Irak Savaşı: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
kDeğişiklik özeti yok |
kDeğişiklik özeti yok |
||
100. satır:
Buna rağmen terk edilmiş veya konulduğu yerin belirsiz olduğu kimyasal silah kalıntıları olacağı gerekçesiyle koalisyon kuvvetleri harekât düzenlemiştir.<ref name="wpost">http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/06/22/AR2006062201475.html</ref> Bazı Amerikalı görevliler Saddam Hüseyin'i, [[El-Kaide]]'ye destek vermek ve barıdırmakla suçladılar<ref name="wpost" /> fakat bu ilişkiler hiçbir zaman kanıtlanamadı.<ref>[http://abcnews.go.com/images/Politics/Saddam%20and%20Terrorism%20Redaction%20EXSUM%20Extract.pdf "Saddam and Terrorism: Emerging Insights from Captured Iraqi Documents," vol. 1]</ref><ref>[http://irrationallyinformed.com/pdfcollection/20040729_Kerr_Report.pdf "Intelligence and Analysis on Iraq: Issues for the Intelligence Community,"]''Institute for Defense Analyses'' IDA Paper P-4287, pp. ES-1</ref> Bir söylentiye göre dönemin ABD başkanı [[George W. Bush]] [[Filistinliler|Filistinli]] bir görevliye Tanrı'nın kendisine Saddam'ı devirerek Irak'ı baskıdan kurtaracağına yönelik ilham verdiğini söylemiştir. İşgalin diğer sebepleri ise Irak'ın Filistinli intihar bombacılarına parasal destek sağladığı,<ref>[http://archives.cnn.com/2002/US/09/12/iraq.report/ "White House spells out case against Iraq"]</ref> Irak hükûmetinin insan haklarını suistimal ettiği<ref>{{Web kaynağı |url=http://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2003/02/20030226-11.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=14 Haziran 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20171203171830/https://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2003/02/20030226-11.html |arşivtarihi=3 Aralık 2017 |ölüurl=hayır }}</ref> ve demokrasinin ülkede ve bölgede yaygınlaştırılmasıydı.<ref name="cbsnews">{{Web kaynağı |url=http://www.cbsnews.com/stories/2004/01/09/60minutes/main592330.shtml |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=14 Haziran 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20131008111954/http://www.cbsnews.com/stories/2004/01/09/60minutes/main592330.shtml |arşivtarihi=8 Ekim 2013 |ölüurl=hayır }}</ref> Bazı görevliler işgal kararında Irak'ın petrol rezervleri en önemli etkendi.<ref name="cbsnews" /><ref>http://www.judicialwatch.org/maps-and-charts-of-iraqi-oil-fields/</ref> fakat bu görüş Amerika tarafından yalanlanmıştır.<ref>http://www.guardian.co.uk/world/2007/sep/16/iraq.iraqtimeline</ref><ref>http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=10000087&sid=ahJS35XsmXGg&refer=to</ref>
İşgalin başlamasından kısa süre sonra düzenli [[Irak ordusu]] yenildi, neticede Saddam Hüseyin yakalanarak idam edildi. [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] öncülüğündeki [[koalisyon]] güçleri Irak'ta yeni bir demokrasi inşa etme denemelerine başladı. Bazı [[tarikat]] ve diğer çeşitli silahlı gruplardan oluşan direnişçilerle koalisyon güçleri arasında bir [[asimetrik savaş]] başlamış, [[Şii]] ve [[Sünnilik|Sünni]] gruplar arasında sorunlar çıkmış ve Irak'ta [[El-Kaide]] operasyonları başlamıştır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.defenselink.mil/Transcripts/Transcript.aspx?TranscriptID=3879 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=14 Haziran 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20091130124028/http://www.defenselink.mil/Transcripts/Transcript.aspx?TranscriptID=3879 |arşivtarihi=30 Kasım 2009 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.cbsnews.com/stories/2005/09/26/eveningnews/main886305.shtml |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=14 Haziran 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20120205115238/http://www.cbsnews.com/stories/2005/09/26/eveningnews/main886305.shtml |arşivtarihi=5 Şubat 2012 |ölüurl=hayır }}</ref> 2007 yılında yapılan araştırmalara göre Irak'ta tahmini 1.000.000 sivil yurttaş ölmüştür.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.opinion.co.uk/Newsroom_details.aspx?NewsId=88 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=21 Aralık 2008 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080201144355/http://www.opinion.co.uk/Newsroom_details.aspx?NewsId=88 |arşivtarihi=1 Şubat 2008 |ölüurl=evet }}</ref> UNHCR Nisan 2008 tarihli verilerine göre 4.7 milyon Iraklı yer değiştirdi (Irak nüfusunun %16'sı), bunların iki milyonu komşu ülkelere sığındı <ref>{{Web kaynağı |url=http://www.unhcr.org/cgi-bin/texis/vtx/iraq?page=briefing&id=4816ef534 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=14 Haziran 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080905005407/http://www.unhcr.org/cgi-bin/texis/vtx/iraq?page=briefing&id=4816ef534 |arşivtarihi=5 Eylül 2008 |ölüurl=hayır }}</ref> [[Kızıl Haç]], Mart 2008'de Irak'taki insanî durumu "dünyada diğerlerine göre en kritiği" olarak tanılamıştır. Haziran 2008'de ABD savunma resmî kaynakları güvenlik ve ekonomik göstergelerde düzelme işaretleri görüldüğünü açıkladı. Ağustos 2008'de Irak ile ABD arasında [[SOFA]] antlaşması tasarlandı. Bu anlaşma ABD'nin beş yıl içinde Irak'tan tamamen çekilerek güvenliği Irak yönetimine bırakacağını belirtiyordu. 2008'in sonlarına doğru SOFA yürürlüğe girdi. Bu anlaşmaya göre ABD askerleri 30 Haziran, 2009 tarihinde Irak şehir merkezlerinden muharip güçlerini çekti<ref>[http://www.ntvmsnbc.com/id/24979551/ ABD askerleri şehirlerden tamamen çekildi. ntvmsnbc.com, 30-06-2009, Salı](Türkçe dilinde)</ref> ve 30 Haziran Irak'ta resmî tatil ilan edildi. Ancak anlaşma dahilinde 2009 yılını ortalarında bir halk referandumu yapılarak ABD güçlerinin konumu tekrar değerlendirildi. Anlaşmanın maddeleri arasında, Irak mahkemelerinin, Amerikan askeri personel ve ABD ordusuna iş yapan şirketlerin çalışanlarını yargılayamayacağı, 10 yıllığına savunma ve içişleri bakanlığı gibi bazı bakanlıklar ile istihbarat gibi stratejik noktaların, ABD gözetimine bırakılacağı, ABD'nin Irak'ta özel cezaevleri olacağı, Amerikalı askerlerinin, Irak'tan terörist grupları destekleyen herhangi bir ülkeye operasyon düzenleyebileceği gibi maddeler yer alıyor. Anlaşma çeşitli Iraklı gruplar tarafından protesto edildi. [[Büyük Ayetullah Ali Hüseyini el-Sistani]] anlaşmanın yabancı varlığını sona erdirmesi gerektiğini söyledi. [[Irak Parlamentosu]] ve ABD, [[Stratejik Çerçeve Anlaşması]] imzaladı. Bu anlaşma; ülke içindeki etnik grupların ve siyasi oluşumların haklarının garantiye alınması, öğrenci takasları; eğitim, enerji sahalarının geliştirilmesi, çevresel temizlik, sağlık bakımı, bilgi teknolojisi, iletişim ve infaz hukuku gibi konuları içeriyordu.
==Savaşın arka planı==
| |||