|
[[Dosya:Map of Turkish Language.svg|küçükresim|300x300pik|Türkiye Türkçesinin resmî kullanımını gösteren harita<br />{{Lejant|#004DFF|Türkçenin resmî dil olduğu ülkeler}} {{Lejant|#88C4FF|Türkçenin bölgesel resmî dil olduğu ülkeler}}]]
[[Dosya:Turkey Turkish dialects map tr.jpg|küçükresim|sağ|300px|Türkiye Türkçesinin Avrupa ve Asya kıtalarındaki ana ağız bölgeleri (Azerbaycan Türkçesiyle kesişen Kafkas bölgesi gösterilmemiş.)]]
[[Dosya:Türkiye Türkçesi Ağızları 2.png|sol|küçükresim|Türkiye Türkçesi Ağızları'nın sınıflara ayrılması.]]
[[Dosya:Turkey Turkish dialects map (Main subgroups) tr.jpg|küçükresim|sağ|301x301px|Ana kısımlarıyla Türkiye Türkçesinin alt ağız bölgeleri]]'''Türkiye Türkçesi ağızları''', [[Hazar Denizi]]’nin batısında, Azerbaycan sahasının hemen batısında başlayıp [[Anadolu]], [[Irak]], [[Suriye]], [[Balkanlar]] coğrafyasında konuşulan (ve bu coğrafyalara göre sınıflara ayrılan) tarihî [[Osmanlı Türkçesi]]nin bugünkü devamı olan [[Türkiye Türkçesi]] ağızlarıdır.
Uluslararası dil bilimsel ölçülere göre her dilin konuşma biçimi, yerel farklılıkları bir ve halkın bir bölümünün kullandığı farklı bir çeşidi ''lekt''tir. Eğer lektler bir coğrafî bölgeye aitse o zaman ''diyalekt''tir ya da ağızdır.[[Dosya:Türkiye Türkçesi Ağızları 2.png|sol|küçükresim|Türkiye Türkçesi Ağızları'nın sınıflara ayrılması.]]
== Yazı dili ve konuşma dili ==
{{Ana|Yazı dili|Konuşma dili}}
=== Anadolu ağız bölgesi ===
{{Ana|Anadolu ağızları}}
[[Dosya:Türkiye ağızları haritası.jpg|sağ|448x448pik|Anadolu Ağızları haritası.]]
Türkiye Türkçesinin kollarından Anadolu kolu ana ağız grupları bakımından [[Doğu Grubu Anadolu ağızları|Doğu Grubu]], [[Kuzeydoğu Grubu Anadolu ağızları|Kuzeydoğu Grubu]] ve [[Batı Grubu Anadolu ağızları|Batı Grubu]] olarak üçe ayrılır.<ref name= "Karahan1996-1 ">Leylâ Karahan, Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1996, s. 1-2.</ref> Prof. Dr. Leylâ Karahan'ın ''Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması'' adlı çalışması [[Anadolu]] ağızları üzerine yapılmış en geniş akademik çalışmadır. ▼{{Resim etiket başlangıç|image=Turkey provinces blank gray.svg|width={{{width|500}}}|float={{{float|right}}}}}
{{Resim etiket küçük|x=0.342|y=0.188|scale={{{width|500}}}|text=[[Ankara]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.024|y=0.166|scale={{{width|500}}}|text=[[Çanakkale (il)|Çanakkale]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.104|y=0.206|scale={{{width|500}}}|text=[[Balıkesir]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.152|y=0.172|scale={{{width|500}}}|text=[[Bursa]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.158|y=0.14|scale={{{width|500}}}|text=[[Yalova (il)|Yalova]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.198|y=0.124|scale={{{width|500}}}|text=[[Kocaeli]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.228|y=0.144|scale={{{width|500}}}|text=[[Sakarya]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.266|y=0.122|scale={{{width|500}}}|text=[[Düzce (il)|Düzce]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.278|y=0.1|scale={{{width|500}}}|text=[[Zonguldak (il)|Zonguldak]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.306|y=0.158|scale={{{width|500}}}|text=[[Bolu (il)|Bolu]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.218|y=0.18|scale={{{width|500}}}|text=[[Bilecik (il)|Bilecik]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.254|y=0.216|scale={{{width|500}}}|text=[[Eskişehir]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.182|y=0.23|scale={{{width|500}}}|text=[[Kütahya (il)|Kütahya]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.1|y=0.256|scale={{{width|500}}}|text=[[Manisa]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.064|y=0.29|scale={{{width|500}}}|text=[[İzmir]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.098|y=0.33|scale={{{width|500}}}|text=[[Aydın]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.112|y=0.388|scale={{{width|500}}}|text=[[Muğla]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.156|y=0.33|scale={{{width|500}}}|text=[[Denizli]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.208|y=0.356|scale={{{width|500}}}|text=[[Burdur (il)|Burdur]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.17|y=0.282|scale={{{width|500}}}|text=[[Uşak (il)|Uşak]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.244|y=0.274|scale={{{width|500}}}|text=[[Afyonkarahisar (il)|Afyon]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.252|y=0.33|scale={{{width|500}}}|text=[[Isparta (il)|Isparta]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.236|y=0.392|scale={{{width|500}}}|text=[[Antalya]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.33|y=0.32|scale={{{width|500}}}|text=[[Konya]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.414|y=0.412|scale={{{width|500}}}|text=[[Mersin]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.362|y=0.378|scale={{{width|500}}}|text=[[Karaman (il)|Karaman]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.404|y=0.308|scale={{{width|500}}}|text=[[Aksaray (il)|Aksaray]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.412|y=0.242|scale={{{width|500}}}|text=[[Kırşehir (il)|Kırşehir]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.394|y=0.212|scale={{{width|500}}}|text=[[Kırıkkale (il)|Kırıkkale]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.382|y=0.148|scale={{{width|500}}}|text=[[Çankırı (il)|Çankırı]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.336|y=0.118|scale={{{width|500}}}|text=[[Karabük (il)|Karabük]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.33|y=0.076|scale={{{width|500}}}|text=[[Bartın (il)|Bartın]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.384|y=0.096|scale={{{width|500}}}|text=[[Kastamonu (il)|Kastamonu]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.478|y=0.078|scale={{{width|500}}}|text=[[Sinop (il)|Sinop]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.448|y=0.166|scale={{{width|500}}}|text=[[Çorum (il)|Çorum]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.478|y=0.224|scale={{{width|500}}}|text=[[Yozgat (il)|Yozgat]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.438|y=0.276|scale={{{width|500}}}|text=[[Nevşehir (il)|Nevşehir]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.448|y=0.338|scale={{{width|500}}}|text=[[Niğde (il)|Niğde]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.484|y=0.394|scale={{{width|500}}}|text=[[Adana]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.524|y=0.434|scale={{{width|500}}}|text=[[Hatay]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.51|y=0.364|scale={{{width|500}}}|text=[[Osmaniye (il)|Osmaniye]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.554|y=0.324|scale={{{width|500}}}|text=[[Kahramanmaraş|K. Maraş]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.504|y=0.294|scale={{{width|500}}}|text=[[Kayseri]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.58|y=0.224|scale={{{width|500}}}|text=[[Sivas (il)|Sivas]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.542|y=0.176|scale={{{width|500}}}|text=[[Tokat (il)|Tokat]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.5|y=0.144|scale={{{width|500}}}|text=[[Amasya (il)|Amasya]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.522|y=0.116|scale={{{width|500}}}|text=[[Samsun]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.588|y=0.136|scale={{{width|500}}}|text=[[Ordu (il)|Ordu]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.63|y=0.14|scale={{{width|500}}}|text=[[Giresun (il)|Giresun]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.672|y=0.216|scale={{{width|500}}}|text=[[Erzincan (il)|Erzincan]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.618|y=0.296|scale={{{width|500}}}|text=[[Malatya]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.572|y=0.388|scale={{{width|500}}}|text=[[Gaziantep]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.58|y=0.414|scale={{{width|500}}}|text=[[Kilis (il)|Kilis]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.666|y=0.384|scale={{{width|500}}}|text=[[Şanlıurfa]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.612|y=0.344|scale={{{width|500}}}|text=[[Adıyaman (il)|Adıyaman]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.67|y=0.16|scale={{{width|500}}}|text=[[Gümüşhane (il)|Gümüşhane]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.698|y=0.132|scale={{{width|500}}}|text=[[Trabzon]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.756|y=0.116|scale={{{width|500}}}|text=[[Rize (il)|Rize]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.73|y=0.178|scale={{{width|500}}}|text=[[Bayburt (il)|Bayburt]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.79|y=0.196|scale={{{width|500}}}|text=[[Erzurum]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.806|y=0.104|scale={{{width|500}}}|text=[[Artvin (il)|Artvin]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.862|y=0.114|scale={{{width|500}}}|text=[[Ardahan (il)|Ardahan]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.874|y=0.156|scale={{{width|500}}}|text=[[Kars (il)|Kars]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.884|y=0.206|scale={{{width|500}}}|text=[[Ağrı (il)|Ağrı]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.926|y=0.186|scale={{{width|500}}}|text=[[Iğdır (il)|Iğdır]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.694|y=0.248|scale={{{width|500}}}|text=[[Tunceli (il)|Tunceli]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.67|y=0.282|scale={{{width|500}}}|text=[[Elazığ (il)|Elazığ]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.72|y=0.324|scale={{{width|500}}}|text=[[Diyarbakır]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.766|y=0.372|scale={{{width|500}}}|text=[[Mardin]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.778|y=0.298|scale={{{width|500}}}|text=[[Batman (il)|Batman]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.842|y=0.328|scale={{{width|500}}}|text=[[Siirt (il)|Siirt]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.854|y=0.364|scale={{{width|500}}}|text=[[Şırnak (il)|Şırnak]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.848|y=0.294|scale={{{width|500}}}|text=[[Bitlis (il)|Bitlis]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.764|y=0.254|scale={{{width|500}}}|text=[[Bingöl (il)|Bingöl]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.822|y=0.256|scale={{{width|500}}}|text=[[Muş (il)|Muş]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.928|y=0.284|scale={{{width|500}}}|text=[[Van]]}}
{{Resim etiket küçük|x=0.948|y=0.348|scale={{{width|500}}}|text=[[Hakkâri (il)|Hakkâri]]}}
{{Resim etiket son}}
▲Türkiye Türkçesinin kollarından Anadolu kolu ana ağız grupları bakımından [[Doğu Grubu Anadolu ağızları|Doğu Grubu]], [[Kuzeydoğu Grubu Anadolu ağızları|Kuzeydoğu Grubu]] ve [[Batı Grubu Anadolu ağızları|Batı Grubu]] olarak üçe ayrılır.<ref name=Karahan1996-1>Leylâ Karahan, Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1996, s. 1-2.</ref> Prof. Dr. Leylâ Karahan'ın ''Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması'' adlı çalışması [[Anadolu]] ağızları üzerine yapılmış en geniş akademik çalışmadır.
Anadolu ağız bölgesi, [[Türkiye]]’nin Anadolu topraklarını içerir.<ref name=Karahan1996-1/> İlk aşamada sınır bu şekilde belirtilmiş ve incelenmiştir.
| 