Çetin Altan: Revizyonlar arasındaki fark

{{Dipnotsuz}}{{Ek kaynak gerekli}}{{Makam sahibi bilgi kutusu

Türk basınında edebiyatçı köşe yazarı kuşağının son temsilcisi olan Altan, dünyanın en çok köşe yazısı yazmış yazarları arasında kabul edilir.{{Kaynak belirt}}“ "''Enseyi karartmayın''”" sloganıyla tanınır. Roman, oyun, mizah yazısı, anı, fıkra, inceleme ve gezi yazısı türlerinde eserler vermiştir.

[[Türkiye İşçi Partisi]] kontenjanından [[TBMM 13. dönem milletvekilleri listesi|XIII. dönem]] İstanbul [[milletvekili]] olarak 1965-1969 arasında mecliste görev yapan Altan, dokunulmazlığı kaldırılan ve sonra da iade edilen ilk milletvekili olmuştur. 1980’lere1980'lere kadar solun ve sosyalizmin popüler ismi olmaya devam etmiş; daha sonra görüşleri liberal bir çizgiye kaymıştır.

Gazeteci yazar [[Ahmet Altan]] ve akademisyen [[Mehmet Altan]]’ın'ın babasıdır.

Lise öğrenimini [[Galatasaray Lisesi]]'nde tamamladı. İlk işleri, lise öğrencisi iken Foto Süreyya’nınSüreyya'nın yayınladığı ''Foto Magazin'' dergisinde çıktı.<ref name=asim/> 1943-1944'te Çınaraltı, [[Varlık (dergi)|''Varlık'']], İstanbul ve Kaynak dergilerinde şiirleri ve düz yazıları çıktı.

Yüksek öğrenimine [[Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi]]'nde devam etti. Bu sırada ilk kitabı ''Üçüncü Mevki'' (1946) yayımlandı.

Gazeteciliğe dönemin [[Cumhuriyet Halk Partisi|CHP]] yayın organı [[Ulus (gazete)|''Ulus'']] gazetesinde muhabir olarak başladığı. Bu dönemde [[Çocuk Esirgeme Kurumu]]’nun'nun dergisine [[Shakespeare]]’den'den tercümeler yaptı. [[Yeni Adam|''Yeni Adam'']] dergisinde [[Maupassant]]’dan'dan tercüme ettiği “"''Küçük Fıçı''”" adlı hikâyesi yayınladı. Varlık dergisinde şiirleri, ''Seçilmiş Hikâyeler'' dergisinde yazıları ve tercümeleri çıktı.<ref name=asim/>

Ulus’tanUlus'tan sonra gazeteciliğe ''Hür Ses'''te “"''Şeytanın Gör Dediği''’’ <nowiki>''</nowiki> başlığı altında fıkra yazarak devam etti. Daha sonra ''[[Halkçı (gazete)|Halkçı]]'', [[Tan (gazete)|''Tan'']], [[Akşam (gazete)|''Akşam'']], [[Milliyet (gazete)|''Milliyet'']], ''[[Yeni Ortam (gazete)|Yeni Ortam]]'', [[Hürriyet (gazete)|''Hürriyet'']], [[Güneş (gazete)|''Güneş'']] gazetelerinde ve [[Çarşaf (dergi)|''Çarşaf'']] dergisinde köşe yazıları yazdı. ''Balkabağı'' adını taşıyan haftalık bir mizah dergisi çıkardı ve radyoda “"''Çetin Altan Diyor ki…''”" adlı bir program hazırladı. Özellikle dönemin devrimci gençleri arasında çok popüler oldu.<ref name=asim/>

1959 yılında [[Abdi İpekçi]]'nin teklifi üzerine [[Peyami Safa]]'nın yerine ''[[Milliyet gazetesi(gazete)|Milliyet]]nde'' gazetesinde yazmaya başlaması, yazarlık hayatında önemli bir dönemeçtir.<ref name=asim>{{Web kaynağı |url=http://www.dunyabulteni.net/haber-analiz/344153/cetin-altanin-macerasi |başlık=Asım Öz, '''Çetin Altan’ın Macerası''', ''Dünya Bülteni 25.10.2015'' |erişimtarihi=27 Ekim 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20151026104808/http://www.dunyabulteni.net/haber-analiz/344153/cetin-altanin-macerasi |arşivtarihi=26 Ekim 2015 |ölüurl=hayır }}</ref> “"''Taş''”" başlığı altındaki taşlama yazıları gazetenin tirajını 75 binden 215 bine yükseltti.<ref name=asim/> Edebiyatçı köşe yazarı kuşağının son temsilcisi olan Altan, aynı dönemde bir tiyatro yazarı olarak da ünlendi.<ref name=asim/> Daha sonra ''[[Devrim (gazete)|Devrim]]'', ''Akşam'', ''Hürriyet'', ''Güneş'', ''[[Sabah (gazete)|Sabah]]'', ''Milliyet'' gazetelerinde köşe yazıları yazdı. Dünyanın en çok köşe yazısı yazmış yazarlarındandır.

Çetin Altan 1965-1969 arasında [[Türkiye İşçi Partisi]]'nden (TİP) milletvekilliği yaptı. Önce dokunulmazlığı kaldırılan, sonra da iade edilen ilk milletvekili oldu. Milletvekilliği sırasında ''Akşam'' gazetesinde yazmayı sürdüren Altan, sosyalizm ve TİP yanlısı yazılar kaleme aldı.<ref name=asim/> 1966'da 1966’da ''Akşam'' gazetesinden ayrılan ekiple birlikte ''Ant'' dergisini çıkardı. Meclisteki sivri dilli konuşmalarıyla sık sık gündeme geldi. 1968 yılında meclisteki bir konuşması sırasında başlayan tartışma [[Nâzım Hikmet]]'e kadar sıçramış ve başta o dönemin [[Adalet Partisi (Türkiye)|Adalet Partisi]] milletvekili [[Cavit Şadi Pehlivanoğlu]] ve [[Hamit Fendoğlu]] olmak üzere [[Adalet Partisi (Türkiye)|Adalet Partisi]] milletvekilleri ile karıştığı kavga ile çokça gündeme gelmiştir.<ref name=linc>{{Web kaynağı |url=http://odatv.com/n.php?n=cetin-altan-mecliste-linc-edilmekten-nasil-kurtuldu-1804081200 |başlık='''Çetin Altan Mecliste Linç Edilmekten Nasıl Kurtuldu''', ''Odatv.com, 18.04.2008'' |erişimtarihi=27 Ekim 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20101127224929/http://www.odatv.com/n.php?n=cetin-altan-mecliste-linc-edilmekten-nasil-kurtuldu-1804081200 |arşivtarihi=27 Kasım 2010 |ölüurl=hayır }}</ref> Altan, bu dönemdeki anılarını 1969'da 1969’da [[''Devrim (gazete)|Devrim]]'' gazetesinde “"''Ben Milletvekili İken''”" başlığı altında mizahi olarak anlattı ve aynı adla kitaplaştırdı.

''Atatürk’ünAtatürk'ün Sosyal Görüşleri'' ve “"''Türk Sosyalistlerinin El Kitabı''”" alt başlığını taşıyan “"''Onlar Uyanırken''”" adlı kitapları milletvekilliği döneminde yayımlandı.

[[9 Mart 1971 darbe teşebbüsü]]nü destekleyen "''Devrim'' gazetesi mensubu'' olduğu gerekçesiyle, bu "[[Millî Demokratik Devrim]]" darbesi planlarına karşı çıkan zamanın 1. Ordu Komutanı [[Orgeneral]] [[Faik Türün]] tarafından tutuklanarak sorguya çekildi.''{{Kaynak belirt}}''

1973 yılında ''Büyük Gözaltı'' romanı [[Orhan Kemal Roman Armağanı]]’nı'nı aldı. 1974’te1974'te çıkan ''Bir Avuç Gökyüzü'' romanı müstehcenlik suçlamasıyla toplatıldı. ''[[Viski]]'' (1975), ''[[Küçük Bahçe]]'' (1978) adlı iki roman daha yayımladı. Romanlarının hepsi [[Fransızca]]ya çevrilmiş; ''Büyük Gözaltı'' [[İsveççe]], [[Yunanca]], [[Bulgarca]] ve [[İspanyolca]]; ''Bir Avuç Gökyüzü'' ise İspanyolca ve [[Rumence]] dillerinde yayınlanmıştır. ''Büyük Gözaltı'' Fransız liselerinde seçmeli ders kitabı olarak okutuldu.{{Kaynak belirt}} Altan, köşe yazılarını topladığı kitaplardan biri olan ''Bir Yumak İnsan'' ile 1978’de 1978'de [[Türk Dil Kurumu]] Ödülü’nüÖdülü'nü aldı.

1980'li yıllarda görüşleri sosyalist çizgiden uzaklaşıp liberal bir çizgiye kayan Çetin Altan<ref name=aysenur>{{Web kaynağı |url=http://www.birgun.net/haber-detay/hangi-cetin-altan-93482.html |başlık=Ayşenur Arslan,'''Hangi Çetin Altan''', ''Birgün Gazetesi, 26.10.2015'' |erişimtarihi=27 Ekim 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20151027142039/http://www.birgun.net/haber-detay/hangi-cetin-altan-93482.html |arşivtarihi=27 Ekim 2015 |ölüurl=evet }}</ref> 1980’de1980'de Milliye''Milliyet'' gazetesinde köşe yazılarına tekrar başladı. 1982’de1982'de bu gazeteden ayrılarak Güneş’te''Güneş''<nowiki/>'te yazmaya başladı, aynı yıl [[Paris]]’te'te küçük bir apartman dairesi kiraladı. Siyasete dayanmadan sadece kalemiyle kazandığı parayla Paris’teParis'te yaşamak arzusunda idi.<ref name=asim/> 1986’da1986'da Hürriyet’e''Hürriyet''<nowiki/>'e geçti fakat sütununun kendisinden habersiz olarak değiştirilmek istenmesi üzerine gazeteden ayrıldı 1993’te1993'te ''Sabah'' gazetesinde yazmaya başladı.

Yazarın tümü oynanmış oyunlarından basılı olanlar; ''Çemberler'', ''Mor Defter'', ''Suçlular'', ''Dilekçe'' ve ''Tahtaravalli'', basılmamış olanlar ise, ''Beybaba'', ''Yedinci Köpek'', ''Islıkçı'' ve ''Telefon Kimin İçin Çalıyor'' 'dur. ''Kavak Yelleri'' ve ''Kasırgalar''da çocukluk anılarını anlatan Altan'ın ''Aşk Sanat ve Servet'' ve ''Atatürk'ün Sosyal GörüşlerGörüşleri''i adlı iki incelemesi vardır. ''Rıza Bey'in Polisiye Öyküleri'' ile polisiye türünde eser veren yazar ''Zurnada Peşrev Olmaz'' 'da mizahi yazılarını topladı. ''2027 Yılının Anıları'' ise onun fütürist bir çalışmasıdır. Gezi yazıları ''Al İşte İstanbul'' ve ''Bir Uçtan Bir Uca'' adlarıyla yayınlandı. ''Tarihinin Saklanan Yüzü'' ise onun Osmanlı tarihi üzerine yaptığı bir araştırmadır.

Tüm yapıtlarından örneklerin toplandığı "''Seçmeler''" 1992'de yayımlandı. 1997'de Seçmeler genişletilerek ''Dünyada Bırakılmış Mektuplar'' adıyla tekrarlandı. Son 15 yılın günlük gazete yazıları da ''Şeytanın Gör Dediği'' kitabıyla okuyucuya ulaştı. Yazar son olarak çocuklar için özel bir yapıtı gerçekleştirdi: ''Alfabe''.

Hayat hikâyesi, 1998 yılında eşi [[Solmaz Kamuran]] tarafından ''İpek Böceği Cinayeti'' adlı kitapta kaleme alınmıştır<ref>Aktaş, Burcu. [http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=ktp&haberno=5388 "İpek Böceği'ni Çetin Altan öldürdü"] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160810225658/http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=ktp&haberno=5388 |tarih=10 Ağustos 2016 }}, Radikal, 7 Temmuz 2006. 13 Eylül 2010'da erişildi.</ref> Yazarın roman ve tiyatrolarını ele alan en kapsamlı çalışma, Cumali Büker'in "''Çetin Altan'ın Roman ve Oyunlarında Aydın ve Küçük Burjuvazinin Sorunları''" adlı yüksek lisans tezidir.

[[Ahmet Altan]], [[Mehmet Altan (yazar)|Mehmet Altan]] ve Zeynep Bakan'ı babasıdır.

Çetin Altan, köşe yazılarına ''Milliyet'' gazetesinde devam ederken 22 Ekim 2015'te öldü.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.hurriyet.com.tr/cetin-altan-hayatini-kaybetti-40004551 | başlık = Duayen gazeteci Çetin Altan hayatını kaybetti | tarih = 22 Ekim 2015 | yayıncı = [[Hürriyet (gazete)|Hürriyet]] | erişimtarihi = 22 Ekim 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160304071209/http://www.hurriyet.com.tr/cetin-altan-hayatini-kaybetti-40004551 | arşivtarihi = 4 Mart 2016 | ölüurl = hayır }}</ref>