Baba İlyas: Revizyonlar arasındaki fark

Yaşamını sürdürdüğü devirde Anadolu’da Bâtınîliğin en önemli propaganda merkezini [[I. Rükneddin Mesud|Sultan Mes’ud evvel]] tarafından yaptırılmış olan Mes’udiye tekkesi temsil ediyordu. [[Anadolu Selçukluları]]’nın nüfuz ve hâkimiyet sahaları tamamen Moğollar’ın denetim ve müsaadesine tâbi bulunuyordu. Birçok şehirlerde [[İlhanlılar]]’ın himâyesi altında [[Şiî]]liği neşreden “Bâtın’ûl-Mezhep Babalar” tarafından açılan zâviyelerin sayıları da gün geçtikçe artmaktaydı. Moğollar’ın nüfuzuyla Mes’udiye Medresesi müderrisi olan [[Alevilik|Alevî]]-[[Bektaşîlik|BektaşîSünnî]] âlimlerden “Şeyh Mecd’ed-Dîn İsâ” azledilerek yerine [[Şia|Şîʿa]]-i [[Bâtıni]]yye’nin en değerli [[dâî]]lerinden “Şems’ed-Dîn Ahmed Baba” atandı.<ref name=":0" />

''"Baba İlyâs",'' XIII. yy'dan itibaren [[Alevilik|Alevî]]-[[Bektaşîlik|Bektâşî]] [[Irak Türkmenleri|Türkmen]] zümreler arasında yayılarak,<ref>[[Aşıkpaşazade Tarihi]], s. 46.</ref> [[Yesev’îyye]], [[Kalender’îyye]] ve [[Baba Haydar|Haydar’îyye]] gibi diğer tarikatler ile birlikte XIV. yy'a kadar Anadolu'da mevcudiyetini sürdüren [[Ebu'l Vefâ el-Bağdâdî|Vefâ’îyye]]<ref>Dursun Gümüşoğlu: Tâcü'l Arifîn es-Seyyid Ebu'l Vefâ Menakıbnamesi - Yaşamı ve Tasavvufi Görüşleri, Can Yayınları, 2006, s. 48</ref> Alevî-Bektaşî Türkmen tarikâtının ruhanî önderi ve Horasan azizlerinden olan ve çok sayıda mürid ve halifeleri bulunan Tunceli, Amasya, Tokat ve özellikle [[Çorum (il)|Çorum]]'lu Şah İbrahim Veli, Baba Mansur, Ağuiçen, Kureyşan ve gibi birçok Alevi-Bektaşi ve Alevi-Vefaî Ocaklarına ve Türkmen aşiretlerine mensup Seyyid Alevîlerinden ''"[[Dede Karkğın]]"'' ''(Dede Garkın, Dede Kargın, Dede Karğın ya da Dede Karkın) Abdal Ata Sultan (Abdal Ata köyünde medfun), Teslim Abdal ve Elvan Çelebi (torunu)''<ref>Tarihçi Hamza Aksüt'e göre, günümüzde Mardin il sınırları içerisinde yer alan Dedeköy'de yaşamıştı.</ref><ref>Elvan Çelebi'nin ''"Menâkıbu'l Kudsiyye-Fi Menâsıbi'l-Ünsiyye"'' adlı eserinin ilk bölümü ''[[Dede Karkğın]]'' hakında günümüzde elde kalan en önemli kaynağı teşkil etmektedir.</ref> tarafından bu tarikâtın inançlarını [[Anadolu]]'daki [[Irak Türkmenleri|Türkmenler]] arasında yaymak amacıyla ''Şeyh Ali Ataman veya Ali Otman Baba''<ref>[[Alevî ocakları|Alevi Ocakları]] - Şeyh Ali Otman Baba (Otman veya Ataman olarakta zikredilir)</ref>''Osman, Aynu'd-Devlet Dede, Hacı Bağdın, ve Hacı Mihman'' ile birlikte görevlendirilmiş beş halifenin en genci ve meşhur olanı idi. ''Baba İlyas'', Çorum'da yaşayıp daha sonra 1231 yılında Amasya yakınlarındaki lendi adıyla isimlendirilenÇat ''(İlyasköy (Çat)''<ref>Amasya'nın Çat ''(günümüzdeki İlyasköy)'' köyünde Baba İlyas'ın türbesi bulunmaktadır.</ref> köyüne yerleşti ve kendisine ait Türbesi'de oradadır.

Baba İlyâs'ın bu hareketle başlatmış olduğu [[Alevilik|Alevî]]-[[Bektaşîlik|Bektaşî]] tasavvufî-dinî hareket , asıl onun ölümünden sonra oğlu ''"Muhlis Paşa"'' ve diğer hâlifeleri aracılığıyla Anadolu'nun dört bir yanına yayılmış, [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]]'nin kuruluşu döneminde ''"Abdalân-ı Rûm Hareketi"'' ve nihâyetinde de Bektâşîliği ortaya çıkarmış, XVI. yüzyılda da kendilerine [[Kızılbaş]] (Alevîve askerlerin savaştaki kızıl renkteki sarıkları)[[Râfızî]] adı verilen toplulukların doğmasına vesile olmuştur.

{{Ayrıca bakınız|Anadolu Alevîliği|CaferîlikRâfızîlik|Kızılbaşlık|Hurûfîlik|Bektâşîlik|Osmanlı Devleti'nin kuruluş devrinde Alevîler|Alevî Hanedanı}}