Koni hücreleri: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği |
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir) |
||
18. satır:
| Kutu ölçüsü =
}}
'''Koni hücreleri''' veya '''koniler''', insan gözü de dahil olmak üzere omurgalıların gözlerinin retinalarındaki fotoreseptör hücrelerdir. Farklı dalga boylarındaki ışığa farklı tepki verirler ve bu nedenle renkli görmeden sorumludurlar. Loş ışıkta daha iyi çalışan [[çubuk hücreleri]]<nowiki/>n aksine, nispeten parlak ışıkta en iyi şekilde çalışırlar. Koni hücreleri, retinanın çevresine doğru, sayıları hızla azalan çok ince, yoğun şekilde paketlenmiş konilere sahip 0,3 mm çapında çubuksuz bir alan olan ''fovea centralis''<nowiki/>'te yoğun bir şekilde paketlenir. Optik diskte bulunmazlar ve kör noktaya katkıda bulunurlar. İnsan gözünde yaklaşık altı ila yedi milyon koni vardır ve bunlar en çok ''makulaya'' doğru yoğunlaşmıştır.<ref>{{
Koni hücreleri, retinadaki çubuk hücrelerine (düşük ışık seviyelerinde görmeyi destekleyen) göre ışığa daha az duyarlıdır, ancak renk algısına izin verir. Ayrıca, uyaranlara tepki süreleri çubuklardan daha hızlı olduğu için daha ince ayrıntıları ve görüntülerdeki daha hızlı değişiklikleri algılayabilirler. Koniler normalde her biri farklı pigmente sahip üç tipten oluşur: S-konileri, M-konileri ve L-konileri. Bu nedenle her koni, kısa dalga boylu, orta dalga boylu ve uzun dalga boylu ışığa karşılık gelen görünür ışık dalga boylarına duyarlıdır.<ref>Schacter, Gilbert, Wegner, "Psychology", New York: Worth Publishers,2009.</ref> İnsanlar genellikle farklı tepki eğrilerine sahip olan ve bu nedenle renk varyasyonlarına farklı şekillerde tepki veren farklı ''fotopsinlere'' sahip üç tür koniye sahip olduklarından, ''trikromatik'' görüşe sahiptir. Renk körü olmak bunu değiştirebilir ve dört veya daha fazla türde konisi olan ve onlara tetrakromatik görüş sağlayan bazı doğrulanmış raporlar bulunmaktadır.<ref>{{
|
|url=http://news.independent.co.uk/world/science_technology/article2336163.ece
|
|
|
|
|
|ölüurl=evet}}</ref><ref name="Roth 2006" >▼
{{Haber kaynağı
▲}}</ref><ref name="Roth 2006" >
|url=http://www.post-gazette.com/pg/06256/721190-114.stm
|
|author=Mark Roth
|
|
}}</ref> Işığı tespit etmekten sorumlu olan üç pigmentin, genetik mutasyon nedeniyle tam kimyasal bileşimlerinde değişiklik gösterdiği anlaşılmıştır. Farklı bireylerin farklı renk duyarlılığına sahip konileri bulunacaktır.
Satır 41 ⟶ 40:
===Türleri===
İnsanlarda normalde üç tip koni bulunur. İlki, yaklaşık 560 nm'de zirve yapan daha uzun dalga boylarındaki ışığa en çok tepki verir. Bu tip bazen L olarak adlandırılır; insan konilerinin çoğu uzun tiptedir. En yaygın ikinci tür, orta dalga boyundaki ışığa en çok yanıt verendir. 530 nm'de zirve yapar ve orta için M olarak kısaltılır ve insan gözündeki konilerin yaklaşık üçte birini oluşturur. Üçüncü tip, 420 nm'de zirve yapan kısa dalga boylu ışığa en çok tepki verendir. Kısaca S olarak adlandırılır ve bunlar insan retinasındaki konilerin yalnızca %2'sini oluşturur. Üç tür, kişiye bağlı olarak sırasıyla 564-580 nm, 534-545 nm ve 420-440 nm aralığında tepe dalga boylarına sahiptir. Böyle bir fark, sırasıyla OPN1LW, OPN1MW, OPN1SW taşıdıkları farklı [[opsin]]<nowiki/>lerden kaynaklanır. CIE 1931 renk uzayı, ortalama bir insanın üç hücresinin spektral duyarlılıklarında sıklıkla kullanılan bir modelidir.<ref name="Wyszecki">{{
|
|
|
|
|
|
|
|
| isbn = 978-0-471-02106-3
}}</ref><ref>{{
| author = R. W. G. Hunt
|
|
|
|
▲| location = Chichester UK
| isbn = 978-0-470-02425-6
| url = https://archive.org/details/reproductionofco0000hunt/page/11
Satır 66 ⟶ 64:
=== Şekil ===
[[
Koni hücreleri, çubuklardan biraz daha kısadır, ancak daha geniş ve sivridir. Retinanın çoğu kısmındaki çubuklardan çok daha az sayıdadır, ancak foveadaki çubuklardan çok daha fazladır. Yapısal olarak, koni hücrelerinin bir ucunda bir pigmentin gelen ışığı filtrelediği ve onlara farklı tepki eğrileri verdiği koni benzeri bir şekle sahiptir. Tipik olarak 40-50 [[Mikrometre|µm]] uzunluğundadırlar ve çapları 0,5 ila 4,0 µm arasında değişir. En küçük ve en sıkı şekilde gözün merkezinde foveada paketlenirler. S koni aralığı diğerlerinden biraz daha büyüktür.<ref>{{
Koni düzenini belirlemek için [[fotoağartma]] kullanılabilir. Bu, karanlığa adapte edilmiş retinayı, o dalga boyuna duyarlı belirli bir koni tipini, karanlığa adapte olabilmekten otuz dakikaya kadar felç eden belirli bir dalga boyuna maruz bırakarak yapılır. Sonuçlar, '''S''' konilerinin rastgele yerleştirildiğini ve '''M''' ve '''L''' konilerinden çok daha az sıklıkta göründüğünü göstermektedir. '''M ve L konileri'''nin oranı, düzenli görüşe sahip farklı kişiler arasında büyük ölçüde değişmektedir (örneğin, iki erkek denekte %20,0 M ile %75,8 L ve %50,6 L ve %44,2 M değerleri alınmıştır).<ref>{{
Çubuklar gibi, her koni hücresinin bir [[Sinaps|sinaptik]] terminali, bir iç bölümü, bir dış bölümü ile bir iç çekirdeği ve çeşitli [[mitokondri]]<nowiki/>leri vardır. ''Sinaptik terminal'', bipolar hücre gibi bir nöronla bir sinaps oluşturur. İç ve dış segmentler bir siliyer ile bağlanır. İç kısım [[organel]]<nowiki/>leri ve hücre çekirdeğini içerirken, gözün arkasına doğru bakan dış kısım ışık soğuran maddeleri içerir.
Satır 77 ⟶ 75:
==Fonksiyon==
[[
Üç koni türünden alınan sinyallerdeki fark, beynin rakip renk görme süreci aracılığıyla sürekli bir renk aralığını algılamasını sağlar. (Çubuk hücreler, 498 nm'de, kabaca S ve M konilerinin tepe duyarlılıklarının tam ortasında bir tepe duyarlılığına sahiptir.)
Satır 85 ⟶ 83:
Örneğin sarı renk, L konileri M konilerinden biraz daha fazla uyarıldığında algılanır ve L konileri M konilerinden biraz daha fazla uyarıldığında kırmızı renk algılanır. Benzer şekilde, S reseptörü daha fazla uyarıldığında mavi ve mor tonlar algılanır. SS Konileri, 420 nm civarındaki dalga boylarında ışığa en duyarlıdır. Bununla birlikte, insan gözünün merceği ve korneası giderek daha kısa dalga boylarını soğurur ve bu, insan tarafından görülebilen ışığın kısa dalga boyu sınırını yaklaşık 380 nm'ye ayarlar, bu nedenle "[[ultraviyole]]" ışık olarak adlandırılır. Gözün bir merceğinin olmadığı durumlarda bulunan afaki hastalar, bazen ultraviyole aralığını görme yeteneğini bildirir.<ref>[http://education.guardian.co.uk/higher/medicalscience/story/0,9837,724257,00.html ''Let the light shine in: You don't have to come from another planet to see ultraviolet light''] EducationGuardian.co.uk, David Hambling (May 30, 2002)</ref> Konilerin çalıştığı orta ila parlak ışık seviyelerinde, göz sarımsı-yeşil ışığa diğer renklerden daha duyarlıdır çünkü bu, üç çeşit koniden en yaygın olan ikisini (M ve L) neredeyse eşit şekilde uyarır. Yalnızca çubuk hücrelerin işlev gördüğü daha düşük ışık seviyelerinde, duyarlılık mavimsi-yeşil bir dalga boyunda en yüksektir.
Koniler ayrıca önemli ölçüde yüksek bir görme keskinliğine sahip olma eğilimindedir, çünkü her bir koni hücresinin optik sinirle yalnız bir bağlantısı vardır, bu nedenle konilerin iki uyaranın izole edildiğini söylemesi daha mantıklı olur. Her bağlantı paralel olacak şekilde iç pleksiform katmanda ayrı ayrı bağlantı kurulur.<ref name="pmid20362067">{{
Koni hücrelerinin ışığa tepkisi de, gözbebeğinin merkezinden ışık alan bir yönde zirve yaparak, yönsel olarak düzensizdir; bu etki Stiles-Crawford etkisi olarak bilinir.
S konilerinin sirkadiyen sistemin düzenlenmesinde ve melatonin salgılanmasında rol oynaması olasıdır ancak bu rol henüz netlik kazanmamıştır.<ref>{{
=== Renk ===
Satır 95 ⟶ 93:
== Klinik önemi ==
Retinada bulunan koni hücreleri ile ilgili hastalıklardan biri de ''retinoblastomdur.'' Retinoblastom, retinoblastoma genlerinin (RB1) her iki kopyasının mutasyonunun neden olduğu, retinanın nadir görülen bir kanseridir. Çoğu retinoblastom vakası erken çocukluk döneminde ortaya çıkar.<ref name=retino /> Bir veya iki göz etkilenebilir. RB1 tarafından kodlanan protein, normal olarak hücre döngüsü ilerlemesini kontrol ederken bir sinyal iletim yolunu düzenler. Retinoblastom, retinada bulunan ve hücre ölümünü kısıtlayan ve RB1'i kaybettikten sonra hücrenin hayatta kalmasını destekleyen veya her iki RB1 kopyasının mutasyona uğramasını sağlayan doğal sinyal ağlarından oluşan koni öncü hücrelerinden kaynaklanıyor gibi görünmektedir. Konilere spesifik olarak bağlı bir transkripsiyon faktörü olan TRβ2'nin hızlı üreme ve retinoblastom hücresinin varlığı için gerekli olduğu bulunmuştur.<ref name=retino>{{
Flaşla çekilen fotoğraflarda genellikle flaştan kaynaklanan tipik "kırmızı göz" yerine gözde beyaz bir parıltı görülür ve göz bebeği beyaz veya bozuk görünebilir. Diğer belirtiler arasında şaşılık, çift görme, aynı hizada olmayan gözler, göz ağrısı ve kızarıklık, zayıf görme veya her bir gözde farklı iris renkleri sayılabilir. Kanser yayıldıysa, kemik ağrısı ve diğer semptomlar ortaya çıkabilir.<ref name =retino/><ref name =retinopmed>{{
==Kaynakça==
| |||