Karelya Sorunu: Revizyonlar arasındaki fark

'''Karelya sorunu''' (Fince: Karjala-kysymys); Finlandiya'nın [[Kış Savaşı]] ve [[Devam Savaşı]] sonrasında, hükümranlık haklarından vazgeçerek, [[Sovyetler Birliği|SSCB]] yönetimine terk ettiği topraklarda, yeniden hak iddia edip etmeme konusunda, Fin siyasetinde hala tartışılmakta olan meselemeseledir. Her ne kadar ''[[Karelya]] sorunu'' olarak adlandırılmış olsa da, [[Petsamon Bölgesi]], [[Salla]] ve [[Kuusamo]]'nın Ruslara devredilen kısımları ile, [[Finlandiya Körfezi]]'ndande bulunan dört ada da bu sorun kapsamında değerlendirilmektedir. Bazen de ''Feragat edilen toprakların iadesi sorunu'' olarak tanımlanmaktadır. Bir devlet meselesi ya da politik bir sorun haline getirilmemiş olmakla birlikte, halen tartışılmaya ve Fin kamuoyu gündemini meşgul etmeye devam etmektedir.

Karelya sorunu, [[Kış Savaşı]]'ndan sonra, 1940 yılında imzalanan [[Moskova Barış Antlaşması]] ile, Finlandiya'nın bazı topraklarını SSCB'ye devretmek zorunda kalmasıyla ortaya çıkmıştır. Finlandiya vatandaşlarının büyük bir kısmı SSCB'ye devredilen bölgelerden tahliye edildi. Tahliye edilen insanların büyük bir bölümü, [[Devam Savaşı]] sırasında evlerine geri döndülerse de, savaşın sonunda bölgeyi ikiciikinci kez terk etmek zorunda kaldılar. Zira Sovyetler Birliği, 10 gün içinde bölgenin tamamen tahliyesini talep etmişti. Bölgeyi terk etmek zorunda kalanların zararı kısmen karşılandı. Örneğin çiftçilere, eski arazilerinin üçte biri kadar yeni toprak tahsis edildi. Menkul kıymetlerin tazmininde ise, bu oran çok daha düşüktü. Tahliye edilen aileler , küçük bir çiftlik veya müstakil bir ev ya da apartman dairesine sahip olma hakkına sahiptiler. Bu amaçla belediyelere yahut özel kişilere ait araziler kamulaştırıldı. Nakdi tazminatların finansmanı için ise, Fin hükûmeti vergileri belli bir süre boyunca %10-30 arasında arttırma yoluna gitti.<ref>[http://aluepalautus.net/uusi/arkisto/2003/15092003a.htm Karjalan suomalaistilojen korvaukset Sodan jälkeeen.] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20080408061845/http://aluepalautus.net/uusi/arkisto/2003/15092003a.htm |tarih=8 Nisan 2008 }} Reino Paju 9-15-2003. Retrieved 1-30-2008. {{fi}}</ref><ref>[http://www.uta.fi/koskivoimaa/kaupunki/1940-60/mlaki.html Koskesta voimaa – maanhankintalaki]. University of Tampere. Retrieved 1-30-2008. {{fi}}</ref> SSCB'ye verilen arazilerden göç edenlerin büyük bir kısmı Karelya bölgesinden olduğu için, sorun bundan sonra Karelya sorunu olarak isimlendirilecektiisimlendirildi.

[[Sovyetler Birliği'nin dağılması|SSCB]] dağıldıktan sonra Karelya sorunu yeniden gündeme geldi. Ağustos 2007'de, ''[[Helsingin Sanomat]]'' isimli Fin gazetesinde yayınlanan bir habere göre, [[Boris Yeltsin]] 1991 yılında gayriresmî yollardan, Karelya'yı para karşılığında Finlandiya'ya geri vermeyi teklif etmişti.<ref>[http://www.hs.fi/english/article/1135229551051 Report: Unofficial offers by Russia in 1991 to return ceded Karelia to Finland] - ''[[Helsingin Sanomat]]'' August 21, 2007</ref> Ancak dönemin Fin politikacıları ve Rus Başbakan Yardımcısına göre, asla böyle bir resmi teklif yapılmamış, ancak fikir teatileri esnasında böyle bir konuşma geçmişti.<ref>Koiviston Karjala-selvitys outo asia ulkopolitiikan sisäpiirille STT 15.08.2007 [http://www.kaleva.fi/plus/juttu674074_page0.htm] {{Webarşiv|url=https://archive.today/20080408185102/http://www.kaleva.fi/plus/juttu674074_page0.htm |tarih=8 Nisan 2008 }} {{fi icon}}</ref><ref>Esko Aho: Karjalan palautus ei kuulosta uskottavalta. YLE Uutiset 16.08.2007 [http://www.yle.fi/uutiset/24h/id67518.html]</ref><ref>Venäläispoliitikko uhkaa haastaa Kainuun Sanomat oikeuteen YLE Uutiset 21.08.2007 [http://www.yle.fi/uutiset/24h/id67892.html] {{fi icon}}</ref><ref>Koivisto: Venäjä ei tarjonnut Karjalaa Suomelle Helsingin Sanomat 23.8.2007 [http://www.hs.fi/kotimaa/artikkeli/1135229749652] {{fi icon}}</ref> Boris Yeltsin'in danışmanlarından Andrei Fyodorov '' Helsingin Sanomat'a '' yaptığı açıklamada, 1991-1992 yılları arasında, Karelya'nın Finlandiya'ya iade edilmesi halinde, bunun karşılığında alınacak parayı tespit edecek, Rusya hükûmeti tarafından görevlendirilen bir heyetin üyesini olduğunu, belirlenen miktarın ise 15 Milyarmilyar ABD Doları olduğunu beyan etti. Fyodorov'a göre Finlandiya cumhurbaşkanı [[Mauno Koivisto]] ve Finlandiya Dışişleri Bakanı [[Paavo Väyrynen]] de, bu gayriresmî görüşmelerden haberdardı.<ref>HS: [http://www.hs.fi/kotimaa/artikkeli/1135230075337 Fyodorov: Koivisto ja Väyrynen tiesivät Karjala-tunnusteluista] 5.9.2007, accessed 13.3.2008 {{fi icon}}</ref>

Devlet Başkanı [[Martti Ahtisaari ]], 1998 yılında bir demecinde "Finlandiya'nın resmi olarak Rusya'dan bir toprak talebi bulunmadığını, bununla birlikte bu araziler konusunda Rus tarafından gelebilecek görüşme taleplerine hazır olduklarını" söylemiştir.<ref>Martti Ahtisaari. 30 Temmuz 1998 tarihli basın toplantısı, Kuopio</ref> Eski Dışişleri Bakanı [[Erkki Tuomioja]] ve Başbakan [[Matti Vanhanen]] gibi kimi makam sahibi politikacılar da, bu yönde açıklamalarda bulunmuşlardır.<ref>Tuomioja's reply to [[Risto Kuisma]]'s question in Eduskunta [http://www.ristokuisma.net/html/kuisma2004/ristokuisma041222.htm]{{Ölü bağlantı|tarih=Mart 2020 }}</ref><ref>Matti Vanhanen in [[YLE]]'s "Pääministerin haastattelutunti" (Interview of the Prime Minister) on 21 November 2004</ref>

Son kamuoyu araştırmalarına göre, Fin halkının %26 ila %38'lik kısmının [[Karelya]]'nın Finlandiya'ya geri verilmesi gerektiğini savunduğunu, %51 ila %62'lik kısmının ise buna karşı olduğunu göstermektedir. Rusya'da, Karelya konusuyla ilgilenenler, [[Fin Karelyası]] yerine [[Karelya Cumhuriyeti]] tanımının kullanılmasını istemektedirler. 1999 yılında Fin TV kanalı [[MTV3]] tarafından yapılan kamuoyu araştırmasında, [[Vyborg]] halkının %34'ü Karelya'nın iadesinden yanayken, %57'lik çoğunluk, buna karşı çıkmaktadır. [[Vyborg]] ve Karelya Cumhuriyeti topraklarının, Rusya'ya terk edilen kısmında, Fin kökenli çok az bir nüfus kalmıştır. Çoğunluk, Sovyet döneminde buraya yerleştirilen halktan oluşmaktadır.

13 Ekim 2005 tarihinde, Karjala Gazetesi ile MC-Info Oy araştırma firmasınca ortak yapılan araştırmaya göre, Ruslara terk edilen arazilerin geri verilmesini savunanların oranı %36 iken, %56'lık kısım buna karşı çıkmaktadır. Ağustos 2005'te Helsingin Sanomat ve Suomen Gallup tarafından yapılan kamuoyu yoklamasında ise, Finlerin %30'u birleşme taraftarıyken, %62'lik kısım buna karşı çıkmaktadır.<ref name="HS Gallup">[http://www.hs.fi/uutiset/tuoreet/artikkeli/1101980677358 HS-Gallup: Selvä enemmistö ei halua Karjalaa takaisin]</ref> Taloustutkimus ve Karjalan Liitto tarafından, Mayıs 2005'te yapılan anket sonuçlarına göre ise, birleşme yanlıları %26'da kalırken, buna karşı olanların oranı ise %58'tir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.karjalanliitto.fi/3/taloustutkimus.html |başlık=Karjalan Liitto and Taloustutkimus |erişimtarihi=3 Aralık 2016 |arşivurl=https://archive.is/20070623124037/http://www.karjalanliitto.fi/3/taloustutkimus.html |arşivtarihi=23 Haziran 2007 |ölüurl=evet }}</ref> STT isimli başka bir şirket tarafından, bir yıl öncesinde yapılan başka bir ankette ise, birleşme taraftarlarının oranı %38, karşı olanların ise %57 olarak açıklanmıştı. İade yanlısı [[ProKarelia]] örgütü, Taloustutkimus tarafından yapılan ankette, soruların iade aleyhtarları lehine sonuçlanması için, soruların bir kısmının yönlendirici mahiyette hazırlandığını iddia etti (''Rusya ile bir savaşa girilmesi riskine rağmen, iadeyi savunuyor musunuz'' gibi).<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.karjalanliitto.fi/3/taloustutkimus.html |başlık=Karjalan Liitto and Taloustutkimus, poll |erişimtarihi=3 Aralık 2016 |arşivurl=https://archive.is/20070623124037/http://www.karjalanliitto.fi/3/taloustutkimus.html |arşivtarihi=23 Haziran 2007 |ölüurl=evet }}</ref>

Karelya bölgesinde dünyaya gelen ve bölgeyi terk etmek zorunda kalan insanların birçoğu Karelya'nın Finlandiya'nın bir parçası haline gelmesini arzu etmektedir. Anketlere göre, yaşlılarla (65 yaş ve üstü) gençler (15-25 yaş), birleşme fikrini, [[Soğuk Savaş]] döneminde yetişen ebeveynlerinden (25-65 yaş) daha güçlü desteklemektedir.<ref name="HS Gallup"/> Buna rağmen eski Cumhurbaşkanı [[Mauno Koivisto]] bu argümana karşı çıkmaktadır.<ref>Koivisto halusi vaientaa kokonaan keskustelun Karjalan palauttamisesta. (''Koivisto wanted to silence discussion about returning Karelia'') STT-IA 23 January 1998 [http://www.verkkouutiset.fi/arkisto/Arkisto_1998/23.tammikuu/UKKKAR.HTM] {{Webarşiv|url=https://archive.is/19980224113243/http://www.verkkouutiset.fi/arkisto/Arkisto_1998/23.tammikuu/UKKKAR.HTM |tarih=24 Şubat 1998 }} (in Finnish)</ref> Sağ azınlık gruplar arasında da, terk edilen toprakları geri kazanma arzusu, epey revaçtadır.

Karelia'nın, Finlandiya'nın geri kalanıyla aynı seviyeye getirilebilmesinin doğuracağı olası maliyet, sadece birleşme fikrini destekleyenler tarafından araştırılmıştır. ProKarelia tarafından yapılan araştırmaya göre, bölgenin Finlandiya yönetimi altına girmesi halinde, bölge Rusya ile ticaretin merkezi haline gelecek ve bölgenin potansiyeli, birleşmenin doğuracağı maddi sorunları çözecek boyuttadır. Hem ProKarelian örgütünün, hem de Arto Lahti gibi konuyla ilgili önde gelenlerin tahminine göre, birleşmenin maliyeti yaklaşık 30 milyar Euroeuro civarında olacaktır.<ref name="reform">[http://www.prokarelia.net/en/?x=reform ProKarelia's Reform]</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.verkkouutiset.fi/cgi-bin/pika/jutut.pl?%2Farkisto%2FArkisto_1999%2F3.joulukuu%2Fbase+1643 |başlık=Karjalan palauttamisen lasketaan kannattavan |erişimtarihi=30 Mart 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080408094839/http://www.verkkouutiset.fi/cgi-bin/pika/jutut.pl?%2Farkisto%2FArkisto_1999%2F3.joulukuu%2Fbase+1643 |arşivtarihi=8 Nisan 2008 |ölüurl=evet }}</ref><ref>Arto Lahti's lecture in Karjala seminar 23 August 2005 [http://prokarelia.net/fi/?x=artikkeli&article_id=656&author=65 abridgement]</ref>

Bölgede çoğunlukla [[Ukrayna]], [[Belarus]] ve [[Rusya]]'dan gelenler ve onların çocukları yaşamaktadır. Bu insanların kaderi, Karelia'nın Finlandiya'ya iadesi konusunda büyük bir sorundur. '' Helsingin Sanomat '' tarafından yapılan araştırmaya göre, toprakların iadesine muhalefet edenlerin % 14'ü, en büyük engelin, Rusça konuşan azınlığın Finlandiya'ya yerleştirilmesinden kaynaklanacağını ifade etmişti. 2004 itibarıyla, bölgede yaklaşık 370.000 Rus yaşamaktadır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.perepis2002.ru/ct/html/TOM_01_04_2.htm |başlık=2004 Russian Census |erişimtarihi=3 Aralık 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20040813144950/http://www.perepis2002.ru/ct/html/TOM_01_04_2.htm |arşivtarihi=13 Ağustos 2004 |ölüurl=hayır }}</ref>

Bölgede yaşayanların evlerinde kalmasına izin verilirse, toprakların iadesi halinde, Fin kültür ve geleneklerinden kopuk birkaç yüz bin kişi Finlandiya vatandaşı haline gelecektir. Bu durumda bu insanlara hizmet edecek Rusça diline hakim kamu hizmetlilerine ihtiyaç duyulacaktır. ProKarelia taraftarları, birleşmeden sonra, Rus nüfusun yarısının Rusya'ya geri döneceğini, masraflarının karşılanması halinde de, kalan diğer yarının, aynı şekilde davranacağını iddia etmektedir.<ref name="reform"/> Bu iddianın aksine, bölgede dünyaya gelen ve Rusça konuşan insanlar, burayı kendi evleri olarak değerlendirmektedir.