Hayvanat bahçesi: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
k yazım/şablon adı/iç bağ dz.
Zektek (mesaj | katkılar)
kDeğişiklik özeti yok
Etiketler: Görsel Düzenleyici Yeni kullanıcı görevi
8. satır:
[[Dosya:Séeberger_-_Jardin_des_Plantes_de_Paris_125.jpg|küçükresim|1905, Paris]]
 
[[Eski Mısır]] tapınaklarının yanında da, mabetlere kurban edilecek hayvanları saklamak için bir yer ayrılırdı. Tarihte ilk hayvan koleksiyonun M.Ö. 1100 yılında Çin İmparatoru [[Vu-Vang]] tarafından yapıldığı kabul edilir.<ref name=ipek/> İmparator, sarayda "''Bilgi Bahçesi''" adını verdiği bir bölüm ayırmıştı. M.Ö. 1000 ile 400 arasında Kuzey Afrika, Hindistan ve Çin’de çok sayıda küçük hayvanat bahçesi kuruldu. [[Eski Yunan]] ve [[Roma İmparatorluğu|Roma]]'da hayvanların soyluların zevki için sergilenmesi popüler hale geldi.<ref name="serap">{{Web kaynağı | soyadı1 = Yılmaz | ad1 = Serap | yazar2 = Özbilen, Ali | başlık = Hayvanat bahçeleri tasarım ilkeleri ve tipolojileri | url = https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/195775 | yayıncı = SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, Yıl: 2011, Sayı: 12 | erişimtarihi = 20 Şubat 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200325213457/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/195775 | arşivtarihi = 25 Mart 2020}}</ref>
 
Hükümdarların ve soyluların prestij koleksiyonları tarzında hayvanat bahçeleri Türkçede "arslanhane" olarak anılmıştır. 16. yüzyılda [[Osmanlı Devleti|Osmanlı]] saraylarında yabani ve yırtıcı hayvanların korunduğu ve terbiye edildiği birer Arslanhane"arslanhane" bulunmakta ve yabani hayvanlar, Sultan'ın gücünün bir göstergesi olarak saraydaki törenlerde sergilenmekteydi. Hayvan koleksiyonları 16. 17. ve 18. yüzyılda Avrupa kraliyet ve asiller çevresinde yaygınlaşmış, Fransa Kralı [[XI. Louis]], 1650'de [[Versay Sarayı]]'nda Avrupa'nın ilk hayvanat bahçesini kurmuştu. Versay Sarayı'ndan esinlenerek [[Viyana]]'da [[I. Franz (Kutsal Roma imparatoru)|Prens 1. Franz]] tarafından 1752'de kurulan [[Schönbrunn Sarayı]]'nda oluşturulan hayvan koleksiyonu, günümüz hayvanat bahçelerinin öncüsü kabul edilir ve günümüze kadar etkinliğini sürdürür.<ref name=serap/>
[[Dosya:Hamburg, Hamburg - Zoologischer Garten; Carl Hagenbecks Tierpark; Heufressergehege (Zeno Ansichtskarten).jpg|küçükresim|1910, Hamburg]]
Halka açık modern hayvanat bahçeleri ise [[Aydınlanma Çağı]]'nda yaygınlaştı. Hayvan davranışlarını ve anatomisini araştırmak isteyen araştırmacılar için hayvanları onların doğal yaşam alanlarına yakın veya benzeyen yerlerde tutma gereği ortaya çıktı. İlk modern hayvanat bahçesi (Ménagerie du Jardin des plantes) 1793 yılında [[Paris]]'te kuruldu.
16. satır:
19. yüzyılda, izleyenlerin merak duygusunu tatminden çok bilimsel araştırma yapılmasına olanak sağlamak üzere hayvan koleksiyonları oluşturulmaya başlandı. 1828 yılında [[Londra]]'da kurulan [[Londra Hayvanat Bahçesi|hayvanat bahçesi]] bunun örneklerindendir.
 
1907'de [[Hamburg]]'da kurulan hayvanat bahçesi, hayvanları kuşatmada parmaklıklı kafesler yerine, görünüşte yapay olduğu belli olmayan, aşılması imkânsız hendekleri kullanan ilk hayvanat bahçesi idi. Bu hayvanat bahçesi, bir vahşi hayvan satıcısı olan Carl Hagenbeck tarafından kuruldu. Türlerin yaşam ortamlarının birebir benzerlerinin yaratılması ve ziyaretçilerin de bu ortamlarda bulunmasını ortaya koyma düşüncesi ilk defa 1976'da [[Seattle]]'daki Woodland Park Hayvanat Bahçesi master planı kapsamında ortaya çıktı.<ref name=ipek/>
 
Türkiye'de halka açık hayvanat bahçesi ilk kez 1937 yılından sonra sırasıyla [[İzmir]], [[Ankara]] ve [[İstanbul]]'da kuruldu. Günümüzde hayvanat bahçeleri Türkiye'de A ve B grubu olmak üzere sınıflandırılır. 2014 yılı itibarıyla 11 adet A grubu (en az yetmiş çeşit hayvan türü bulunduran) ve 15 B grubu (en fazla 69 çeşit hayvan türü bulunduran) olmak üzere 26 adet ruhsatlı hayvanat bahçesi ve akvaryum vardır.<ref name="bgrubu">{{Web kaynağı | başlık = Türkiye’de B Grubu Hayvanat Bahçeleri ve Akvaryumların Durumu | url = https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/434712 | yayıncı = DPÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Haziran 2016, Sayı 36 | erişimtarihi = 20 Şubat 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200325202815/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/434712 | arşivtarihi = 25 Mart 2020}}</ref>
 
== Hayvanların sergilenmesi ==
25. satır:
Hayvanat bahçelerinin birçoğunda mutlaka [[balık]]ların, [[omurgasız]]ların ve [[deniz memelileri]]nin yaşaması için suyla doldurulan sergiler vardır. Bu sergilere [[akvaryum]] denilir. Akvaryumlar kendi aralarında tatlı su ve tuzlu su akvaryumu olarak ikiye ayrılır. Bazı akvaryumlar ise hayvanat bahçelerinden tamamen bağımsız olur.
 
Hayvanat bahçelerindeki [[kuş]]lara ayrılan bölüme kuş evi, [[sürüngen]]ler ve [[böcek]]lere ayrılan bölümlere ise [[teraryum]] denir. Ayrıca bazı hayvanat bahçelerinin [[kelebek]]lere ayrılan kelebek evleri de bulunur.
 
== Hayvanların bakımı ==
34. satır:
[[Suaygırı|Suaygırları]] ise günde 50&nbsp;kg saman, yeşillik ve kök karışımı yemek zorundadırlar. Ancak bazı hayvanlar için yedikleri bitkinin türü önemlidir. Örneğin [[okapi]] için yediği bitkinin türü hiç sorun değildir. Ancak, örneğin [[koala]]lar [[okaliptüs]] yaprağından başka bir şey yemez. Bu yüzden Avustralya dışında nadiren yetiştirilirler. [[Panda]] ise [[bambu]]dan başka bitki yemez. Bu bitkiyi de çok yedikleri için bakımları ayrıca zordur.
 
[[Et]], saman, [[meyve]] ve [[sebze]]ler en kolay bulunan yiyeceklerdir. Ancak böcek yiyen hayvanlar için özellikle böcek üretmek gerekir. Genelde bu iş için [[çekirge]], [[un kurdu]] ve [[sinek]] kurdu yetiştirilir. Böcek yiyen kuşlar ise katı yumurta sarısı, böcek, karıcakarınca larvası, soyafasulyesi[[Soya|soya fasulyesi]] ve çiğ kıymadan oluşan bir karışımlar beslenir .Hayvanat bahçelerinin çoğunda hayvanların sağlıklı beslenebilmesi için yemlerine [[vitamin]] eklenir. Bu şekilde eskiden hayvanat bahçelerinde sağlıklı yaşayamayan hayvanlar artık sağlıklı bir şekilde yaşayabilirler.
 
[[Fok]]lar günde 3 ila 6&nbsp;kg [[balık]] yemek zorundadır. [[Penguen]]ler de balık yer ancak daha küçük oldukları için daha az balık yerler.
44. satır:
 
== Türkiye'deki Hayvanat bahçeleri ==
[[Türkiye]]'deki hayvanat bahçelerinin hiçbiri maalesef dünyanın ünlü hayvanat bahçeleri arasında yer alamamaktadır. Aşağıda Türkiye'deki hayvanat bahçelerinin bir listesi yer alır.bulunmaktadır:
* ([[Boğaziçi Hayvanat Bahçesi|Darıca]] Faruk Yalçın Hayvanlar Alemi ve Botanik parkı
* [http://www.izmirdogalyasamparki.org.tr/ [İzmir Doğal Yaşam Parkı]]
* [[Atatürk orman çiftliği hayvanat bahçesi]]
* [[Boğaziçi Hayvanat Bahçesi]]
54. satır:
* [[Şile Hayvanat Bahçesi]]
* Polonezköy Hayvan Parkı
*[[Konya Tropikal Kelebek Bahçesi]]
 
== Hayvanları koruma çalışmaları ==
Hayvanat bahçelerindeki hayvanların yavrulamalarını sağlamak hiç kolay bir iş değildir. Özellikle bazı hayvanlar doğadaki koşullar sağlanmadıkça asla yavrulamazlar. Mesela [[Java gergendanı|Java gergedanları]] hâlâ esaret altında üreyememiştir.
 
== Kaynakça ==