Tapınak: Revizyonlar arasındaki fark

'''Tapınak''', '''ibadethâneibadethane''' ya da '''mâbetmabet'''; yüce bir varlığa tapınılan ve bazı diğer dinî ritüellerin gerçekleştirildiği kutsal yapı. ÖztürkçeTürkçe<ref>{{TDK2|tapınak|Güncel Türkçe Sözlük|28 Kasım 2012}}</ref> ''tapınak'' sözcüğü tapmak kökünden gelir. ibadethâne''İbadethane'' sözcüğü [[Farsça]]<ref>{{TDK2|ibadethane|Güncel Türkçe Sözlük|28 Kasım 2012}}</ref> ve ''mabet'' sözcüğü [[Arapça]]<ref>{{TDK2|mabet|Güncel Türkçe Sözlük|28 Kasım 2012}}</ref> kökenlidir.

== DiniDinî açıdan ==

DiniDinî terminolojide ''tapınak,'' herhangi bir dinidinî inanç, gelenek veya akımın dinidinî uygulamalar, adetlerâdetler, ibadetler ve ritüeller için yapılan, çoğunlukla ''[[kutsal]]'' kabul edilen yapıdır. Tapınaklar çok çeşitli olabildiği gibi dinden dine büyük farklılıklar gösterir. Bağlı olduğu din ve ibadetlere göre tapınaklar hem yapısal hem de anlamsal açıdan farklı olabilirler. Bir dinde birden çok tapınak türü bulunabilir.

Sıklıkla her din barındırdığı tapınaklara farklı isimler verir. Bu isimlerin yanında bazen ''tapınak'' sözcüğü de kullanılırken, (''[[Yunan tapınağı]]'' gibi), sadece dinin verdiği spesifik isim de olabilir, (''[[Camicami]]'' gibi). Sıklıkla tapınakların, dinin o tip tapınaklara verdiği ismin yanı sıra, özel isimleri de vardır; örneğin, ''[[Selimiye Camii]]'' (veya ''Selimiye Camisi'').

* [[Hristiyanlık]]'<nowiki/>ta tapınaklara sıklıkla '''[[kilise]]''' dense de zaman zaman sadece ''tapınak'' olarak da anılırlar. Ayrıca Hristiyan inancına göre Tanrı kilisede (yani tapınakta) değil, her yerde mevcuttur. Zaten [[1 Korintliler]] Bölüm 6, 19. ayette Hristiyanların bedenlerinin (kendilerinin) Tanrı'nın tapınağı olduğu belirtilmiştir.

** Batı Hristiyanlığında bazı "özel" tapınaklar '''[[şapel]]''' olarak anılırken, çoğu kamuya açık büyük tapınaklara Hristiyanlıktaki durumlarına (statülerine) ilişkin isimler verilmiştir: '''[[katedralKatedral]]''' veya '''[[bazilika]]''' gibi.

** [[Mormon Kilisesi]] (resmiresmî adıyla: ''Church of Jesus Christ of Latter-day Saints'') hem "kilise" hem de "tapınak" sözcüklerini, farklı tipteki tapınakları tanımlamakta kullanırlar. Normal ibadet hizmetleri ve benzeri adetâdet ve uygulamalar kiliseler dekiliselerde yapılırken [[Mormon tapınağı|Mormon tapınakları]] daha özel düzenlemeler için ayrılmışlardır.

* '''[[Cami]]''' ve [[Cemevi|cemevleri]] İslam dinindeki tapınaklardandır..

* Antik [[Yahudi|Musevi]] dinindininin merkezi ve en kutsal mekânı, [[Kudüs]]'te bulunan '''[[Kudüs Tapınağı]]''' idi. [[Süleyman Tapınağı|İlk Tapınak]], MÖ 10. yüzyıl dolaylarında [[Süleyman|Kral Süleyman]] tarafından yaptırılmış, daha sonra MÖ 586'da [[Nebukadnezzar]] yönetimindeki [[Babil]]liler tarafından yıkılmıştır. [[İkinci Tapınak]] ise [[Babil sürgünü]] sonrasında, MÖ 536-515 yılları arasında yapılmıştır. [[Herod Tapınağı]] İkinci Tapınak'ın MÖ 19'da başlayan yoğun geliştirilme ve genişletilmesinden sonra ortaya çıkan yapıdır. Bu tapınak da [[Titus]] kumandasındaki Romalı birlikler tarafından MS 70'te, [[İlk Yahudi-Roma Savaşı]]'nda Kudüs'ün kuşatılması sırasında yıkılmış, sadece [[Batı Duvarı]] kurtulabilmiştir. Bazı '''[[sinagog]]'''lar, özellikle de Reform sinagogları, ''tapınak'' olarak anılır (örneğin [[Emanu-El Tapınağı]], [[Beth-El Tapınağı]] gibi); fakat Ortodoks Musevilik bu kullanımı yersiz bulur zira onlar sinagogları [[Kudüs Tapınağı]]'nın yerine getirilmiş bir yapı (tapınak) olarak ele almazlar.

* [[Bahailik|Bahá'í]] tapınaklarının ismi '''[[Meşrükul Azkar]]''''dır.

* [[mandeanMandean]] ya da [[sabiiSabii]] tapınaklarına [[menda]] denir .

Çeşitli tarihitarihî dönemlerde, belirli mimari tarzlar büyük dinidinî yapılarda çok sıkı ve yoğun biçimde kullanılmıştır. Bu tapınak yapıları, askeriaskerî ve saray yapılarıyla birlikte, belirli mimari tarzların bugüne kadar kalabilmiş ana örneklerini oluştururlar ve bu sebeple de mimari açıdan çok önemlidirler.

Tapınakların mimari yönü de dinidinî yönleri kadar önemlidir. Çoğu zaman belirli bir dinin belirli ve/veya belirli bir tapınak tipinin farklı kültür ve bölgelerde çok farklı mimari biçimler aldığı görülür. Bu sebeple bir tapınağın mimari yapısı, tapınağın bağlı bulunduğu dinin anlayışına dair yoğun mimari öğelerögeler taşıdığı gibi tapınağın bağlı bulunduğu zaman dilimi, kültür ve bölge açısından da çok önemli bilgiler taşır. Özellikle bugün var olmayan, hakkında pek az şey bilinen veya büyük oranda değişikliğe uğramış dinidinî inançların tapınaklarının mimarisi, dönem, kültür ve bölgenin mimari anlayışına dair bilgi vermesinin yanı sıra o dinidinî inanca dair de bilgi verecektir. Bu sebepten dolayı tapınaklar teknik ve mimari açıdan da, mimarlık biliminin yanı sıra, [[dinler tarihi]] ve [[arkeoloji]] için de çok önemli bir yere sahiptir.