Dağlık Badahşan: Revizyonlar arasındaki fark

Hakan Güneş'e göre ekonomik açıdan Sovyetlerin dağılmasına hazırlıksız olan ve dağılmanın bir anda olmasını istemeyen Orta Asya Cumhuriyetleri yöneticilerinin Post-Sovyet dönemindeki ortak amaçları, hız ve yöntemlerinde farklılıklar olsa da gerek tedrici gerekse şok terapi şeklinde hayata geçirilen kapitalizasyon sürecinin ne pahasına olursa olsun geri dönülemez bir aşamaya getirilmesiydi. Bu cumhuriyetlerden Özbekistan özelleştirme sürecine Sovyet dönemindeki nispeten bağımsız olan tarım sektörünü koruyarak, üretim altyapısının tamamen yıkılmasına izin vermeyen aşamalı bir model ile devam ediyordu. Kazakistan ise büyük doğal kaynak rezervleri sayesinde refah açısından komşularına göre daha yüksek bir konumdaydı.<ref>Güneş, H. (2004).Sovyet Sonrası Orta Asya’da Kalkınma Modelleri: Yapısal Dönüşümün Karşılaştırmalı Analizi. S. Dedeoğlu ve T. Subaşat (yay. haz.). ''Kalkınma ve Küreselleşme'' içinde (315-354). Ankara: Bağlam Yayıncılık</ref> Tacikistan ise bu bağımsızlık ve kapitalizasyon sürecine Orta Asya Cumhuriyetleri arasındaki en fakir ülke olarak girdi. Diğer Orta Asya cumhuriyetlerinden farklı olarak Tacikistan'da bağımsızlıkla birlikte bir iç savaş yaşandı ve savaş ekonomi üzerinde büyük bir yıkım getirdi. Rafiz Abazov'a göre [[Dünya Bankası]] verilerinde 1990-2000 yılları arasında Tacik ekonomisi yıllık %6-,7 oranlarında daralmalarla karşılaşmıştır. 1997'de iç savaşın sona ermesiyle, Tacikistan hükümeti, ekonominin ana sektörlerinin restorasyonuna ve gıda tedarikinde kendi kendine yeterliliğe ulaşmaya odaklanan bir savaş sonrası ekonomik yeniden yapılanma programını yürürlüğe koydu. Kapitalizasyon süreci ise savaşın bitmesiyle hızlandı, ticaret kademeli olarak serbestleştirdi, ulusal ekonomi uluslararası yatırıma açıldı ve Ekim 2000'de ulusal para birimi olan [[somoni]] tedavüle girdi.<ref name=":1" />

Dağlık Badahşan bölgesinde ise toprağın tarıma elverişli olmaması nedeniyle SSCB'nin dağılması sonrasında merkezi olarak planlanan tarımsal faaliyet, hane halkı tarafından geçimlik olarak sürdürülmeye başlandı. SSCB'nin dağılması sonrasında Tacikistan'daki tüm sanayi ve altyapı iç savaş esnasında çökerken Dağlık Badahşan büyük bir tarımsal sorunla karşı karşıya kalmıştır. [[Pamir Dağları]]'nın %90'ı kaplayan bölgede toprakların %85'inden fazlasının tarımsal bir üretkenliği bulunmamaktadır. Bölgenin bütçesinin %93'ü merkezi Tacik hükümeti transferlerinden karşılanırken sadece %7'si bölgedeki vergiler ve diğer ödemelerden sağlanmaktadır.<ref name=":3" /> Dağlık Badahşan'da yoksulluğun güçlü bir bölgesel boyutu bulunmaktadır. Başkent Duşanbe ile karşılaştırıldığında, Dağlık Badahşan'daki hanelerin yoksul olma olasılığı yedi kat, [[Hatlon ili|Hatlon]]'daki hanelerin yoksul olma olasılığı ise dört-beş kat daha fazladır.<ref name=":4" /> Bağımsızlık sonrası işsizlik, yüksek enflasyon, iç savaş sorunları nedeniyle bölge ve ülke düzeyinde sürekli olarak dışa göç yaşanmaktadır.<ref name=":1" /> Bu ekonomik dönüşüm ise sosyal olarak işlerini ilk kaybeden kadınları etkilemiştir.<ref name=":3">Breu, T., Maselli, D., Hurni, H. (2005). {{Web kaynağı|url=https://bioone.org/journals/mountain-research-and-development/volume-25/issue-2/0276-4741(2005)025%5b0139%3aKFSDIT%5d2.0.CO%3b2/Knowledge-for-Sustainable-Development-in-the-Tajik-Pamir-Mountains/10.1659/0276-4741(2005)025[0139:KFSDIT]2.0.CO;2.full|başlık=Knowledge for Sustainable Development in the Tajik Pamir Mountains|erişimtarihi=26 Aralık 2020|arşivengelli=evet|tarih=|çalışma=|yayıncı=International Mountain Society, 25(2), 139-146.}}</ref> Cinsiyete dayalı eşitsizliklerin artmasıyla Tacikistan'da kadınların sosyo-politik alandaki rolleri günden güne azalmıştır.<ref name=":4">Falkingham, J. (2000) ''A Profile of Poverty in Tajikistan''. ESRC Centre for the Analysis of Social Exclusion Discussion Paper 39. London, UK: London School of Economics. 30 Aralık 2020 tarihinde https://core.ac.uk/download/pdf/93913.pdf adresinden erişildi</ref> Rafiz Abazov'un belirttiği üzere 2007 [[:en:Economist Intelligence Unit|Economist İntelligence Unıt]] verilerine göre Tacikistan'da aylık ücretler 18-30 dolar arasında değişmekte ve nüfusunun %64'ü yoksulluk sınırının altında yaşamaktadır. Ekonomik açıdan bir çokbirçok sorunu olan ülkenin Avrupa ve Rusya'ya giden uyuşturucu rotasında yer alması nedeniyle Tacikistan GYSİH'nin %40'ını bu gölge ekonomi oluşturmaktadır.<ref name=":1" />