Fenerbahçe-Galatasaray derbisi (basketbol): Revizyonlar arasındaki fark

'''Fenerbahçe-Galatasaray derbisi''' [[Fenerbahçe SK|Fenerbahçe]] ve [[Galatasaray SK|Galatasaray]] spor kulüplerinin [[basketbol]] sporunda (erkeklerde ve kadınlarda) karşı karşıya geldikleri maçları tanımlayan bir ifadedir.

Fenerbahçe ve Galatasaray '''erkek''' basketbol takımları 1944'ten beri 245 kez karşı karşıya geldiler. Bu karşılaşmaların 125'ini Fenerbahçe, 117'sini ise Galatasaray kazandı (basketbolda beraberliğin olduğu dönemde 3 maçta da eşitlik bozulmadı).

Fenerbahçe ve Galatasaray '''kadın''' basketbol takımları ise 1955'ten beri 156 kez karşı karşıya geldiler. Bu karşılaşmaların 94'ünü Fenerbahçe, 62'sini ise Galatasaray kazandı.

==== Fenerbahçe ve Galatasaray'da basketbol şubelerininbranşlarının geçmişi (1913-1944) ====

Fenerbahçe’nin 5-6 Haziran 1932 gecesi yanan [[Kuşdili]]’ndeki’deki kulüp binasının geniş bahçesindeki paten sporu için yapılıp daha sonra tenis oynanan çimento sahada yazboyu süren bu çalışmalar kış gelince kapalı salon olmadığından durmuş, ertesi yaz kulübün bir İngiliz birliği tarafından [[İstanbul'un İşgali|işgal]] edilip kapatılması nedeniyle de yeniden başlayamamıştır.<ref name="fenerleaks.wordpress.com">[http://fenerleaks.wordpress.com/2012/10/02/fenerbahce-spor-kulubu-tarihi-16/ Rüştü Dağlaroğlu, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1987", İstanbul (1987)]</ref>

1923 yılında, [[Türkiye]]'nin ilk resmi spor teşkilatı olan [[Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı]]’nın kurulmasıyla spor karşılaşmalarında resmi organizasyonlar başlamış, 1920'li yıllarda [[Galatasaray SK|Galatasaray]] da bir basketbol takımı kurmuş; 15 Şubat 1923 tarihindeki kulüplerarası ilk basketbol karşılaşmasında Nişantaşı [[Galatasaray (basketbol takımı)|Galatasaray]]'ı 15-4 yenmiştir. Sarı-kırmızılı takım daha sonra 1933 yılına kadar salonlarda görünmemiştir.

Bu ilk dönemde 1904 yılından beri bu sporun oynandığı [[Robert Kolej]]'de basketbol diğer kulüplerle ölçülemeyecek derecede ileridir. Robert Kolejli basketbolcuların 1925 yılında [[Fenerbahçe (basketbol takımı)|Fenerbahçe]]’ye girmeleriyle bu spor kulüpte birdenbire önem kazanmıştır. 15 Ocak 1926'da Fenerbahçe en güçlü rakiplerden [[Makkabi SK|Makkabi]]’yiMakkabi’yi 32-4 yenmiştir. Ancak, kulübünKulübün bir kapalı salonunun olmaması Robert Kolejli gençlerin Fenerbahçe ile bağlarını güçlendirmeye olanak vermediğinden Fenerbahçe'deki üçüncü deneme de akim kalmıştır <ref name="fenerleaks.wordpress.com"/>.

[[İstanbul Erkekler Basketbol Ligi]]'ni 1927'den 1932'ye kadar Musevi sporculardan kurulu [[Makkabi SK|Makkabi]] şampiyon bitirmiş, [[Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı]]'nın 1932 yılında bu sporu ele alma kararının ardından dönemin voleybol şampiyonu [[Fenerbahçe SK|Fenerbahçe]] de [[İstanbul]]'un büyük takımları [[Beşiktaş JK|Beşiktaş]], [[Galatasaray SK|Galatasaray]] ve [[İstanbulspor]] ile birlikte bir basketbol takımı kurmayı taahhüt etmiştir. Fenerbahçe, çekilen fikstürde yer almasına rağmen<ref>[http://www.cumhuriyetarsivi.com/katalog/192/sayfa/1933/3/15/6.xhtml Cumhuriyet, 15 Mart 1933]</ref>, takım kuramadığı için lige katılmamıştır <ref name="Mehmet Durupınar 2007">Mehmet Durupınar, "Türk Basketbolunun 100 Yıllık Tarihi", İstanbul (2007)</ref>.

[[Galatasaray (basketbol takımı)|Galatasaray]] 1934 yılında [[İstanbul Erkekler Basketbol Ligi]]'nde ilk şampiyonluğunu kazanıp sonraki yıllarda önce [[İstanbul]]'un sonra da [[Türkiye]]'nin en güçlü basketbol takımı haline gelirken, Fenerbahçe yönetim kurulunda faaliyetlerin futbola yoğunlaştırılmasını savunanların kulüp tarihinde ilk ve son kez baskın çıkmaları nedeniyle sarı-lacivertli kulüp 1936 yılından itibaren faaliyet alanını futbol, atletizm, tenis ve kürekle sınırlandırdı.

[[II. Dünya Savaşı]]'nın (1939-1945) [[Türkiye]]'nin ekonomisine getirdiği sıkıntılar spor faaliyetlerinin de alabildiğine daralmasına neden olmuş, [[İstanbul Erkekler Basketbol Ligi]] de zaman zaman oynanamamıştır. Bu kesintilere rağmen [[Galatasaray (basketbol takımı)|Galatasaray]] basketboldaki varlığını korurken, Fenerbahçe de iki idealist [[Muhtar Sencer]] ve [[Cem Atabeyoğlu]]'nun önderliğinde basketbol takımını 1944 Kasım ayında bu defa kalıcı olarak kurdu.

Türk sporunun ezeli rakipleri Fenerbahçe ile Galatasaray 1945 tarihine kadar futbolun haricinde, [[çim hokeyi]], [[voleybol]], [[hentbol]], [[sutopu]] ve [[atletizm]]'de ikili müsabakalarda karşı karşıya gelmişler; ayrıca [[boks]], [[kürek]], [[yüzme]], [[yelken]], [[Atlama (su sporu)|atlama]], [[bisiklet]] sporlarında çeşitli şampiyona ve turnuvalarda kozlarını paylaşmışlardır. Basketboldaki ilk karşılaşma ise 21 Ocak 1945 tarihinde '''Teşvik Turnuvası''' vesilesiyle gerçekleşmiştir.

Buna rağmen basketbolda tarihinin en parlak dönemini yaşayan Galatasaray (sarı-kırmızılı takım 1945'ten 1954'e kadar 10 kez üst üste İstanbul, 1947-1950 arasında dört kez üst üste Türkiye şampiyonu olmuş ve '''Yenilmez Armada''' lakabını almıştı), rakibine ilk 13 karşılaşmada şans tanımadı. 1951 ve 1952 yıllarında oynanan üç maçta Galatasaray rakibini 58-55, 56-54 ve 35-34 gibi az farklarla mağlup ederken, ezeli rekabetteki en farklı sonuç da bu döneme denk geldi. 15 Ocak 1950 günü İTÜ Salonu’nda yapılan lig maçında Galatasaray Fenerbahçe'yi 105-39 yenerken ezeli rekabetin en farklı sonucuna imza attı. Büyük maddi sıkıntılar içindeki sarı-lacivertli takım çoğu millî oyunculardan oluşan tam kadro Galatasaray'ın karşısına beş kişiyle çıkabilmiş, beş faul gören oyuncuları nedeniyle, 16. dakikadan itibaren 4, 26. dakikadan itibaren 3 kişiyle mücadele vermek zorunda kalmıştı. Söz konusu maçın öyküsü ünlü spor tarihçisi [[Cem Atabeyoğlu]]'nun Fenerbahçe Basketbol takımının 50. kuruluş yıldönümü vesilesiyle 1994 yılında kaleme aldığı kitapta şu şekilde özetlenir:

1956 Nisan ayına kadar sekiz maçın yedisini Fenerbahçe kazanırken, bu dönemde Galatasaray'ın aldığı tek galibiyet ise ezeli rekabetin tarihine geçen maçlardan birine sahne oldu. 25 Nisan 1955 tarihinde [[Türkiye Basketbol Şampiyonası|Türkiye Şampiyonası]]'nda tüm maçlarını kazanarak son maçta tek mağlubiyetli Galatasaray'ın karşısına şampiyonluk için çıkan Fenerbahçe rakibine karşı 40-27 gerideyken maçın bitimine 40 saniye kala sahadan çekildi. Fenerbahçe'nin 2-0'lık skorla tescil edilecek hükmen yenilgisi [[Modaspor]]'u şampiyon yapacakken, Fenerbahçe'nin sahadan kasten çekilerek bu şekilde [[Galatasaray (basketbol takımı)|Galatasaray]] yerine [[Modaspor]]'u şampiyon yapmayı hedeflediği öne sürülerek Federasyon Başkanı [[Faik Gökay]] tarafından [[Galatasaray (basketbol takımı)|Galatasaray]] da şampiyon ilan edildi. Esasen şampiyona öncesinde Fenerbahçe ile Federasyon arasında maç hasılatları konusunda gerginlik başlamıştı. Fenerbahçe Genel Kaptanı [[Hayrullah Güvenir]] 1954 [[Türkiye Basketbol Şampiyonası|Türkiye Şampiyonası]]'nda Fenerbahçe'nin de katılımının getirdiği ilginin Federasyonun 18 bin TL net hasılat elde etmesini sağladığını ancak bundan Fenerbahçe'ye hiçbir pay verilmediği öne sürerek benzer bir durum olacaksa 1955 şampiyonasına Fenerbahçe'nin katılmayacağını ilan etti<ref>{{Web kaynağı |url=http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/ |başlık=Milliyet, 7 Nisan 1955 |erişimtarihi=26 Ekim 2014 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20170722064111/http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/ |arşivtarihi=22 Temmuz 2017 |ölüurl=hayır}}</ref>. Bu sorun aşılsa da bu defa bununla bağlantılı ikinci bir sorun ortaya çıktı. Bir devreli yapılacak müsabakaların fikstürünün kura ile belirlenmesi gerekirken, Federasyon Başkanı [[Faik Gökay]], şampiyonadan 3 gün önce hasılatın artırılması düşüncesiyle Fenerbahçe'ye fikstürün kura ile değil tertip suretiyle düzenlenmesini ve Fenerbahçe-Galatasaray maçının son güne bırakılmasını teklif etti. Fenerbahçe camiasının görüş açısına göre bu şekil Fenerbahçe’nin aleyhine idi, zira Fenerbahçe Galatasaray'a oranla daha yaşlı sporculardan oluştuğundan üst üste ve aralıksız 4 maçtan sonra ezeli rakibinin karşısına dezavantajlı çıkmış olacaktı. Bu nedenle, Fenerbahçe Genel Sekreteri [[Rüştü Dağlaroğlu]] teklifi reddetse de, adıgeçenin gaybubetinde Federasyon Fenerbahçe basketbol şube kaptanını ikna ederek maçı en sona güne koydular. İkinci gün Modaspor Galatasaray'ı 67-62 yenince sarı-kırmızılılar avantaj kaybetti. Fenerbahçe [[Modaspor]]'u mağlup edince büyük avantaj elde etti. Son maçta Galatasaray'a şampiyonluk için 6 farklı galibiyet lazımken, maçın bitimine doğru bu skoru sağlamış görünüyordu. Fenerbahçe Genel Kaptanı [[Hayrullah Güvenir]]'in hakem [[Yakovos Bilek]]'in tarafgir yönetimini protesto etmek amacıyla takımı sahadan çekmesi ezeli rakiplerin basketbol rekabetlerinde olumsuz bir sayfayı teşkil etti.

Fenerbahçe genç ve yıldız takımlarının İstanbul ve Türkiye şampiyonlukları 1975'e kadar devam ederken, A takım ezeli rakibi [[Beşiktaş JK|Beşiktaş]]'ın diğer ezeli rakibi [[Galatasaray SK|Galatasaray]]'ın önünde ilk Türkiye ligi şampiyonluğuna ulaştığı 1974-75 sezonunda dokuzunculuğa kadar geriledi. Daha sonra Fenerbahçe başkanı da olacak [[Ali Şen (spor adamı)|Ali Şen]]'in basketbol şube kaptanlığı döneminde 1975-76 sezonunda geçici bir atılım yaparak dördüncülüğe yükselen sarı-lacivertli takım, başta o sezondan sonra yedi sezonda altı şampiyonluk kazanarak voleybol gibi basketbolda da büyük hakimiyet kuran [[Eczacıbaşı SK|Eczacıbaşı]] olmak üzere [[Anadolu Efes SK|Efes Pilsen]], [[Tofaş (basketbol takımı)|Tofaş SAS]] ve [[Şekerspor]] gibi müessese kulüplerinin sözde amatör olan basketbolda oyuncu fiyatlarını kulüp takımlarının altından kalkamayacakları düzeye taşımaları nedeniyle, güçlü altyapısıyla ayakta kalmaya çalıştı. Müessese kulüplerinin, yaptıkları yatırım karşılığında vergi indirimleri almaları ve basketbolcuları şirket bünyesinde işçi ya da hizmetli kadrolarına alarak düzenli maaşa bağlayarak gelecek güvencesi verebilmeleri gibi avantajlara karşı, özellikle [[1973 Petrol Krizi]], [[Kıbrıs Harekâtı|1974 Kıbrıs Harekâtı]] sonrasında [[Türkiye]]'ye uygulanan silah [[ambargo]]su ve [[1979 Petrol Krizi]] nedeniyle ekonomisi bunalıma sürüklenen [[Türkiye]]'nin içinde bulunduğu duruma paralel olarak Fenerbahçe, amatör branşlarda müessese takımlarının yarattığı piyasada giderek daralan bütçesiyle nefes almakta zorlandı.

1990-91 sezonunda Fenerbahçe Türkiye Ligi'ndeki ilk şampiyonluğunu kazanırken ve 10 hazırlık maçı ile 14 lig maçında hiç yenilmemişken ilk mağlubiyetini 12 Ocak 1991 tarihinde Galatasaray'a karşı 98-83'lük skorla alması ezeli rekabetin ilginç anlarından biri oldu. Esasen bu durum daha sonraki sezonlarda da birkaç kez tekrarlandı. Nitekim, Galatasaray giderek güçten düşüp 1990'lı yıllar boyunca orta sıra takımı olurken, Fenerbahçe güçlü kadrolarıyla 1999 yılına kadar [[Anadolu Efes SK|Efes Pilsen]], [[Ülkerspor]], [[Tofaş (basketbol takımı)|Tofaş SAS]] ve [[Türk Telekom (basketbol takımı)|Türk Telekom]] gibi müessese takımlarına kafa tutan tek kulüp takımı oldu. 1999-2000 sezonuna kadar Galatasaray Fenerbahçe'yi lig sıralamasında hiç geçemedi, ancak Fenerbahçe'nin '''Dream Team''' olarak adlandırılan 1993-94 sezonu kadrosunu ligde 88-80, yine Fenerbahçe'nin [[National Basketball Association|NBA]] yıldızlarıyla takviye ettiği 1998-99 sezonu kadrosunu 78-71 yenerek zaman zaman sürpriz sonuçlara imza attı.

2011 yılında [[Medical Park]] ile sponsorluk sözleşmesi imzalayarak daha büyük yatırım yapan Galatasaray Medical[[2011 ParkTürk futbolu şike davası|Futboldaki şike soruşturması]] nedeniyle 2011-12 sezonuna sıkıntılı giren Fenerbahçe Ülker'i [[Erkekler Cumhurbaşkanlığı Kupası|Cumhurbaşkanlığı Kupası]]'nda uzatmada 103-97 yendi. Ancak, ligi lider bitiren Galatasaray play-off yarı finalinde o sezon dört kupa kazanan [[Beşiktaş (basketbol takımı)|Beşiktaş]]'a elendi. Bu sonuçla Beşiktaş da Galatasaray'a karşı 1986-87 sezonunun rövanşını almış oldu. Galatasaray Medical Park özlediği Türkiye Ligi şampiyonluğuna 23 yıl sonra 2012-13 sezonunda kavuştu. Ancak bir anlamda sevinci yarım kaldı, zira o sezonun [[Türkiye Kupası]]'nı [[Eskişehir]]'de 10 Şubat 2013 tairihnde oynanan finalde 63-57'lik sonuçla Fenerbahçe Ülker'e kaptırdı; müteakip sezonun başında da 9 Ekim 2013'te [[Samsun]]'da oynanan maçta bu kezdefa [[Erkekler Cumhurbaşkanlığı Kupası|Cumhurbaşkanlığı Kupası]]'nda Fenerbahçe Ülker'e mağlup oldu.

| 11-

| '''2239'''