Vikipedi

Harezmşahlar Devleti: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Kaynak eklendi. Harezmşahların dini ittikadine dair Kaynak: Balcıoğlu, Tahir Harimi, Türk tarihinde mezhep cereyanları – Şia-i Bâtın’îyye’nin Moğol ve Türk aşîretleri arasındaki telkinleri, Sayfa 87, Ahmet Said Baskısı, 1940.
2003:E2:B702:A000:5976:39AD:E917:A16 tarafından yapılan 25541202 sayılı değişiklik geri alınıyor. Dün belirtdiğim gibi çoğu kaynakta Sünni İslam oldukları bilgisi nettir. Bugüne kadar hiç duymadım Harezmlilerin Şii olduklarına. Bu kişiler zamanında Selçuklu valileriydi ve Selçuklular asla Şiilere makam vermezlerdi. Sırf Abbasi hilafetine sikke bastırmadığı için midir bu gayretiniz?
Etiket: Geri al
53. satır:
|ulusal_marş =
|yaygın_diller = [[Orta Türkçe|Türkçe]] ve [[Farsça]]
|din = [[İslam]]
|din = [[Şii İslam]] ([[Alevi]]-[[Bektaşi]]) / [[Caferilik]]<small><ref>Balcıoğlu, Tahir Harimi, Türk tarihinde mezhep cereyanları – Şia-i Bâtın’îyye’nin Moğol ve Türk aşîretleri arasındaki telkinleri, Sayfa 87, Ahmet Said Baskısı, 1940.</ref>
|para_birimi =
|yönetici1 = [[Kutbeddin Muhammed|Kutbuddin Muhammed Harezmşah]]
105. satır:
 
== Tarihi ==
Buranın adı "Harezm" olduğundan, öteden beri burada hüküm sürenlere "Harezmşah" denilmiştir. Kapladığı Alan: (5.000.000&nbsp;km 2) İran, Güney Kafkasya, Dağıstan, Umman Denizi, Afganistan, Maveraünnehir, Harzem, Balkaş ile Aral Gölleri arasıdır.<ref name=":0">{{Web kaynağı | url = http://www.mootol.com/Yazi2416/harzemsahlar-devleti--anus-tegin10971231 | başlık = Harzemşahlar Devleti / Anuş Tegin-1097-1231 | erişimtarihi = | tarih = | çalışma = Çalışma yazı:Tekin Gün-01.08.2020 | yayıncı = mootol.Kültür Sanat | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200726111848/http://www.mootol.com/Yazi2416/harzemsahlar-devleti--anus-tegin10971231 | arşivtarihi = 26 Temmuz 2020 | ölüurl =evet}}</ref>
 
=== Harezm Devletinin Doğuşu ===
123. satır:
=== Tekiş Harezmşah dönemi ===
 
İl Arslan'ın oğlu Alaaddin [[Tekiş Harezmşah|Tekiş]], kendisini Selçukluların devamı ve varisi olarak görmüş ve "Sencer" unvanını kullanmıştır. [[Abbasiler]] tarihile boyuiyi tıpkıilişkiler [[Emevîler]] gibi Arap olmayan kimselere, yani [[Acem (topluluk)|acemlere]] ettikleri işkence, ayrımcılık, sürgünkurmuş ve zulüm gibi birçok hakszlıklar nedeniyle Harezmşah devletine mensup Alevî Türkmen devletine siyasî ve ittikâdî nedeniyle pek samimi ilişki kuramamışlar.<ref name=":0" /><ref name=":1">Balcıoğlu, Tahir Harimi, ''Türk tarihinde mezhep cereyanları – Şia-i Bâtın’îyye’nin Moğol ve Türk aşîretleri arasındaki telkinleri,'' Sayfa 87, Ahmet Said Baskısı, 1940.</ref> Harezmşahlar Türkmen devlet Liderleri, Abbasîlere karşı [[Alevilik|Alevî]] [[Irak Türkmenleri|Türkmen]] Müslümanların [[Caferilik|Caferî]] mektebine ait tasavvuf öğretisi olan [[Bâtınîler|Bâtınîliği]]e ([[Şîʿa-i Bâtıniyye|Şiâ-î Bâtınîyye]]) vekarşı [[Muhammed|Peygamber Muhammedhalife]]'inyi [[Ehl-i beyt|Ehl-î Beyt]]'ine mensup [[On İki İmam|On İki İmamlar]]'ın Velâyetini ([[Velayet-i fakih|Velâyet-î Fakih]]) savunmakla birlikte Alevî toplumunu ve Türkmen zümrelerini fethettikleri bölgelere yerleştirmekle yaymışlardırsavunmuşlardır. BundanBu dolayıyüzden Selçukluların varisi olan Harezmşahların yükselişleri Alaaddin Tekiş döneminde olmuştur.<ref name=":1" />
 
Tekiş, 14 Ekim 1182'de [[Buhara]], 1183'te [[Cuzcan]] ve [[Mazenderan]], 18 Mayıs 1187'de [[Nişabur]], 1192'de [[Rey]] ve [[Tahran]]'ı fethetti. Daha sonra [[Karahitaylar|Karahitay]]'a yöneldi bu devletin ordularını mağlup ettikten sonra ve 1194'te [[Rey]]'de II. Tuğrul Bey'in ordusunu yenerek [[Irak Selçuklu Devleti|Irak Selçukluları]]'na saldıran Emevî hilafetini destekleyen Sünnî mezhebine mensup Arap olan Abbasî düşmanlarını yok etti ve Batı [[İran]]'ı topraklarına kattı.
 
=== Alaaddin Muhammed Dönemi ===
131. satır:
Alaaddin Tekiş'in oğlu olan Alaaddin Muhammed döneminde 1204'te [[Herat]], 1206'da [[Belh]], Cuzcan, [[Toharistan]], [[Sistan]], Sicistan, 1207'de [[Semerkant]], 1210'da [[Taberistan]] ve [[Maveraünnehir]] alındı. 1210'da [[Gurlular]] ortadan kaldırıldı, 1212'de de [[Karahanlı Devleti]]'ne son verilerek tüm toprakları Harzemşahlara katıldı. 1211'de [[Taşkent]], [[Fergana]], [[Mekran]] ve [[Belucistan]], 1223'te [[Kazvin]] ve [[Azerbaycan]] fethedildi.
 
Alaaddin Muhammedin en büyük rüyası [[Çin]]'i ele geçirmekti.<ref name="taneri"/> Fakat bu dönemde [[Moğol İmparatorluğu|Moğollar]] Çin'i alarak büyük güç haline gelmişlerdi. Siyaset gereği Moğol tehlikesini görmüş ve Moğollarla iyi geçinmeye çalışmıştır. Moğollarla ticaret anlaşması imzalamıştır.
 
Bir [[Moğollar|Moğol]] ticaret kervanının Harzemşah valisi İnalcık tarafından yağmalanması ve geri kalanlarının da sakallarının yakılıp geri gönderilmesi yüzünden Moğollarla ilişkiler bozulmuştur; bu olay tarihe [[Otrar Faciası]] olarak geçmiştir. Kervanı yağmalatma sebebi; Moğol kervanındaki pahalı eşyalar ve değerli kervan mallarıydı. Bazı kaynaklara göre ise kervan Cengiz Han tarafından casusluk amacıyla gönderilmiş ve bundan kuşkulanan Otrar valisi ise kervandaki tüccarları öldürmüştür. Diğer kaynaklar ise Otrar Faciası'nda şehre yollanan kervanın farklı kışkırtma yöntemleri ile savaş çıkartmak için çabaladıklarını yazar. Her ne sebeple olursa olsun bu olaydan sonra [[Cengiz Han]]'ın Otrar valisi'nın kendine teslim edilmesini isteyen iletisini getiren Moğol elçilerinin Alaaddin Muhammed tarafından öldürtülmesi de [[Moğollar]]'ıi savaşa kışkırttığı inkar edilemez.
 
1220'de bütün ülke Moğolları'nın istilâsına uğradı ve bu saldırı Harezm devletinin sonunu hazırladı. 11 Şubat'ta Buhara, 17 Mart'ta Semerkant, yine Mart'ta Hocent, Cend ve Otrar, Mayıs'ta Urgenç, Zave ve Habûşan, Temmuz'da Semnan, Ağustos'ta Âmil, Rey ve Tahran, Eylül'de Hamedan, Ekim'de Erdebil Moğol işgaline uğradı ve yerle bir edildi. 14 Haziran 1222'de Herat da düştü.
149. satır:
{{Ana|Yassı Çemen Savaşı}}
 
Celaleddin Azerbaycan'dan hareket ederek [[Gürcistan]]'ı işgal etmiş ve 10 Mart 1226'da [[Tiflis]]'i de fetihle, [[Güney Kafkasya]]'dan [[Doğu Anadolu Bölgesi]]'ne kadar topraklarını genişletmiştir. Ancak Celaleddin Doğu Anadolu'nun egemenliği üzerine [[Anadolu Selçuklular]] ve [[Suriye]]'ye hükmedenhükümeden [[Eyyubiler]] ile çatışmıştır. 10 Ağustos 1230'da [[Yassıçemen Savaşı]]'nda Anadolu Selçukluları karşısında yenilgiye uğrayan Celaleddin'in 17 Ağustos 1231'de ölümü üzerine Harezmşahlar Devleti tamamen ortadan kalktı.
 
=== Hanedanın Anadolu'ya Geçişi ===
156. satır:
== Yayılma Alanı ve Kültürü ==
 
Devletin en parlak olduğu dönemde yayılma alanı İran, Güney Kafkasya, Dağıstan, Umman Denizi, Afganistan, Maveraünnehir, Harzem, Balkaş ile Aral Gölleri arasıdır. (5.000.000&nbsp;km²).
 
Harezmşahlar her yönüyle [[İran]] kültürünü taşımaktadır. Sanat tarzları Selçuklu üslubundadır. Devletin yönetim organizasyonu [[Büyük Selçuklu İmparatorluğu|Büyük Selçuklular]]a benzemektedir. Harezmşahlar, [[Orta Asya]]nın [[Moğol istilası]]ndan önce son gücü ve güçlü devleti olmuşlardır.<!--ref name="diy" /ref name="osm4" /-->
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Harezmşahlar_Devleti" sayfasından alınmıştır