Dalkırmaz: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Hiroşi (mesaj | katkılar)
→‎Köyün eski adı: yeni güncel kaynaklı bilgiler eklendi
Hiroşi (mesaj | katkılar)
kaynak düzenleme, yazım düzenleme
32. satır:
 
==Köyün eski adı==
Dalkırmaz’ın eski adı Ankliya Gürcüce Anklia'dan (ანკლია) gelir. Anklia, Türkçeye Ankliya olarak girmiştir. Ardanuç kazasının aynı adı taşıyan köyü ile Şavşat kazasındaki Ankliya köyü eski kayıtlarda zaman zaman birbirine karışmıştır. Bununla birlikte Anklia’nın Osmanlıca Ankliya (آنقليا) biçiminde yazıldığı anlaşılmaktadır.<ref>''Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları'' (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 78.</ref> Geçmişte [[Çiftlikköy, Şavşat|Çiftlik]] köyünün bir mahallesiyken, 24 Ocak 1955 tarihinde köy olmuştur.<ref name="RESG1955">{{Web kaynağı | url = https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/9034.pdf | başlık = Tamim | tarih = 1955 | yazar = Resmi Gazete | erişimtarihi = 16 Nisan 2021 | yayımcı = www.resmigazete.gov.tr | dil = Türkçe | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151224194957/https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/9034.pdf | arşivtarihi = 24 Aralık 2015 | ölüurl = hayır }}</ref> 1960 yılı nüfus sayımından itibaren Dalkırmaz adıyla kayıtlarda yer almaya başlamıştır. <ref name="TÜİK1960">{{Web kaynağı | url = https://www.sehirhafizasi.sakarya.edu.tr/wp-content/uploads/2018/05/1960-n%C3%BCfus-say%C3%ACm%C3%AC.pdf | başlık = 1960 Genel Nüfus Sayımı: İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus | tarih = 1963 | yazar = Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü | erişimtarihi = 2 Nisan 2021 | yayımcı = sehirhafizasi.sakarya.edu.tr | dil = Türkçe | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200218091504/https://www.sehirhafizasi.sakarya.edu.tr/wp-content/uploads/2018/05/1960-n%C3%BCfus-say%C3%ACm%C3%AC.pdf | arşivtarihi = 18 Şubat 2020 | ölüurl = hayır }}</ref> [[Ardanuç]] kazasındaki Ankliya köyü ise sonradan [[Ardanuç]] kentinin bir mahallesi haline gelmiştir. Günümüzde Gürcistan’da Anklia adıyla aynı kabul edilen ve [[Anaklia]] adını taşıyan bir yerleşim vardır.<ref>Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, ''XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları'' (Gürcüce-Türkçe-İngilizce), 2019, Tiflis, s. 9, ISBN 9789941485244.</ref>
 
==Tarihçe==
Tarihsel Şavşeti bölgesinin yerleşmelerinden biri olan Anklia’dakiyerleşimdeki Anklia Kilisesi ile Şindobani Kilisesi kalıntıları buranın eski bir yerleşim olduğunu göstermektedir.<ref>''Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu'' (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 158, 171, ISBN 9789941478178.</ref> Erken ortaçağdaOrtaçağda [[Gürcü Krallığı]] sınırları içinde kalan ve Anklia’nın içinde yer aldığı [[Tao-Klarceti]] bölgesi 11. yüzyılda Büyük Selçuklular tarafından istila edildi. [[Atabagi|Gürcü atabegler]] tarafından yönetilen [[Samtshe-Saatabago]] topraklarının 16. yüzyılda [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlılar]] tarafından alınmasından sonra Anklia dayerleşimde Osmanlı sınırları içinde kaldı.
 
Uzun süre Osmanlı egemenliğinde kalan Ankliayerleşim, [[1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı]]’ndan sonra [[Rusya İmparatorluğu]]’nun eline geçti. 1886 tarihli Rus kayıtlarında Anklia olarak geçen köy, Artvin sancağının (''[[okrug]]'') Şavşet-İmerhevi (Satlel-Rabat) kazasının (''uçastok'') Dabatsvril nahiyesine bağlıydı.<ref>Candan Badem, ''Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin'', İstanbul, 2018, s. 126, ISBN 9786052100271.</ref> 1886'da Kambati ve Sataplia mahallerinden oluşan köyde 6'sı Gürcü ve 260'ı Türk olmak üzere, 266 kişi yaşıyordu.<ref name= "Anklia">[http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/shavshet1886.html?fbclid=IwAR0tu5Gb9PuRgQr7Jicf5LjmfrxlBWHDSdP5Ku5YC6xS8HPMUgSgMq3KaSk "Şavşat-İmerhevi kazası” (Rusça)]{{Ölü bağlantı}}</ref> bir Gürcü köyü olan Anklia, 1904 yılında [[Klarceti]] ve [[Şavşeti]] bölgelerini dolaşan [[Niko Marr]]'nin günlüklerinde Şavşat bölgesinde Gürcücenin unutulduğu köyler arasında anılır.<ref>Niko Marr, ''Klarceti ve Şavşeti Gezi Günlükleri'', Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s. 29, ISBN 9789941434112.</ref> Anklia, 1910 yılında da aynı idari konuma sahipti.<ref>Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, ''XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları'' (Gürcüce-Türkçe-İngilizce), 2019, Tiflis, s. 31, ISBN 9789941485244.</ref>
 
[[I. Dünya Savaşı]] sırasında Rusya’nın bölgeden çekilmesinin ardında Anklia, 1918-1921 arasında bağımsız olan [[Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti|Gürcistan]] sınırları içinde kaldı. 1921'de, [[Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali]] sırasında fiilen [[Türkiye]]'ye katıldı.<ref>Mustafa Kemal Atatürk, ''Nutuk'', İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.</ref> 16 Mart 1921’de imzalanan [[Moskova Antlaşması]]’yla da Ankliayerleşimin içinde kaldığı bölge Türkiye’ye bırakıldı.
 
1925'te köy adları değiştirilirken Anklia [[Çiftlikköy, Şavşat|Çiftlikköy]]'ün bir mahallesi haline getirildi. 1926 nüfus tahririne göre Anklia’nın da içinde yer aldığı [[Çiftlikköy, Şavşat|Çiftlikköy]]'ün nüfusu 95 hanede yaşayan 623 kişiden oluşuyordu.<ref>Muvahhid Zeki, ''Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye'', 2010, s. 188, ISBN 9789944197526.</ref> Anklia 1955’te [[Çiftlikköy, Şavşat|Çiftlikköy]]'den ayrılarak Ankliya adıyla ayrı bir köy haline getirildi.<ref Dahaname="RESG1955">{{Web kaynağı | url = https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/9034.pdf | başlık = Tamim | tarih = 1955 | yazar = Resmi Gazete | erişimtarihi = 16 Nisan 2021 | yayımcı = www.resmigazete.gov.tr | dil = Türkçe | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151224194957/https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/9034.pdf | arşivtarihi = 24 Aralık 2015 | ölüurl = hayır }}</ref> Kısa süre sonra da adı Dalkırmaz olarak değiştirildi.<ref>Taner Artvinli, ''Artvin Yer Adları Sözlüğü'', 2013, s. 57, ISBN 9786055708856.</ref>
 
===Kızılcık (Şindobani) Mahallesi===
==Tarihsel yapılar==
Geçmişte Türkçe yaygın biçimde Şindoban olarak yazılan mahalle adı büyük olasılıkla Şindisubani’den gelir ([[Gürcüce]]: შინდისუბანი). İki kelimeden (şindi: kızılcık; ubani: mahalle) oluşan Şindisubani adından tamlama eki düşmüş ve yer adı Şindubani’ye dönüşmüş olmalıdır. Şindubani de Türkçede bozulup Şindoban (Şindobani) biçimini almış olabilir. Bundan dolayı olsa gerek Şindoban mahallesinin adı Kızılcık olarak [[Artvin'de yer adları|değiştirilmiştir]]. Şindubani Kilisesi hakkında bilgi bulunmadığı için kilise Dalkırmaz Köyü Şapeli olarak adlandırılmıştır.<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Dalkırmaz Köyü Şapel Kalıntısı - Artvin|url=https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/artvin/kulturenvanteri/dalkirmaz-koyu-sapel-kalintisi|tarih=30 Eylül 2019|erişimtarihi=23 Kasım 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190930111112/https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/artvin/kulturenvanteri/dalkirmaz-koyu-sapel-kalintisi|arşivtarihi=30 Eylül 2019|ölüurl=evet}}</ref>
Anklia’da köyün güney kısmında bir köy kilisesi vardı ve bu kilise günümüzde tamamen yıkılmıştır. Eskiden bağımsız bir köy, sonradan Anklia’nın bir mahallesi olan Şindobani’de de başka bir köy kilisesi vardı. Bu kiliseden geriye sadece yıkıntılar kalmıştır.<ref>''Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu'' (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 158, ISBN 9789941478178.</ref>
 
Şindobani’dekiMahalledeki kilise aslında eski bir köy kilisesidir. Çünkü Şindobani eski bir köyürköy veolup sonradan mahalleye dönüştürülmüştür. Ne var ki bu köyKöy kilisesinden günümüze sadece yıkıntılar kalmıştır. Şindobani Kilisesi’nin 5. yüzyılda Kral [[Vahtang Gorgasali]] zamanında yapılmış olan Şindobi Kilisesi olabileceğine dair görüşler vardır.<ref>''Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu'' (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 171, ISBN 9789941478178.</ref>
==Şindobani==
Türkçe yaygın biçimde Şindoban olarak yazılan mahalle adı büyük olasılıkla Şindisubani’den gelir ([[Gürcüce]]: შინდისუბანი). İki kelimeden (şindi: kızılcık; ubani: mahalle) oluşan Şindisubani adından tamlama eki düşmüş ve yer adı Şindubani’ye dönüşmüş olmalıdır. Şindubani de Türkçede bozulup Şindoban (Şindobani) biçimini almış olabilir. Bundan dolayı olsa gerek Şindoban mahallesinin adı Kızılcık olarak [[Artvin'de yer adları|değiştirilmiştir]]. Şindubani Kilisesi hakkında bilgi bulunmadığı için kilise Dalkırmaz Köyü Şapeli olarak adlandırılmıştır.<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Dalkırmaz Köyü Şapel Kalıntısı - Artvin|url=https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/artvin/kulturenvanteri/dalkirmaz-koyu-sapel-kalintisi|tarih=30 Eylül 2019|erişimtarihi=23 Kasım 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190930111112/https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/artvin/kulturenvanteri/dalkirmaz-koyu-sapel-kalintisi|arşivtarihi=30 Eylül 2019|ölüurl=evet}}</ref>
 
==Tarihsel yapılar==
Şindobani’deki kilise aslında eski bir köy kilisesidir. Çünkü Şindobani eski bir köyür ve sonradan mahalleye dönüştürülmüştür. Ne var ki bu köy kilisesinden günümüze sadece yıkıntılar kalmıştır. Şindobani Kilisesi’nin 5. yüzyılda Kral [[Vahtang Gorgasali]] zamanında yapılmış olan Şindobi Kilisesi olabileceğine dair görüşler vardır.<ref>''Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu'' (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 171, ISBN 9789941478178.</ref>
Anklia’daYerleşimde köyün güney kısmında bir köy kilisesi vardı ve bu kilise günümüzde tamamen yıkılmıştır. Eskiden bağımsız bir köy, sonradan Anklia’nın bir mahallesi olan Şindobani’de de başka bir köy kilisesi vardı. Bu kiliseden geriye sadece yıkıntılar kalmıştır.<ref>''Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu'' (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 158, ISBN 9789941478178.</ref>
 
== Nüfus ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Dalkırmaz" sayfasından alınmıştır