Vikipedi

Etimoloji: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
YBot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.759.230 değişiklik
Otorite kontrolü şablonu eklendi
Değişiklik özeti yok
1. satır:
'''Etimoloji''' ({{Dil|grc|ἡ ἐτυμολογία|dil_adı=e}}), (Türkçe:veya ''Kökenbilim'kökenbilim')'', kelimelerin köklerini, hangi dile ait olduklarını, ne zaman ortaya çıktıklarını, ilk olarak hangi kaynakta kayıt altına alındıklarını, ses ve anlam bakımından geçirdikleri dönüşümleri inceleyen dil bilimi dalıdır. Osmanlıca "İlm-i İştikak" adı verilir.<ref>Kubbealtı Lugatı (dijital versiyon), [http://www.lugatim.com/s/etimoloji Madde: Etimoloji] Erişim Tarihi: 26/09/2020</ref>
 
==SözköküEtimoloji==
''Etimoloji'' kelimesi Türkçeye [[Fransızca]] aynı anlama gelen ''étymologie'' kelimesinden geçmiştir ve Türkçede en eski kullanımı 1910'a tarihlenmektedir. Fransızca sözcük [[Eski Yunanca]] ετυμολογία (''etymología'') kelimesinden alıntıdır. Bu kullanım Grekçe ''asıl, hakiki, gerçek'' anlamındaki έτυμον (''étymon'') köküne ''akıl, bilim, söz'' anlamlarındaki λόγος (''lógos'') ekinin eklenmesinden türetilmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://nisanyansozluk.com/?k=etimoloji|başlık=etimoloji|erişimtarihi=2021-04-22|çalışma=Nişanyan Sözlük}}</ref> Dala [[Osmanlıca|Osmanlıcada]] ''ilm-i iştikak'' adı verilir.<ref>Kubbealtı Lugatı (dijital versiyon), [http://www.lugatim.com/s/etimoloji Madde: Etimoloji] Erişim Tarihi: 26/09/2020</ref>
"Etimoloji" kelimesi eski Yunanca ''asıl, hakiki, gerçek'' anlamındaki "ὁ ἔτυμος" (ho étymos) ile ''akıl, bilim, söz'' anlamlarındaki "λόγος" (lógos) kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuştur. Etimoloji uzmanlarına ''"Etimolog"'', ''"Kökenbilimci"'' veya ''"İştikakçı"'' denir
 
Etimoloji uzmanları ''etimolog'', ''kökenbilimci'' veya ''iştikakçı'' olarak isimlendirilir.
 
==Özellikler==
Satır 9 ⟶ 11:
Ayrıca, etimologlar artık doğrudan bilgi edinilemeyecek ölü diller hakkında, kalıntı ve bulguları takip ederek çeşitli sonuçlar çıkartırlar. İlgili dillerdeki kelimeleri karşılaştırarak ortak ana dil hakkında daha fazla bilgi elde edilebilir. Bir sözcüğün en eski, kaynak şekline '"Etymon" (τὸ ἔτυμον)<ref>Charlton T. Lewis and Charles Short (1879) A Latin Dictionary, Oxford: Clarendon Press</ref> (Türkçe söyleyiş ile ''Etimon'') denmektedir.
 
Etimoloji kavramı Türkçede bir bilim dalını ("Kökenbilim") tanımlamanın yanında bir sözcüğün kökenine dair bilgi manasına da kelirgelir ki, bu bağlamda aynı zamanda "Sözkökü" demektir.
 
== Etimolojideki temel düşünceler ==
Satır 23 ⟶ 25:
 
==Türkçe etimoloji çalışmaları==
Bilinen en eski ve ilk Türkçe etimoloğunun [[Dîvânu Lugâti't-Türk|Dîvânu Lugâti’t-Türk’ünTürk]]’ün yazarı [[Kâşgarlı Mahmud|Mahmud el-Kaşgarî]] olduğu rahatlıkla söylenebilir. 7000’e yakın sözcük bulunan yapıtında türemiş ya da şekil değiştirmiş sözcüklerin yapılarını açıklamıştır.<ref>Etimoloji Sözlükleri Üzerine Kısa Bir Değerlendirme, Tanımı ve Yabancı Kelimelerin Türkçeye Giriş Yolları, Prof. Dr. Mehmtet Ölmez, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi (Journal of Turkish Language and Literature), Cilt: 59, Sayı: 1, 2019, 119-130</ref> Hasan Eren’in "Türk Dili'nin Etimolojik Sözlüğü" (1999) adlı eseri Türkçe sözcüklerin kökenlerinin incelenmesi açısında Türkiye'deki ilk önemli çalışmalardan biridir. Yaklaşık 5000 kelime ile sınırlı olsa özellikle de Anadolu ağızlarındaki çalışmaları inceleyen ve her maddeyi farklı açılardan ele alan bir kitaptır.

[[Nişanyan Sözlük|Nişanyan Sözlük Çağdaş Türkçenin Etimolojisi]], [[Sevan Nişanyan]] tarafından yayımlanan ve modern Türkçenin etimolojisi üzerine yoğunlaşan bir sözlüktür. İlk kez 2002’de Sözlerin Soyağacı adıyla yayınlanmıştır. Gözden geçirilmiş ve genişletilmiş yedinci basımı 2018'de yayımlanmıştır.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.nisanyansozluk.com/?s=hakkinda |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=21 Ocak 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200513050418/https://nisanyansozluk.com/?s=hakkinda |arşivtarihi=13 Mayıs 2020 |ölüurl=evet}}</ref>
 
== Ayrıca bakınız==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Etimoloji" sayfasından alınmıştır