Vikipedi

Guy Fawkes: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Oceansize666 (mesaj | katkılar)
1 değişiklik
Daha önceki makaledeki ölüm sebebini düzelttim, eksik bilgileri ekledim, yargılanma kısmını ve popüler kültürdeki yerini ve Fawkes'un diğer komplocularla nasıl tanıştığını yazdım.
Etiketler: Geri alındı potansiyel vandalizm referans etiketleri kaldırıldı Görsel Düzenleyici
Turgut46 (mesaj | katkılar)
Devriyeler
17.598 değişiklik
Gerekçe: Kaynak gerekiyor.
Etiket: Elle geri alma
1. satır:
{{Kişi bilgi kutusu
| isim = Guy Fawkes
| resim = Guy_Fawkes_by_Cruikshank.jpg
| başlık = [[:en:William Harrison Ainsworth|William Harrison Ainsworth]]'ün 1840 romanında yer alan, [[:en:George Cruikshank|George Cruikshank]]'ın çizdiği Guy Fawkes figürü.
| meslek = Asker
| doğum_tarihi = {{Doğum tarihi|1570|04|13}} (tahmini)
| doğum_yeri = [[York]], [[İngiltere]]
| ölüm_tarihi = {{Ölüm tarihi ve yaşı|1606|01|31|1570|04|13}}
| ölüm_yeri = [[Londra]], [[İngiltere]]
| eş =
| eğitim =
| din = [[Hristiyanlık|Hristiyan]]
| mezhep = [[Katolik]]
| ölüm_sebebi = [[İntiharidam]]
}}
 
'''Guy Fawkes''' veya diğer bilinen adıyla '''Guido Fawkes''' (d. 13 Nisan 1570 - ö. 31 Ocak 1606), protestan[[York]] reformlaraşehrinde karşıdoğmuştu çıkanve katolikKatolik isyancıbir veyaİngiliz teröristaskeriydi. 5 Kasım 1605'te, pratikte başarısız olan,teki [[Barutbarut Komplosukomplosu]]nda, adıyla[[:en:Parliament bilinenof İngilizEngland|İngiltere Parlamento binasınıBinası]]nı havaya uçurma planını yapan grubun içerisinde yeruçurmakla aldıgörevliydi.
 
[[Dosya:Gunpow1.jpg|küçükresim|230px|sol|Komplocuların o dönemde (17. yy) çizilmiş eskizleri. Hollandalı çizerin bu eskizi, komplocuları hiç görmemiş olmasına rağmen bugün bile en çok kabul gören tasvirdir.]]
Fawkes 8 yaşındayken babasının ölümü üzerine annesinin katolik bir adamla evlenmesiyle beraber protestanlıktan katolikliğe geçiş yaptı. 80 Yıl Savaşında İspanyollar ile beraber protestan Hollandalılara karşı savaştı. Dönüşünde [[Barut Komplosu]]'nun mimarı olan ve Kral James'i [https://tr.wikipedia.org/wiki/I._James_(İngiltere_kralı)] öldürmeyi hedefleyen radikal katolik [[Robert Catesby]] ile tanıştı. Fawkes, kiraladıkları depoda barutları ateşeleme görevini üstlendiği için Robert Catesby'den daha çok meşhur olmuştur. Saldırının planlanan gününden (5 Kasım 1604) birkaç gün önce, yetkililer kimliği belirsiz bir kişi tarafından, planlanan saldırıyı özetleyen ve Parlamentonun toplanmamasını öneren bir mektup aldılar. Daha sonra Guy Fawkes, Robert Catesby ve diğer katolikler tutuklandı. İdama mahkum edilen Fawkes, idam sehpasından atlayıp boynunu kırarak intihar etti.
[[Dosya:Guy fawkes henry perronet briggs.jpg|küçükresim|230px|sol|alt=In a stone-walled room, several armed men physically restrain another man, who is drawing his sword.|''Discovery of the Gunpowder Plot'' (c. 1823), [[:en:Henry Perronet Briggs|Henry Perronet Briggs]]]]
 
[[İngilizler|İngiliz]] tarihinin en büyük "[[Vatana ihanet|vatan haini]]" olarak kabul edilen Fawkes, 1593’te [[Katolik]] oldu ve [[İspanyollar|İspanyol]] ordusunun [[Hollanda]]’da bulunan birliğine katıldı. Kısa zamanda askeri zekâsıyla sivrilen Guy, 1604’te yurduna döndü.
== Çocukluğu ve Erken Yaşamı ==
Guy, babası Edward Fawkes'un dört çocuğu arasından tek oğluydu. 1578 yılında babasının ölümü üzere annesi Edith Blake 9 yıl boyunca dul kaldıktan sonra, [[North Yorkshire]]'da bulunan Scotton adında bir köye taşındı ve burada Dionysus (ya da Dennis) Bainbridge ile evlendi. 1593 ya da 1594'te Flanders'a gidip Avusturya Arşidükü Albert'in emri altında katolik İspanyol ordusuna katıldı ve 80 Yıl Savaşında Hollandalı protestan reformculara karşı savaştı. 1603'te İspanyol kralı 2. Philip'i İngilteredeki romanistlerin gerçek amaçları hakkında uyarmak için İspanya'ya gittiğinde arşidük ile bağlantısı koptu.
 
Burada [[Robert Catesby]] ve diğer [[Barut komplosu|komplocularla]] tanıştı. Muhafazakâr Protestan Kral [[I. James]]'e, kraliyet ailesine ve tüm diğer aristokratlara karşı yapılan ve İngiliz tarihinde "[[Barut komplosu]]" olarak bilinen olayda aktif olarak rol aldı.
== İngiltereye Dönüşü ==
Fawkes'un orduda ve savaşlarda yakaladığı şöhret, önemli insanların dikkatini çekmesini sağlamıştı. Öğrenci yıllarında hukuk okumuş ama sonra Fawkes gibi bir asker olan [[Thomas Wintour ile Belçika'da tanıştı. Wintour; Norveç'te Fawkes'u, Barut Komplosu'nun kurucusu olan Robert Catesby ile buluştu. Yaptıkları konuşmalar üzere hepsi Londra'ya dönüp bir katolik hareket başlatmaya karar verdiler. Hareketlerinin başlıca hedefi, protestan olan Kral I. James'i ve Parlamentodaki protestan reformcuları havaya uçurmaktı.
[[İngiltere]] Devlet yönetiminde ve [[Katolik]] monarşik rejimde kökten bir devrime gitmek amacıyla toplanan on iki komplocu, [[Westminster Sarayı]]’ndaki İngiliz Parlamento Binasını, (o yılki her sene Ekim ya da Kasım ayında tekrarlanan) [[Aristokrasi]] zirvesinde havaya uçurmaya karar verdi. Ekibin lideri Robert Catesby bu arada gruba katılımları artırmaya çalışıyordu. Gruba sonradan katılan Francis Tresham, akrabalarından Katolik Lord Monteagle'yi 5 kasımda parlemontoya gitmemesi için uyarınca komplo ortaya çıktı. Fawkes, 5 Kasım gece yarısı parlamento mahzenlerinde bol miktarda dolu [[barut]] fıçısıyla yakalandı. Çeşitli işkencelere maruz bırakılarak yandaşlarının adlarını vermek zorunda bırakıldı. Çıkarıldığı mahkemede vatan hainliğinden hüküm giyen Fawkes, 31 Ocak 1606’da sarayın karşısında asılarak idam edildi.<ref>{{Kaynak |soyadı=Nicholls |ad=Mark |katkı=Fawkes, Guy (bap. 1570, d. 1606) |başlık=Oxford Dictionary of National Biography |yayıncı=Oxford University Press |yıl=2004 |basım=online |url=http://www.oxforddnb.com/index/9/101009230/ |erişimtarihi=6 Kasım 2015 |doi=10.1093/ref:odnb/9230 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20141119230434/http://www.oxforddnb.com/index/9/101009230/ |arşivtarihi=19 Kasım 2014 |ölüurl=hayır}} {{ODNBsub}}</ref>
 
[[Dosya:The execution of Guy Fawkes' (Guy Fawkes) by Claes (Nicolaes) Jansz Visscher.jpg|küçükresim|200px|alt=Etching|Fawkes'ın idamının tasvir edildiği [[:en:Claes Jansz. Visscher|Claes (Nicolaes) Jansz Visscher]] tarafından yapılmış 1606 tarihli bir gravür.]]
== Barut Komplosu ==
[[Dosya:Guy fawkes torture signatures.jpg|küçükresim|200px|Fawkes'ın işkence öncesi ve sonrasındaki "Guido" imzaları arasındaki fark nedeniyle zorlukla kanıt olarak kabul edilebilmiştir.]]
Robert Catesby, Thomas Percy, John Wright ve Thomas Wintour ile Londra'da bir handa ettikleri yemin üzerine anlaştılar. 1605'in mart ayında, İngiliz Parlamentosunun altında, Thomas Percy tarafından kiraladıkları bir depoya Fawkes barut dolu fıçılar doldurmaya başladı. Bunlar olurken, Londra'daki bir dul kadının evinde ikamet eden Fawkes, kadının onu katoliklerle ilişkisi olduğundan şüphelenmesi üzere (katolik-protestan ayrışmasının Avrupa'da en radikal ve sert olduğu yıllarda bu tarz dışlamalar oldukça yaygındı) evinden ayrılmasını istedi. Fawkes; Catesby, Thomas Wintour ve Francis Tresham ile görüşmek için White Webbs'e gitti. Toplantılarında patlamadan katolik grupların nasıl hariç tutulacağı üzerine tartıştılar ve saldırı gününü 5 Kasım olarak belirlediler.
[[Dosya:The Church of St Michael le Belfry - geograph.org.uk - 411603.jpg|küçükresim|200px|alt=Photo|Fawkes'ın vaftiz edildiği St. Michael le Belfrey kilisesi.]]
 
İngilizler, tarihlerindeki bu olayı ülkenin demokrasi zincirinde önemli bir halka olarak kabul ederler. Her yıl 5 Kasım gecesi, [[Birleşik Krallık]] ve krallığa ait diğer eyaletlerde komplonun başarısızlığa uğratılmış olması, [[Guy Fawkes Gecesi]] olarak şenliklerle kutlanır. Şenliklerde havai fişekler patlatılır, büyük fıçılar ateşe verilerek caddelerde yuvarlanır ve bu büyük vatan haininin cezalandırılmasını kutlamak için Guy Fawkes maskesi takılmış kuklalar yakılır. Günümüzde politikadan çok, eğlence amaçlı yapılan bir kutlamadır.
Bunlar olurken 26 Ekim'de William Parker adlı Monteagle baronuna gelen, yazarı belli olmayan bir mektup, saldırının ciddiyeti hakkında ve oluşabilecek tehlikeler hakkında bilgiler içeriyordu. Catesby mektubun varlığından haberdar olsa da içeriğinin belirsizliği üzerine harekatı durdurmadı. Komplocular arasında endişe patlak verirken Guy Fawkes'un mektuptan haberi yoktu. Fawkes 30 Ekim'de barut doldurdukları fıçıları kontrol etmek üzere depoya gitti. 3 Kasımda yani planlanan saldırıdan iki gün önce Guy hariç bütün komplocular Londra'da buluşup yetkililerin saldırıdan habersiz oldukları düşüncesine karar verdiler. Guy hariç komplocuların Londra'dan kaçma planları vardı ama Fawkes son ana kadar depoda durup, barutları ateşleme görevini üstlenmişti.
 
4 Kasım gününde William Parker eşliğinde Lord Chamberlain, Thomas Howard, Earl of Suffolk Parlamentoyu ve etrafını aramaya başladı. Fawkes'u sorguya çektiler ve deponun Thomas Percy'e ait olduğunu söyledi. Şüphelenen yetkililer krala haber vermek üzere depodan çıktıklarında, Fawkes komplocuları uyarmaya gitti. Kral derhal deponun detaylıca aranmasını emretti. Bu sefer arayanlar barutları buldular ve Guy Fawkes'u tutukladılar.
 
== Yargılanma ==
5 Kasım tarihinde Guy Fawkes kralın huzuruna çıkarıldı ve Thomas Percy'nin ismi dışında komplocular hakkında hiçbir bilgi vermedi. Kral, Fawkes'a böyle bir ihaneti ve saldırıyı neden planladığını sorduğunda verdiği cevap "Tehlikeli hastalıklar gözükara ilaçlar gerektirir ve ilaç İskoçları İskoçya'ya geri yollamaktır" (1. James'in İskoç bir protestan olmasına gönderme yaparak) demiştir.
 
Fawkes'a, kralın isteği üzere (İngiliz yasalarına aykırı olsa da) yeni işkence yöntemleri uygulanmıştır. Ne oldukları şu an bilinmese de kelepçe ve askı içerdiği tahmin edilmektedir. 9 Kasım'da işkencelere karşı nihayet sabrı bitti ve diğer komplocuların isimlerini ifşa etti. 31 Ocak 1606'da Fawkes ve diğer komplocular idam edilmek üzere Westminster bölgesine götürüldü. Fawkes'un vücudu işkenceler sırasında oldukça zayıf düşmüştü ve idam sehpasına uzanan merdivenleri çıkabilecek kadar güçlü gözükmüyordu. Cellatın yardımı ile yeterince yükseğe çıktı ve idam edilmeden kendisini sehpadan aşağı attı ve boynunu kırarak anında öldü.
 
== Olayın Tarihsel Gelişimi ve Popüler Kültür ==
Guy Fawkes'un başarısız suikast girişimi İngiltere ve Amerika'da halk tarafından büyük bir ateş yakılarak "Guy Fawkes Gecesi" adıyla 19. yüzyıla kadar her yıl 5 Kasım tarihinde kutlandı. 1982 yılında Alan Moore'un yazdığı David Lloyd'un çizdiği "V for Vendetta" isimli çizgi romanda ve 2005 yılında aynı adla yapılan uyarlamasında Guy Fawkes'un yüzünün karikatürize edilmiş hali kullanılmıştır. Daha sonra [[Anonymous (hacker grubu)]] tarafından kullanılmıştır.
 
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
 
Satır 46 ⟶ 39:
* [[Guy Fawkes Gecesi]]
* [[Guy Fawkes maskesi]]
*https://en.wikipedia.org/wiki/Guy_Fawkes_mask
* [[V for Vendetta (film)|V for Vendetta]]
*https://en.wikipedia.org/wiki/Hanged,_drawn_and_quartered
*https://en.wikipedia.org/wiki/Robert_Catesby
 
{{Otorite kontrolü}}
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Guy_Fawkes" sayfasından alınmıştır