Tengri: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Sayginer (mesaj | katkılar)
k 78.162.35.249 (mesaj) tarafından yapılan değişiklikler geri döndürülerek, Abecesel tarafından değiştirilmiş son sürüm geri getirildi.
Etiket: Geri döndürme
Aybeg (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
3. satır:
{{Tengricilik}}
 
'''Tengri''', [[Eski Türkçe]]de ''Tanrı, Gökyüzü''; Eski [[Türkler]]in ve [[Moğollar]]ın inancı [[Tengricilik]]te ''Gök Tanrı'' (''Kök Tengri'') ya da Gök'ün yüce tini (ruhu) dir. Aynı zamanda [[Orhun Yazıtları|Orhun Yazıtları']]'nda ilk çözümlenen sözcük olup<ref>Göktürk tarihinin meseleleri-Osman Fikri Sertkaya-sayfa 130, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, 1995 Ankara (360 sayfa)</ref><ref>Adnan Binyazar-Türk dilinde 25 ünlü eser ( sayfa 8), Varlık Yayınları, 263 sayfa, 1982</ref> yazılışı "[[Dosya:Old Turkic letter I.svg|12px]][[Dosya:Old Turkic letter R2.svg|12px]][[Dosya:Old Turkic letter NG.svg|12px]][[Dosya:Old Turkic letter T2.svg|12px]]" şeklindedir. Yer Tengri Gök Tengri'nin torunu, [[Kayra Han]]'ın oğlu, [[Ülgen]]'in kardeşi ve [[Erlik]]'in amcası. Gök Tengri ise Kayra Han'ın babası, Yer Tengri'nin dedesi, Ülgen'in dedesi ve Erlik'in büyük dedesi
 
== Gök-Kültürü kültü ==
 
* '''Tenğri'''<ref>[http://www.tdkterim.gov.tr/dlt/sozluk/?kategori=dltbul&hng=ltn&kelime=Tenğri TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanı]{{Ölü bağlantı|tarih=Nisan 2020 }}</ref>( (تنكرى; Eski Türkçe): Gök(-tanrısı). Eski Türkçe kaynaklarda ''Tanrı'' anlamına geliyor. Aynı sözcük, bugünkü anlamı ile ''[[Tanrı]]'' diye kullanılıyor.
* '''Tenger''' ([[Moğolca]]): Tanrı
* '''Tenger Etseg''' (Moğolca.): Gök Tanrısı'nın Moğollardaki ismi.
47. satır:
 
== En eski kanıtlar ==
:„Tengri: Gök(-tanrısı). Bu cümlenin en eski kanıtları eski Çin Edebiyatında [[Hsiung-nu]] (m.ö. 1766-400) halkını anlatan yazılarda bulunmuştur. Çinlilerin ''tcheng-li'' şeklinde verdikleri bu cümle hiç şüphesiz, iki heceli ''Tengri'' cümlesinin Çinleştirilmesidir. Daha geç yazılmış kaynaklarda Çinliler, Tengri olarak ''teng-ning-li'' ( ya da ''teng-yi-li'') şeklinde üç heceli bir cümle veriyorlar. Ortaya ''i'''nin eklenmesi Çin çevirilerinde normaldir ve üç heceli cümle, Türk dillerinde kanıtlanmıştır; ama en eski kaynaklarda bulunmaz. Bu konu hakkında farklı fikirler var: Şimdiye kadar karşılaştırılmak amacıyla ortaya konulmuş Sümerce ''Dingir'' (Sümerlerin en yüksek Tanrısı) ve Çince ''T'ien'' (Gök)'den daha çok memnun bırakan (Eski-)Türkçe ''Teng-'' (dön[-mek]) olmuştur.<ref>Eski Türklerin Mitolojisi; Die alttürkische Mythologie/ Jean-Paul Roux, Sayfa 255</ref>
 
== Türklerin Ulusal Tanrısı ==
71. satır:
Türk tasavvuf tarihinin öncü ismi [[Ahmed Yesevi]] de [[Divan-ı Hikmet]] adı ile bir araya getirilen "hikmet" adlı şiirlerinin 12'sinde halk arasında o devirde yaygın olarak kullanılan [[Tanrı]] kelimesini asıl şekliyle "Tengri" olarak kullanmaktadır.
 
Anadolu tasavvufunun en önemli isimlerinden olan [[Yunus Emre]] ( XIII. yy.) ve [[Niyazi Mısri]] de şiirlerinde "Tengri" anlamında "[[Tanrı]]" ve eşdeğeri olarak da "Çalab" kelimesini kullanmışlardır.
 
[[Oğuzlar]]'ın [[İslâmiyet]]'e yeni geçtikleri dönemden kalma [[Dede Korkut hikâyeleri|Dede Korkut Kitabında]], [[Allah]]'ın adı sık sık "''Allah-Tengri''" olarak verilmiştir.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Tengri" sayfasından alınmıştır