Yumurta: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
İsmetby (mesaj | katkılar)
kDeğişiklik özeti yok
Emozcen (mesaj | katkılar)
İngilizce "Egg as food" makalesinin bazı bölümleri çevrilip kaynaklarıyla birlikte eklendi.
22. satır:
 
Yumurtanın protein emilimi bakımından en etkili tüketim şekli [[Rafadan yumurta|rafadan]] olarak bilinmektedir.
 
== Yumurta Üreticiliği ==
İnsanların tüketmesi maksadıyla ticari çiftliklerde üretilen tavuk yumurtalarının çoğu döllenmemiş yumurtadır zira yumurtacı tavuklar horozlar olmadan tutulmaktadır. Döllenmiş yumurtalar da döllenmemiş yumurtaya kıyasla az bir besleyicilik farkı ile tüketilebilir. Tesislerdeki havalandırmanın –soğutucuların- sıcaklığı uzun bir süre hücresel gelişmeyi engellediği için döllenmiş yumurtalar gelişmiş bir embriyo içermez.
 
=== Tavukların yaşam koşulları ===
Endüstriyel hayvancılık çoğunlukla tavukların küçük ve kalabalık kafeslerde tutulmasını gerektirmekte, hayvanlar kanat çırpmak, kum banyosu yapmak, eşelenmek, tünemek, didiklemek ve yuva yapmak gibi doğal ve içgüdüsel ihtiyaçlarından yoksun kalmaktadır. Bu ihtiyaçların karşılanmasını engelleyen sınırlamalar tavukların kaçma davranışı göstermesine yol açar.<ref>{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/20080501091340/http://www.hsus.org/farm/resources/research/welfare/scientists_and_experts_on_battery_cages.html|başlık=Scientists and Experts on Battery Cages and Laying Hen Welfare|erişimtarihi=2021-06-17|tarih=2008-05-01|çalışma=web.archive.org}}</ref>
 
Endüstriyel kafes sisteminde tutulan pek çok tavuk birbirlerine zarar vermemeleri ve birbirlerini gagalayarak öldürmemeleri için gaga kesme işlemine maruz kalmaktadır. Bu işlemin uygulanmasına karşı çıkanlara göre gaga kesimi tavuklara öylesine şiddetli bir acı vermektedir ki bazıları bu işlemin acısından yem yemeyi bırakmakta ve açlıktan ölmektedir. Bazı tavuklar yumurta kalitesini ve üretim seviyesini yükseltmek için zorla tüy dökümüne maruz kalmaktadır. Tüy dökümü için tavuklar yemden ve sudan mahrum bırakılır ya da ışık seviyeleri kontrol edilir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/20081019165352/http://ianrpubs.unl.edu/poultry/mp70/mp70-15.htm|başlık=UNL Poultry Reports|erişimtarihi=2021-06-17|tarih=2008-10-19|çalışma=web.archive.org}}</ref>
 
Yumurtası için yetiştirilen tavuklar 100-130 haftalık olduklarında yumurta verimleri düştüğü için kesilir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/20090513002900/http://ag.ansc.purdue.edu/poultry/publication/commegg/index.htm|başlık=Commercial Egg Production and Processing|erişimtarihi=2021-06-17|tarih=2009-05-13|çalışma=web.archive.org}}</ref> Yapay seçilime bağlı olarak yumurta için yetiştirilen tavuklar, et için yetiştirilen tavuklardan farklılık gösterir. Erkek civcivler yumurtlayamadıkları ve et üretimine de uygun olmadıkları için yumurtadan çıktıktan hemen sonra öldürülürler.<ref>{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/19981206111126/http://www.vegsoc.org/Info/laying.html#male|başlık=Vegetarian Information Sheet - Laying Hens|erişimtarihi=2021-06-17|tarih=1998-12-06|çalışma=web.archive.org}}</ref>
 
Serbest gezen tavuk yumurtaları kimilerince endüstriyel kafes yumurtasının yerini tutabilecek iyi bir alternatif olarak değerlendirilmektedir. Serbest gezen tavuklar kalabalık kafeslerde istiflenmezler ve açık havaya çıkabilirler.
 
1 Ocak 2012’den itibaren geçerli olmak üzere Avrupa Birliği, 1999/74/EC yönetmeliğinde belirtildiği gibi, yumurta için yetiştirilen tavukların batarya kafeslerinde tutulmasını yasakladı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31999L0074:EN:HTML|başlık=EUR-Lex - 31999L0074 - EN|erişimtarihi=2021-06-17|dil=EN|çalışma=Official Journal L 203 , 03/08/1999 P. 0053 - 0057;}}</ref> Avrupa Birliği, bazı alan ve donanımları sağlayan “zenginleştirilmiş” kafeslerin kullanımına izin vermektedir. Pek çok üye ülkedeki yumurta üreticisi yeni kalite standartlarına karşı çıkmış olmakla birlikte, bazı ülkelerde zenginleştirilmiş kafesler dahi yasaklanmıştır. Avrupa Birliği yumurta barkodlarında kafes yumurtaları için 3, serbest gezen tavuk yumurtaları için 1, organik yumurtalar için 0 kodunu belirlenmiştir. Yumurta üretim standardını belirleyen bu barkod kategorizasyonunun görünür olması zorunludur.
 
=== Erkek civcivlerin öldürülmesi ===
Kafes yumurtası ve serbest gezen tavuk yumurtası üretiminde istenmeyen erkek civcivler öldürülmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/20180316205339/https://www.vegsoc.org/page.aspx?pid=587|başlık=Vegetarian Society - Fact Sheet - Laying Hens - Egg Production & Welfare|erişimtarihi=2021-06-17|tarih=2018-03-16|çalışma=web.archive.org}}</ref> Haziran 2019 tarihinde Almanya’da bir mahkeme civciv itlafının ülkenin ‘geçerli bir sebep olmaksızın hayvan öldürmeyi yasaklayan’ yasalarına aykırı olduğuna karar verdi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.sciencemag.org/news/2019/08/ethical-eggs-could-save-male-chicks-mass-slaughter|başlık=‘Ethical’ eggs could save male chicks from mass slaughter|erişimtarihi=2021-06-17|tarih=2019-08-14|dil=en|çalışma=Science {{!}} AAAS|ad=Gretchen|soyadı=VogelAug. 14|ad3=1:45|soyadı2=2019|soyadı3=Pm}}</ref>
 
== Kaynakça ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Yumurta" sayfasından alınmıştır