Materyalizm: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
dz |
bazı cümlerleri telafüsü yanlıştrı Etiketler: Geri alındı Görsel Düzenleyici |
||
6. satır:
[[Felsefi]] okulların çokluğuna ve aralarındaki farklara rağmen,<ref name="Edwards1972">{{Kaynak|başlık=The Encyclopedia of Philosophy|tarih=1972|cilt=Vols.1-4|yazar=Edwards, Paul (Editor-in-chief)|isbn=0-028-94950-1|authorlink=Paul Edwards (philosopher)|postscript=(Originally published 1967 in 8 volumes)}} Alternative ISBN 978-0028-94950-5</ref><ref name="Priest1991">{{Kaynak|başlık=Theories of the Mind|yer=Londra|yayıncı=[[Penguin Books]]|yıl=1991|yazar=Priest, Stephen|isbn=0140130691}} Alternative ISBN 978-0140130690</ref><ref name=Novack1979>{{Kaynak|yıl=1979 |yazar=Novack, George |authorlink=George Novack |başlık=The Origins of Materialism |yer=New York |yayıncı=Pathfinder Press |isbn=0873480228}}</ref> tüm felsefi sistemlerin birbirlerine taban tabana zıt iki ana kategoride toplanabileceği söylenir: idealizm ve maddecilik. Bu iki kategorinin temel önermeleri gerçeğin doğası hakkındadır, ve aralarındaki temel fark "Gerçeklik neyden meydana gelir ve aslı nedir ?" sorusuna verdikleri yanıtta bulunur. ''İdealistler için ruh veya bilinç, akıl esasken, maddeciler için madde asıldır, ruh veya bilinç de, bu aslolanın sonucu olarak doğan ve ikincil olandır.''<ref name=Novack1979/>
Maddeciler, varoluşun insan bilinci gibi maddi olmayan kavramlarla temellendirilmesine karşı çıkarlar. Onlara göre dış dünyanın gerçekliği sorgulanamaz ve insan da bu maddi dünyaya bağlıdır. Örneğin, antik maddeciler, insan ruhunun beden dışı ve ölümsüz bir varlık olarak düşünülmesini kabul etmezler. İnsanı dış dünyanın bir parçası olarak görmesi ve insan bilincinin doğa üzerindeki egemenliğini kabul etmemesi yönüyle [[determinizm]] düşüncesiyle paralellik
=== İlkesi ===▼
▲Maddecilik bilginin yapısı ve oluşumu hakkında bir postulattır. Bütün bilginin gözlem veya deneyim sayesinde oluştuğunu savunur.
''Maddecilik'' bilmenin yapısı için iki dayanak öne sürer:
Satır 18 ⟶ 16:
== Maddeciliğin Tarihi ==
===
Maddecilik, birbirinden bağımsız bir şekilde, [[Avrasya]]'nın ayrı coğrafi bölgelerinde, [[Karl Jaspers]]'in Aksiyal Çağ olarak adlandırdığı ve M.Ö 800 ila 200 yıllarını kapsayan dönemde gelişti.
Eski Hint felsefesinde, maddecilik [[Ajita Kesakambali]], [[Payasi]], [[Kanada]]'nin çalışmalarıyla ve [[Cārvāka]] felsefe okulunun önermeleriyle, M.Ö. 600 civarlarında gelişmeye başladı. Kanada [[atomist]] felsefenin öncüllerinden olmasını sağlayan önermeler geliştirdi. [[Nyaya]]–[[Vaisesika]] okulu (M.Ö 600-100) atomizmin ilk biçimlerini geliştirmekle beraber Tanrı kanıtlamaları ve bilincin maddi olmadığını öne sürüşleri onları maddeci olarak tanımlamamıza engel olmaktadır
Eski Çin'de [[Xun Zi]] (''tahmini olarak'' M.Ö. 312–230) gerçekçilik ve maddecilik üzerine kurulu [[Konfüçyüsçülük|Konfüçyüsçü]] bir öğreti geliştirdi. Dönemin diğer önemli Çinli maddecileri [[Yang Xiong (yazar)|Yang Xiong]] ve [[Wang Chong]]dur.▼
Atomik gelenek [[Budist]] atomizmi ve [[Jaina]] okuluyla devam etti.
Hint maddeci [[Jayaraashi Bhatta]] (MS 6. yy.) ''Tattvopaplavasimha'' ("Bütün ilkelerin devrilmesi") adlı çalışmasında [[Nyaya Sutra]] epistemolojisini çürüttü. Maddeci [[Cārvāka]] felsefesi MS 1400'lerde yavaş yavaş yok olduğu görülüyor.▼
▲Eski Çin'de [[Xun Zi]] (''tahmini olarak'' M.Ö. 312–230) gerçekçilik ve maddecilik üzerine kurulu [[Konfüçyüsçülük|Konfüçyüsçü]] bir öğreti geliştirdi
Dönemin diğer önemli Çinli maddecileri [[Yang Xiong (yazar)|Yang Xiong]] ve [[Wang Chong]]dur.
[[Anaksagoras]] (''tahmini olarak'' M.Ö. 500-428), [[Epiküros]] ve [[Demokritos]] gibi Antik [[Yunan felsefesi|Yunan filozofları]] daha sonraki maddeciliğin temellerini atmışlardır.
[[Lukretius]]'un Latince şiiri ''[[De Rerum Natura]]'' [[Demokritos]] ve [[Epiküros]]'un mekanik felsefelerini anlatır
. Bu görüşe göre var olan her şey madde ve hiçliktir, ve bütün varlıklar "atom" adı verilen ve Eski Yunanca'da ''bölünemeyen'' anlamına gelen, küçük parçacıkların hareketleri ve birleşmeleri sayesinde oluşmuştur.
''De Rerum Natura'' erozyon, buharlaşma, rüzgâr ve ses için mekanist açıklamalar barındırır. "hiçbir şey hiçlikten gelemez" ve "maddeye maddeden başka hiçbir şey dokunamaz" gibi ünlü ilkeler ilk defa Lukretius'un çalışmalarında görülür.
▲Hint maddeci [[Jayaraashi Bhatta]] (MS 6. yy.) ''Tattvopaplavasimha'' ("Bütün ilkelerin devrilmesi") adlı çalışmasında [[Nyaya Sutra]] epistemolojisini çürüttü. Maddeci [[Cārvāka]] felsefesi MS 1400'lerde yavaş yavaş yok olduğu görülüyor.
12. yy.'ın başlarında [[Eski İslam Felsefesi|Arap düşünür]] [[Endülüs]]'te [[İbn-i Tufeyl]], felsefi romanı ''[[Hayy bin Yakzan]]'' diğer adıyla ''Esrarü’l-Hikmeti’l-Meşrikiye''{{'}}da maddeci düşünce üzerine yazmıştır.<ref name="Urvoy">Dominique Urvoy, "The Rationality of Everyday Life: The Andalusian Tradition? (Aropos of Hayy's First Experiences)", in Lawrence I. Conrad (1996), ''The World of Ibn Tufayl: Interdisciplinary Perspectives on Ḥayy Ibn Yaqẓān'', pp. 38-46, [[Brill Publishers]], ISBN 90-04-09300-1.</ref>
===
17. yy.'da [[Pierre Gassendi]] [[doğa bilimleri]]ni [[düalist]] bir temele oturtmaya çalışan [[René Descartes]]'a karşı maddeci geleneği temsil etti. Onu maddeci ve [[ateizm|ateist]] [[Jean Meslier]], [[Julien Offroy de La Mettrie]], Paul-Henri Thiry [[Baron d'Holbach]], [[Denis Diderot]] ve diğer Fransız [[Aydınlanma Çağı]] düşünürleri, çağdaş maddeciliğin temellerini atan [[Ludwig Feuerbach]] ve İngiltere'de de [[John Stewart]] izledi.
[[Schopenhauer]] maddecilikten "kendini hesaba katmayı unutan felsefe
. Maddecilik dolayımsız olanı dolayımlı olanla yani daha fazla bilineni daha az bilinenle açıklamaya çalışmaktadır. Schopenhauer'e göre zihin ve madde (yani sırasıyla özne ve nesne) karşılıklı olarak birbirine bağlıdır. Özne ve nesne farklı yanlardan görünen aynı şeydir. Ele alınan ve elde edilen dünya, düşünce ve yer kaplamaya, zihin ve maddeye bölünemez.▼
Schopenhauer'e göre zihin ve madde (yậni öznel ve nesnel) karşılıklı olarak birbirine bağlıdır.
▲
=== Marx'ın Maddeciliği ===
{{Ana|Diyalektik materyalizm}}
[[Karl Marx]] ve [[Friedrich Engels]], [[Hegel]]in [[dealizm|idealist]] [[diyalektik|diyalektiğini]] baş aşşağı çevirerek [[Bilim]] kavramı ortaya çıkardılar
<nowiki>:</nowiki> [[Diyet (film)|diyalektik maddecilikØøØ]] ve tarihin akışına maddeci bir açıklama getiren [[tarihsel materyalizm]]''<ref>{{Ansiklopedi kaynağı|soyadı= |ad= |yazar= |authorlink= |eşyazarlar= |editör=Jonathan Wolff, Ph.D. |ansiklopedi=Stanford Encyclopedia of Philosophy |başlık=Karl Marx |url=http://plato.stanford.edu/entries/marx/ |erişimtarihi=17 Eylül 2009|basım= |tarih= |yıl= |yayıncı=Stanford |cilt= |yer= |tanıtıcı= |doi= |sayfalar=|alıntı= }}</ref>.''
''Marx'ın felsefesinin temelini [[üretici güçler]] ve bu güçlerin toplumsal hayata yansımaları olan ilişkileri(özellikle sınıf ilişkileri;serf-lord,işçi-işveren vb.) oluşturur.''
''Bu temel toplumsal ilişkilerden bilimsel, ekonomik, hukuki, ahlaki [[ideolojik]] formlar ve değerler doğar.''
''Bütün toplumsal değerler sınıf ilişkilerinin yansımasıdır ve toplumu şekillendiren bu değerlerin alt yapısını ekonomik çıkara dayalı sınıf ilişkileri oluşturur.''
Marx ve Engels "maddecilik" terimini günlük ekonomik ve maddi ihtiyaçların tarihin dönemlerini oluşturan ve şekillendiren etkenler olduğu yönündeki tarihsel bakış açısı için kullandılar.
Alman idealist felsefesine karşı maddecilik toplum ve gerçekliğin, insanların barınak, yiyecek, giyecek gibi maddi ihtiyaçlarını karşılamak için devam ettirdikleri basit ekonomik hareketlerden kaynaklandığını söyler.
Maddecilik, insanların fiziksel emek ve üretici faaliyetler ile günlük ihtiyaçlarını karşıladıkları gerçeğini başlangıç noktası olarak alır.
Tek başına bu ekonomik faaliyet, Marx'a göre, siyasi, yasal ve dini modelleri içinde barındıran toplumsal ilişkiler sistemine neden olur.
[[Bilimsel sosyalizm|bi]]
. Bu toplumsal ilişkiler, üretim ilişkileri, doğal çevre ve teknolojinin gelişmişliği gibi toplumdaki maddi etkenler tarafından belirlenir.
▲[[Bilimsel sosyalizm]] toplumsal ve ahlaki değerlerin, kültürel özelliklerin-idealizmde olduğu gibi-değişmez bir doğa yasasından değil, toplumsal çevre ve dolayısıyla da toplumun kendine özgü örgütlenme biçiminden kaynaklandığını savunur. Bu toplumsal ilişkiler, üretim ilişkileri, doğal çevre ve teknolojinin gelişmişliği gibi toplumdaki maddi etkenler tarafından belirlenir.
==
{{Kaynakça}}
| |||