James Webb Uzay Teleskobu: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k düzeltme |
Özellikleri eklendi. |
||
68. satır:
}}
[[Dosya:JWST decal.svg|küçükresim|sağ|James Webb Uzay Teleskobu amblemi ]]
'''James Webb Uzay Teleskobu''' (İngilizce kısaltmasıyla '''JWST'''), eskiyen [[Hubble Uzay Teleskobu]]'nun kısmen ardılı olacak şekilde planlanan bir [[kızılötesi]] uzay teleskopudur.
76. satır:
== Misyonu ==
Üzerinde yer alacak olan hassas aygıtlar, dev gezegenlerin ve gezegen sistemlerinin kızıl ötesi görüntülerini çekme ve tayflarını ölçerek yaşlarını ve kütlelerini belirleme imkânına sahip olacaktır. Bunların dışında, başka yıldızların çevresinde yer alan disklerin [[Spektrum|tayf]] ölçümlerini yaparak, gezegen sistemlerinin doğmasına olanak sağlayan türden olan disklerin bileşenlerini tanımlamaya da imkân verecektir. Son derece hassas aygıtları ve büyük aynasıyla, gezegenlerin doğduğu toz disklerini gözlemleyebilmenin yanında, kendi yıldızlarının önünden geçen gezegenlerin havaküre bileşenlerini de gözlemleyebilecektir. Her ne kadar gezegen bulmak için geliştirilmiş bir teleskop olmasa da, gelişkin yetenekleri bu teleskobun gelecekte yeni gezegenleri inceleyen ve güneş sistemimizin nasıl oluştuğu ve nasıl evrim geçirdiği konularını araştıran gökbilimciler için önemli bir araç haline gelmesi konusunda ümit vermektedir.▼
== Özellikleri ==
▲Üzerinde yer alacak olan hassas aygıtlar, dev gezegenlerin ve gezegen sistemlerinin kızıl ötesi görüntülerini çekme ve tayflarını ölçerek yaşlarını ve kütlelerini belirleme imkânına sahip olacaktır. Bunların dışında, başka yıldızların çevresinde yer alan disklerin [[Spektrum|tayf]] ölçümlerini yaparak, gezegen sistemlerinin doğmasına olanak sağlayan türden olan disklerin bileşenlerini tanımlamaya da imkân verecektir. Son derece hassas aygıtları ve büyük aynasıyla, gezegenlerin doğduğu toz disklerini gözlemleyebilmenin yanında, kendi yıldızlarının önünden geçen gezegenlerin havaküre bileşenlerini de gözlemleyebilecektir. Her ne kadar gezegen bulmak için geliştirilmiş bir teleskop olmasa da, gelişkin yetenekleri bu teleskobun gelecekte yeni gezegenleri inceleyen ve güneş sistemimizin nasıl oluştuğu ve nasıl evrim geçirdiği konularını araştıran gökbilimciler için önemli bir araç haline gelmesi konusunda ümit vermektedir.
JWST, [[Hubble Uzay Teleskobu]]'nun yaklaşık yarısı kadar bir kütleye sahip olmasına karşın [[berilyum]]<nowiki/>la kaplanmış 18 altıgen aynanın birleşmesiyle oluşan ana aynası, 6,5 çapı ve 25,4 metrekare yüzey alanıyla Hubble'ınkinden daha büyüktür.<ref>{{web kaynağı |soyadı1=Lallo |ad1=Matthew D. |başlık=Experience with the Hubble Space Telescope: 20 years of an archetype |url=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2012OptEn..51a1011L/abstract |erişimtarihi=1 Haziran 2021 |doi=10.1117/1.OE.51.1.011011 |tarih=Ocak 2021}}</ref> JWST'nin tasarımının ana odağı, [[Kızılötesi astronomi|yakın-kızılötesi astronomi]]<nowiki/>dir. Ancak cihazdaki enstrümanlara bağlı olarak turuncu ve kırmızı görünür ışığın yanı sıra orta-kızılötesi bölgeyi de görebilir. Tasarım, üç ana nedenden dolayı yakın ve orta kızılötesine odaklanmıştır:
*[[Kırmızıya kayma|yüksek-kırmızıya kayan]] nesnelerin görünür emisyonları kızılötesine kaydırılır
*enkaz diskleri ve gezegenler gibi soğuk nesneler güçlü şekilde kızılötesi yayarlar
*bu kızılötesi bandın yerden veya Hubble gibi mevcut uzay teleskoplarıyla incelenmesi zordur.
Dünya'nın atmosferi, yer tabanlı teleskopların kızılötesi bantları incelemesini zorlaştırmaktadır. Uzaydaki nesnelerin gözlemi için hedeflenen su, karbondioksit ve metan gibi kimyasal bileşiklerin birçoğu aynı zamanda Dünya atmosferinde de mevcut olduğu için yerden gözlemi karmaşık hale getirmektedir. Hubble gibi mevcut uzay teleskopları, aynaları yeterince soğuk olmadığı için (Hubble aynası yaklaşık 15 °C'de tutulur) güçlü şekilde [[kızılötesi]] yayarlar ve bu bantları inceleyemezler.<ref>{{web kaynağı |başlık=Infrared Astronomy From Earth Orbit |url=https://www.ipac.caltech.edu/outreach/Edu/orbit.html |website=ipac.caltech |yayıncı=NASA Spitzer Science Center |erişimtarihi=1 Haziran 2021 |arşivURL=https://web.archive.org/web/20161221020839/http://www.ipac.caltech.edu/outreach/Edu/orbit.html |arşivtarihi=21 Aralık 2016}}</ref> Teleskop, Dünya'nın yaklaşık 1.500.000 kilometre ötesinde, [[Lagrange noktası]] (Dünya-Güneş L2) yakınında çalışacaktır. Karşılaştırma yapmak gerekirse Hubble, Dünya yüzeyinden 550 kilometre yukarıdaki bir yörüngede bulunuyor ve Ay, Dünya'dan kabaca 400.000 kilometre uzaklıktadır. Bu mesafe, fırlatma sonrası oluşacak bir sorunda onarımını mevcut olan uzay gemileriyle neredeyse imkansız hale getirmektedir. [[SpaceX]], yeni geliştirdiği [[Starship]] fırlatma aracının James Webb'den bile daha büyük uydular ve uzay teleskoplarını gönderme yeteneğine sahip olduğunu ve Mars yörüngesine ulaşmak için tasarlandığını iddia etmektedir.<ref>{{web kaynağı |başlık=STARSHIP SN15 |url=https://www.spacex.com/vehicles/starship/ |yayıncı=SpaceX |erişimtarihi=1 Haziran 2021 |arşivURL=http://web.archive.org/web/20210531101946/https://www.spacex.com/vehicles/starship/ |arşivtarihi=1 Haziran 2021}}</ref> Bu Lagrange noktasının yakınındaki nesneler, Dünya ile eşzamanlı olarak Güneş'in yörüngesinde dönmektedir. Bu da teleskopun kabaca sabit bir mesafede kalmasına<ref>{{web kaynağı |başlık=James Webb Space Telescope L2 Orbit |url=http://www.stsci.edu/jwst/overview/design/orbit |website=stsci.edu |yayıncı=Space Telescope Science Institute |erişimtarihi=2 Haziran 2021 |arşivURL=https://wayback.archive-it.org/all/20140203174537/http://www.stsci.edu/jwst/overview/design/orbit |arşivtarihi=3 Şubat 2021}}</ref> ve Güneş ve Dünya'dan gelen ısı ve ışığı engellemek için tek bir güneş kalkanı kullanmasına izin verir. Bu yörünge, uzay aracının sıcaklığını kızılötesi gözlemler için gerekli olan −223.2 °C'nin altında tutacaktır.<ref>{{web kaynağı |başlık=ABOUT THE SUNSHIELD |url=https://www.jwst.nasa.gov/content/observatory/sunshield.html |website=jwst.nasa.gov |yayıncı=NASA |erişimtarihi=1 Haziran 2021 |arşivURL=https://web.archive.org/web/20210601143942/https://www.jwst.nasa.gov/content/observatory/sunshield.html |arşivtarihi=1 Haziran 2021}}</ref>
<gallery align="center" mode="packed" heights="300px">
Dosya:James Webb Space Telescope 2009 top.jpg|Üstten görünümü
Dosya:James Webb Space Telescope 2009 bottom.jpg|Alttan görünümü (güneş kalkanı tarafı)
</gallery>
== Dış bağlantılar ==
{{Commons kategori|James Webb Space Telescope}}
| |||