Vikipedi

Deniz hıyarı (yemek): Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Gufosowa (mesaj | katkılar)
Devriyeler
5.216 değişiklik
yazım dz
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.111.422 değişiklik
k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
1. satır:
[[FileDosya:Haisom Cah Jamur 2.JPG|thumbküçükresim|right|Haisom cah jamur, mantarlı Çin Endonezya deniz hıyarı|283x283pik]]
'''Deniz hıyarı''', çeşitli mutfaklarda taze veya kurutulmuş halde yemek olarak kullanılan deniz canlısı. [[Deniz hıyarı|Deniz hıyarları]], [[Holothuroidea]] sınıfından [[omurgasız]] deniz hayvanlarıdır. Bazı kültürel bağlamlarda deniz hıyarının tıbbi değeri olduğu düşünülmektedir.
 
9. satır:
 
== Hasat ==
[[FileDosya:Sandfishjf9380.JPG|thumbküçükresim|right|216x216px|Kum balığı kuluçkahanesi (Alaminos, Pangasinan)]]
Yemek için gönderilen deniz hıyarları geleneksel olarak "trepanging" adı verilen bir işlem ile küçük deniz taşıtlarından elle hasat edilmektedir. Koruma için kurutulup birkaç gün kaynatılıp suda bekletilerek yeniden sulandırılmaktadır. Esas olarak [[Çin mutfağı]] çorbalarında veya güveçlerinde bir bileşen olarak kullanılmaktadır.
 
Ticari açıdan önemli birçok deniz hıyarı türü, Çin mutfağında 海参 (pinyin: hǎishēn) olarak kullanılmak için ihraç edilmek üzere hasat edilip kurutulmaktadır. Piyasalarda daha yaygın olarak bulunan türlerden bazıları şunlardır:<ref>{{CiteAkademik journaldergi kaynağı |doi=10.1071/MF02145 |author1yazar1=RAMOFAFIA C. |author2yazar2=BYRNE M. |author3yazar3=BATTAGLENE S. C |titlebaşlık=Development of three commercial sea cucumbers, Holothuria scabra, H. fuscogilva and Actinopyga mauritiana: larval structure and growth|journaldergi=Marine and Freshwater Research |volumecilt=54 |issuesayı=5 |pagessayfalar=657–667 657-667|yearyıl=2003 | issn=1323-1650 }}</ref>
[[FileDosya:AlaminosJf381.JPG|thumbküçükresim|right|217x217px|Filipin balatanı veya deniz hıyarı yetiştiriciliği/hasatı]]
[[FileDosya:Dried sea cucumber.jpg|thumbküçükresim|right|Kurutulmuş deniz hıyarı]]
 
*''[[:en:Holothuria_scabra|Holothuria scabra]]'' (kum balığı)<ref>{{Web kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.7717/peerj.5555/fig-2|başlık=Figure 2: Holothuria (Metriatyla) scabra Jaeger, 1833.|erişimtarihi=2021-06-17 Haziran 2021|çalışma=dx.doi.org}}</ref>
*''[[:en:Holothuria_arguinensi|Holothuria arguinensis]]''
*''[[:en:Holothuria_spinifera|Holothuria spinifera]]'' (kahverengi kum balığı)<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.sealifebase.se/summary/Holothuria-spinifera.html|başlık=Holothuria spinifera, brownfish : fisheries|erişimtarihi=2021-06-17 Haziran 2021|çalışma=www.sealifebase.se}}</ref>
*''[[:en:Holothuria_fuscogilva|Holothuria fuscogilva]]'' (yarasa susu, beyaz teatfish)<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.sealifebase.se/summary/Holothuria-fuscogilva.html|başlık=Holothuria fuscogilva, white teatfish : fisheries|erişimtarihi=2021-06-17 Haziran 2021|çalışma=www.sealifebase.se}}</ref>
*''[[:en:Holothuria_nobilis|Holothuria nobilis]]'' (siyah meme balığı)<ref>{{CiteWeb webkaynağı|titlebaşlık=Holothuria nobilis, black teatfish : fisheries|url=http://www.sealifebase.org/summary/Holothuria-nobilis.html|access-dateerişimtarihi=10 Ağustos 2020-08-10|website=www.sealifebase.org}}</ref>
*''[[:en:Actinopyga_mauritiana|Actinopyga mauritiana]]'' (dikenli deniz hıyarı)<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.sealifebase.ca/summary/Actinopyga-mauritiana.html|başlık=Actinopyga mauritiana, surf redfish : fisheries|erişimtarihi=2021-06-17 Haziran 2021|çalışma=www.sealifebase.ca}}</ref>
*''[[:en:Apostichopus_japonicus|Apostichopus japonicus]]'' (Japon deniz hıyarı)
*''[[:en:Parastichopus_californicus|Parastichopus californicus]]'' (Kaliforniya dev deniz hıyarı)<ref>[http://www.catalogueoflife.org/details/species/id/6847216 ''Parastichopus californicus''] ''Census of Life''. Retrieved 26 November 2011.</ref>
*''[[:en:Thelenota_ananas|Thelenota ananas]]'' (dikenli kırmızı balık)<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.sealifebase.ca/summary/Thelenota-ananas.html|başlık=Thelenota ananas, prickly redfish : fisheries|erişimtarihi=2021-06-17 Haziran 2021|çalışma=www.sealifebase.ca}}</ref>
*''[[:en:Acaudina_molpadioides|Acaudina molpadioides]]''<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.sealifebase.ca/summary/Acaudina-molpadioides.html|başlık=Acaudina molpadioides|erişimtarihi=2021-06-17 Haziran 2021|çalışma=www.sealifebase.ca}}</ref>
 
Batı Avustralya'da Exmouth'tan Kuzey Bölgesi sınırına kadar deniz hıyarı avlanır. Avlananların neredeyse tamamı kum balığıdır (Holothuria scabra). Bêche-de-mer olarak bilinen çeşitli türlerin avlanması eyalet ve federal yasalarla düzenlenmektedir.
 
Eyaletin bêche-de-mer hasadında diğer beş tür hedeflenmektedir. Bunlar Holothuria nobilis (siyah meme balığı), Holothuria whitmaei (siyah balık), Thelenota ananas (dikenli kırmızı balık), Actinopyga echninitis (derin su kırmızı balığı) ve Holothuria atra (şeker balığı) türleridir.<ref>{{citeWeb webkaynağı|url=http://www.fish.wa.gov.au/docs/sof/2004/sof20042005-0403-11.pdf|titlebaşlık=Beche-de-mer fishery status report |lastsoyadı=Brown|firstad=S. |author2yazar2=Hart, A. |datetarih=May 2004 |workiş=State of the fisheries report |publisheryayıncı=Department of fisheries|pagessayfalar=3|access-dateerişimtarihi=3 Ocak 2009-01-03}}</ref>
 
Avustralya, [[Queensland]]'in uzak kuzeyinde, [[Büyük Set Resifi]] ve [[Mercan Denizi]]'nden deniz hıyarı hasat edilmektedir. Hedeflenen türler arasında Holothuria noblis (beyaz meme balığı), Holothuria whitmaei (siyah meme balığı) ve H. scabra (kum balığı) bulunmaktadır. Dalgıçlara yüzeyden hortum ile hava verilmektedir. 40 m'ye kadar derinliğe dalarak avlarını elle toplamaktadırlar.
 
==Piyasa==
[[FileDosya:Yokohama Chinese Medicine Sea cucumber 1.jpg|thumbküçükresim|Japonya'nın Yokohama kentindeki geleneksel Çin tıbbı mağazasında kurutulmuş, bağırsakları çıkarılmış deniz hıyarları kavanozu|339x339pik]]
Güney Çin pazarlarını beslemek için Macassalı denizciler ve Arnhem Land yerlileri arasındaki trepang ticareti, Avustralya kıtasının sakinleri ile Asyalı komşuları arasındaki ticaretin ilk kaydedilen örneğidir.
 
Asya deniz hıyarı pazarının 60 milyon ABD doları olduğu tahmin edilmektedir. Kurutulmuş form, Çin, Singapur, Malezya, Kore ve Japonya'da yıllık ticareti yapılan deniz hıyarının %95'ini oluşturmaktadır.
 
Genellikle Çin mutfağında kullanılmaktadır. Ticaretteki en büyük yeniden ihracatçılar [[Çin]], [[Hong Kong]] ve [[Singapur]]'dur.<ref name="Huang">Huang, Yao-Wen. Liu KeShun. Wang, Catharina Yung-Kang. Ang. [1999] (1999). {{ISBN|1-56676-736-9}}</ref> 650 deniz hıyarı türünden sadece 10 tanesi ticari değere sahiptir.<ref name="Huang" /> 2013'te Çin hükümeti, pahalı fiyat etiketi zenginlik işareti olarak görülebileceğinden, yetkililer tarafından deniz hıyarı satın alınmasını engelleme kararı almıştır.<ref>{{citeHaber newskaynağı|url=https://www.reuters.com/article/2013/05/08/us-china-economy-frugality-idUSBRE94702420130508|titlebaşlık=Sea cucumbers, abalone off the menu in China frugality drive|workiş=[[Reuters]]|datetarih=7 Mayıs 2013-05-07}}</ref>
 
Japonya'da deniz hıyarı da [[saşimi]] veya [[sunomono]] olarak çiğ olarak yenmektedir. Bağırsağı da tuzlanmış ve fermente edilmiş gıda (çeşitli şiokara) olan konowata olarak yenmektedir. Deniz hıyarının kurutulmuş yumurtalığı da yenmektedir. Konoko (このこ) veya kuchiko (くちこ) olarak adlandırılmaktadır.
 
Deniz hıyarları, [[Yahudi]]likte [[koşer]] değildir.<ref>{{citeWeb webkaynağı|titlebaşlık=SHE SELLS SEA SHELLS – BUT ARE THEY KOSHER? THE KASHRUS STATUS OF GLUCOSAMINE AND OTHER ARTHRITIS REMEDIES|url=http://www.star-k.org/articles/articles/medicine/457/she-sells-sea-shells-but-are-they-kosher-the-kashrus-status-of-glucosamine-and-other-arthritis-remedies/}}</ref>
 
== Mutfak kullanımı ==
Yemek pişirmek için hem taze hem de kurutulmuş biçimlerde kullanılmaktadır. Ancak tadı tamamen "tatsız ve yumuşak" olduğu için hazırlanması zordur.<ref>Rone de Beauvoir, 2005. ''Decadent Meals and Desserts: How to Conjure Up Love with Aprhodisaics''. Lulu.com, 2005. {{ISBN|978-1-882682-01-0}}, pp60</ref> Çin Qing Hanedanlığı gastronomi el kitabı Suiyuan shidan'da aslında şöyle belirtilmektedir: "Bir malzeme olarak, deniz hıyarlarının tadı yok denecek kadar azdır, kumla doludur ve balık kokuludur. Bu nedenlerden dolayı, aynı zamanda iyi hazırlanması en zor malzemedir.(海參，無味之物，沙多氣腥，最難討好。)". Deniz hıyarının hazırlanması, çoğunlukla onu temizlemeye ve kaynatmaya, ardından her bir deniz hıyarının lezzetini artırmak için et suyunu ortaya çıkarmaya dayanır.<ref>{{citeWeb webkaynağı |titlebaşlık=Seafoods 2: Three Ways of Preparing Sea Cucumbers (海參三法) |website=Translating the Suiyuan Shidan|url=https://wayoftheeating.wordpress.com/2014/11/01/seafoods-2-three-ways-of-preparing-sea-cucumbers-%E6%B5%B7%E5%8F%83%E4%B8%89%E6%B3%95/|yearyıl=2014}}</ref>
 
<gallery>
64. satır:
{{Kaynakça}}
 
[[CategoryKategori:Holothuroidea]]
[[CategoryKategori:Japanese seafood]]
[[CategoryKategori:Indonesian cuisine]]
[[CategoryKategori:Cantonese cuisine]]
[[CategoryKategori:Hong Kong cuisine]]
[[CategoryKategori:Animal-based seafood]]
[[CategoryKategori:Korean seafood]]
 
[[ja:ナマコ#食材としてのナマコ]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Deniz_hıyarı_(yemek)" sayfasından alınmıştır