıyorlardı. Hindistan'ın Vedik rahipleri, dünyayı sadece bir tarafında yerleşim olan düz bir disk olarak hayal ettiler. Asya'daki yerli bir halk, dünyanın büyük bir tepsi olduğu fikrine sahipti.
M.Ö. 6. yüzyılda Yunan filozofu Pisagor, ay ve güneş de küresel olduğu için dünyanın bir küre olması gerektiği teorisini ortaya koydu. Aristoteles (M.Ö. 4. yüzyıl), dünyanın küresel şeklinin ay tutulmaları tarafından kanıtlandığını belirterek bunu kabul etti. Çünkü dünyanın ay üzerindeki gölgesi yuvarlaktır.
M.Ö. 8. yüzyılda, düz dünya teorisi hüküm sürdüğünde, İbrani peygamber İşaya basit bir açıklama yaptı: "Yer dairesinin üzerinde oturan Biri var" (İşaya 40:22). Burada "daire" olarak tercüme edilen İbranice chugh kelimesi aynı zamanda "top" olarak da çevrilebilir.<ref>Gesenius’s Hebrew and Chaldee Lexicon to the Old Testament Scriptures, Samuel P. Tregelles tarafından tercüme edildi, 1901, S. 263.</ref>
Eski zamanların insanları ayrıca kendilerine kozmos hakkında başka sorular da sordular: Dünya neyin üzerinde duruyor? Güneşi, ayı ve yıldızları yerinde tutan nedir? Daha sonra Isaac Newton tarafından formüle edilen ve üzerine 1687'de bir makale yayınladığı evrensel yerçekimi yasasını henüz bilmiyorlardı. Uzayda özgürce yüzen gök cisimlerini hayal etmek - bu onlara tamamen yabancıydı. Açıklamalarında, dünya ve diğer gök cisimleri bu nedenle çoğu zaman maddi nesneler veya cevherler tarafından desteklenir.
Adalılar muhtemelen eski zamanlarda dünyanın suyla çevrili olduğuna ve içinde yüzdüğüne inanıyorlardı. Hindular ise dünyanın birkaç temele sahip olduğunu -birbirinin üzerinde- olduğunu hayal ettiler. Hayallerine göre dünya, dev bir kaplumbağanın üzerinde duran dört filin üzerinde, bunlar dev bir yılanın üzerinde durmuş ve kıvrılan yılan kozmik denizde yüzmüştür. Empedokles, M.Ö. 5. yüzyıl Yunan filozofu, dünyanın gök cisimlerinin hareketine neden olan bir girdap üzerinde durduğuna inanıyordu.
Aristoteles dünyanın bir küre olduğu teorisini öne sürmesine rağmen, boş uzayda asılı olduğunu reddetti. Gök Üzerine adlı incelemesinde, dünyanın su üzerinde durduğu fikrini çürüttü ve şöyle dedi: “Su bile, doğası gereği havada durmaz, bir tabana ihtiyaç duyar.”<ref>Aristoteles, Über den Himmel, Buch II. 13. 294a, 294b, Dr. Paul Gohlke'den çevrildi, 1958.</ref> Aristoteles güneş, ay ve yıldızların katı, şeffaf kürelerin yüzeyinde olduğunu öğretti. Bir küre, merkez olarak hareketsiz dünya ile diğerini çevreler. Küreler birbiri içinde döndükçe, üzerlerindeki nesneler - güneş, ay ve gezegenler - gökyüzünde hareket ederdi.
Aristoteles'in görüşleri 2000 yıldır gerçek olarak öğretildi. New Encyclopædia Britannica'ya göre, öğretileri 16. ve 17. yüzyıllarda Kilisenin gözünde "dini dogma statüsüne" ulaştı.<ref>The New Encyclopædia Britannica, Macropædia, 1995, Cilt 16, S. 764.</ref> Teleskobun icadından sonra gökbilimciler Aristoteles'in teorisini sorgulamaya başladılar. Ama sadece Sir Isaac Newton'un boş uzaydaki gezegenlerin görünmez bir kuvvet tarafından yörüngelerinde tutulduğuna dair ifadesinden bir açıklama aldılar: kütleçekim. Bu inanılmaz görünüyordu ve Newton'un meslektaşlarından bazıları, uzayı büyük ölçüde maddeden arınmış büyük bir boşluk olarak hayal etmeyi zor buldu.
Yaklaşık 3.500 yıldır dünyanın "hiçlikten askıda" olduğu açıkça ifade edilmiştir (Eyüp 26:7). Burada orijinal İbranice metinde kullanılan "hiç" (belimáh) kelimesi, kelimenin tam anlamıyla "bir şey olmadan (=değil)" anlamına gelir.<ref>Ludwig Koehler und Walter Baumgartner, Hebräisches und Aramäisches Lexikon zum Alten Testament, 3. baskı, 1967, S. 128.</ref> Contemporary English Version'da, "boş uzayda" ifadesi kullanılır.
=== Tıp ===
Modern tıp sayesinde artık hastalıkların yayılması ve önlenmesi hakkında çok şey bilinir. 19. yüzyılda, tıp alanındaki gelişmeler, daha fazla temizlik yoluyla enfeksiyonu azaltmak için antiseptik önlemlerin alınmasına yol açtı. Sonuç olarak çok daha az enfeksiyon ve erken ölüm oldu. Eski doktorlar, hastalığın nasıl yayıldığı konusunda kapsamlı bilgiye sahip değillerdi ve hastalıkları önlemede hijyenin öneminin farkında değillerdi. Bu nedenle, iyileştirme yöntemlerinin birçoğunun günümüzünkiyle karşılaştırıldığında barbarca görünmesi şaşırtıcı değildir.
En eski tıbbi metinlerden biri, eski Mısırlıların M.Ö. 1550'den kalma tıbbi bilgilerinin bir derlemesi olan Papirüs Ebers'tir. Bu tomar, "timsah ısırıklarından ayak tırnağı ağrısına" kadar çeşitli rahatsızlıklar için yaklaşık 700 ilaç içerir.<ref>James Orr, The International Standard Bible Encyclopaedia, 1939, Cilt IV, S. 2393.</ref> Çözümlerin çoğu yalnızca etkisiz olsa da, bazıları son derece tehlikeliydi. Bir yara tedavisi reçetesi, insan dışkısı ve çeşitli diğer maddelerin bir karışımının uygulanmasını tavsiye etti.<ref>Grundriß der Medizin der alten Ägypter IV 1, tıbbi metinlerin tercümesi: Hildegard von Deines, Hermann Grapow, Wolfhart Westendorf, 1958, Eb 541, S. 204.</ref>
Mısırlıların tıbbi ilaçlarını içeren metin, diğer şeylerin yanı sıra Musa Kanununu da içeren Kutsal Kitap'ın ilk kitaplarıyla aynı zamanda kaydedildi.
Musa Kanunu, zamanlarının çok ötesinde hijyen düzenlemeleri içeriyordu. Örneğin, askeri kamplara uygulanan bir yasa, dışkının kampın dışına gömülmesini gerektiriyordu. Bu, suyu kirletmedi ve kişiler sineklerin taşıdığı bakteriyel dizanteriden ve ayrıca içler acısı hijyen koşullarına sahip ülkelerde her yıl milyonlarca can alan diğer ishalli hastalıklardan korudu.
Musa Kanununda ayrıca İsraillileri bulaşıcı hastalıkların yayılmasından koruyan başka hijyen kuralları da vardı. Bulaşıcı bir hastalığı olan veya böyle bir hastalığı olduğundan şüphelenilen herkes karantinaya alındı (Levililer 13:1-5). Ölen (muhtemelen hastalıktan) bir hayvanla temas eden giysiler ve kaplar ya tekrar kullanılmadan önce yıkanmalı ya da imha edilmelidir (Levililer 11:27, 28, 32, 33). Bir cesede dokunan herkes kirli kabul edildi ve yıkanması ve kıyafetlerini yıkamayı içeren temizlikten geçmesi gerekiyordu. Yedi günlük murdarlığı boyunca başka insanlara dokunmaktan kaçınmalıydı (Sayılar 19:1-13).
=== Peygamberlikler ===
İyi bilgilendirilmiş insanlar, bariz eğilimlere dayanarak mümkün olduğunca kesin bir şekilde geleceğin bir resmini çizmeye çalışabilirler, ancak bunlar her zaman doğru değildir. Ancak Kutsal Kitap yazarları sadece gelecekle ilgili "tahminlerin" "olasılık derecesini" belirlemediler. Onların peygamberlikleri, çok sayıda yoruma izin veren belirsiz ifadeler olarak da reddedilemez. Tam tersine, peygamberlerinin çoğu büyük bir netlikle formüle edilmişti ve çoğu zaman beklenilenin tam tersini içeriyordu.
'''Babil'in düşüşü'''
M.Ö. 7. yüzyılda Babil şehri, Babil İmparatorluğu'nun başkenti olarak zaptedilemez görünüyordu. Şehir Fırat'ın iki yakasında kurulmuştur. Nehrin suyu hem şehri çevreleyen geniş, derin bir hendeğe hem de bir kanal ağına kanalize edildi. Ayrıca şehir, çok sayıda savunma kulesi bulunan bir çift duvar sistemi ile korunmuştur. Sakinlerinin kendilerini güvende hissetmelerine şaşmamalı.
Ancak M.Ö. 8. yüzyılda Babil ihtişamının zirvesine ulaşmadan önce, peygamber İşaya, Babil'in "yıkım süpürgesiyle süpürüleceğini" önceden bildirdi. İşaya ayrıca Babil'in nasıl düşeceğini de anlattı. Fatihler, savunmanın siperlerine su sağlayan nehirlerini "kurutacak", böylece şehri fethetmek daha kolay olacaktı. İşaya, fatihin adından bile söz etti: "Koreş" - "kendisine kapıları açacağına ve hiçbir kapıyı kapalı tutmayacağına" (İşaya 44:27 - 45:2) güvence verilmiş güçlü bir Pers kralı.
İşaya'nın peygamberliğini kaydetmesinden 200 yıl sonra, Büyük Koreş'in komutasındaki Med-Pers ordusu M.Ö. 5 Ekim 539 gecesinde Babil yakınlarında kamp kurdu. Babilliler ise kendilerini güvende hissettiler. Yunan tarihçi Herodot'un (M.Ö. 5. yüzyıl) bildirdiği gibi, uzun yıllar yiyecekleri vardı.<ref name = Herodot>Herodot, Historien, Kitap I. 190, 191.</ref> Ayrıca Fırat ve güçlü Babil surları onlara koruma sağladı. Bununla birlikte, Nabonidus Kroniği'ne göre, o gece “Kurǎs [Koreş] birlikleri Babil'e savaşmadan girdi”.<ref>H. Greßmann, Altorientalische Texte zum Alten Testament, Berlin und Leipzig 1926, S. 368.</ref>
Şehirde, Herodot'un yazdığı gibi, insanlar “bir bayram kutladılar, dans ettiler ve moralleri yerindeydi”.<ref name = Herodot /> Ancak dışarıda Kyros, Fırat'ın suyunun yönünü değiştirmıştı. Su seviyesi düştüğünde, askerleri nehir yatağından baldırlarına kadar suda yürüdüler. Güçlü surları geçtiler ve Herodotos'a göre şehre “nehre açılan kapılardan”, yani dikkatsizce açık bırakılan kapılardan girdiler.<ref name = Herodot /> (Daniel 5:1-4; Yeremya 50:24; 51:31, 32) Babil'in Koreş tarafından ani düşüşü, Ksenophon (yaklaşık M.Ö. 431-352) gibi diğer tarihçiler ve arkeologlar tarafından bulunan çivi yazılı tabletler tarafından da doğrulanır.<ref>Ksenophon, Kyrupädie, 7. Kitap, I. 33.</ref>
(Buraya kadar)
Elbette eleştiriye açığım ve metinde değişiklik yapmaya da hazırım. Ancak bu konuda haksızlığa uğradığımı hissediyorum.
Saygılarımla --[[Kullanıcı:Yohaim|Yohaim]] ([[Kullanıcı mesaj:Yohaim|mesaj]]) 10.38, 2 Eylül 2021 (UTC)
| |||