Mukden Olayı: Revizyonlar arasındaki fark

| savaşan4 =

| komutan4 =

| birlik4 =

| güç4 =

| kayıp4 =

'''Mukden Olayı''' veya '''Mançurya Olayı''', Japon askeri personeli tarafından 1931 yılında [[Japonya'nın Mançurya'yı istilası|Japonya'nın Mançurya'yı işgali]]<nowiki/>ne bahane olarak sahnelenen sahte bir bayrak olayıydı.<ref name="worldcat.org">{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/17483588|başlık=The Cambridge history of Japan|tarih=1988-1999|yer=Cambridge, UK|yayıncı=Cambridge University Press|diğerleri=John Whitney Hall, 耕造. 山村|isbn=0-521-22352-0|oclc=17483588}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/60321218|başlık=An instinct for war : scenes from the battlefields of history|tarih=2005|yer=Cambridge, Mass.|yayıncı=Belknap Press of Harvard University Press|ad=Roger J.|soyadı=Spiller|isbn=0-674-01941-5|oclc=60321218}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/8805914|başlık=Concise dictionary of modern Japanese history|tarih=1984|yer=Berkeley|yayıncı=University of California Press|ad=Janet|soyadı=Hunter|isbn=0-520-04390-1|oclc=8805914}}</ref>

18 Eylül 1931'de 29. Japon Piyade Alayı'nın (独立 守備 隊) Bağımsız [[Garnizon]] Biriminden Teğmen Suemori Kawamoto, [[Japonya]]'nın Mukden (şimdiki adı [[Şenyang|Shenyang]]) yakınlarında Güney Mançurya Demiryoluna ait bir [[Demiryoludemiryolu hattı|demiryolu hattının]]nın yakınında küçük bir dinamiti patlattı.<ref>{{Kitap kaynağı|urlname=https://www."worldcat.org"/oclc/17483588|başlık=The Cambridge history of Japan|tarih=1988-1999|yer=Cambridge, UK|yayıncı=Cambridge University Press|diğerleri=John Whitney Hall, 耕造. 山村|isbn=0-521-22352-0|oclc=17483588}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.5860/choice.42-1106|başlık=Chiang Kai-shek: China's generalissimo and the nation he lost|tarih=1 Ekim 2004|sayı=02|sayfalar=42-1106-42-1106|çalışma=Choice Reviews Online|cilt=42|issn=0009-4978|doi=10.5860/choice.42-1106}}</ref> Patlama o kadar zayıftı ki, yolu yok edemedi ve dakikalar sonra bir tren üzerinden geçti. [[Japon İmparatorluk Ordusu]], [[Çinliler|Çinli]] muhalifleri eylemle suçladı ve Japonya'nın altı ay sonra kukla Mançukuo devletini kurduğu Mançurya'nın işgaline yol açan bu olaya tam bir istila ile karşılık verdi. Aldatma, 1932 Lytton Raporu tarafından ifşa edildi ve Japonya'yı diplomatik izolasyona ve Mart 1933'te [[Milletler Cemiyeti]]'nden çekilmesine yol açtı.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/460053706|başlık=Encyclopedia of war crimes and genocide|tarih=2011|yer=New York|yayıncı=Facts on File|seri=Rev. ed|diğerleri=Christopher Catherwood|ad=Leslie Alan|soyadı=Horvitz|isbn=978-0-8160-8083-0|oclc=460053706}}</ref>

Mançurya'daki Japon [[Ekonomi|ekonomikekonomi]]k varlığı ve [[Siyaset|siyasi]] ilgisi, [[Rus-Japon Savaşı]]'nın (1904–1905) sona ermesinden bu yana artmaktadır. Savaşı sona erdiren [[Portsmouth Antlaşması]], Japonya'ya [[Çin Uzak Doğu Demiryolu|Çin Uzak Doğu Demiryolunun]]nun [[Güney Mançurya Demiryolu]] şubesini ([[Changchun]]'dan Lüshun'a) kiralanmasını sağladı. Ancak Japon hükümeti, bu kontrolün 1898 tarihli Kwantung Kira Anlaşması ile genişletilmiş 1896 [[Li-Lobanov Antlaşması]]'nda Çin'in Rusya'ya verdiği tüm hakları ve ayrıcalıkları içerdiğini iddia ettiği bölgedir. Trenlerin ve rayların güvenliğini sağlamak için bölgeye Japon demiryolu muhafızları yerleştirildi; ancak bunlar normal Japon askerleriydi ve sık sık demiryolu alanlarının dışında manevralar gerçekleştirdiler.

Mançurya [[savaş ağası]] [[Zhang Zuolin]] de Japon tavizlerinden mahrum bırakmaya çalıştı, ancak [[Kwantung Ordusu|Japon Kwantung Ordusu]] tarafından suikasta uğradı. Zhang Xueliang, Zhang Zuolin oğlu ve halefi Japon karşıtı duyguları gelen [[Çan Kay Şek|Çan Kay-şek]] tarafından yönetilen Nanjing Hükümeti katıldı. Çin içindeki Japon vatandaşlarına yönelik baskıya resmi Japon itirazları Çinli yetkililer tarafından reddedildi.<ref name=":0" /><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.amazon.com/dp/B000JA85DK|başlık=Kieta Teikoku Manshū|erişimtarihi=27 Mart 2021|tarih=1967|çalışma=Yamaguchi, Jūji|yayıncı=The Mainichi Newspapers Co., Ltd|asin=B000JA85DK}}</ref><ref name=":0" />

1929 [[Çin Doğu Demiryolu]] (CER) üzerindeki [[Çin-Sovyet Çatışması (1929)|Çin-Sovyet çatışması]] (Temmuz-Kasım), Kuzeydoğu'da Mukden Olayına yol açacak gerginliği daha da artırdı. Sovyet Kızıl Ordusu'nun Zhang Xueiliang'ın güçlerine karşı kazandığı zafer, yalnızca Mançurya'daki CER üzerindeki Sovyet kontrolünü yeniden sağlamakla kalmadı, aynı zamanda Japon Kwantung Ordusu subaylarının farkına varmakta hızlı davrandıkları Çin askeri zayıflıklarını ortaya çıkardı.<ref name="dx.doi.org">{{Kitap kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.2307/j.ctt1qft2pp|başlık=The 1929 Sino-Soviet War|tarih=13 Şubat 2017|yayıncı=University Press of Kansas|ad=Michael M.|soyadı=Walker|isbn=978-0-7006-2376-1}}</ref>

Sovyet Kızıl Ordusu'nun performansı da Japon yetkilileri şaşkına çevirdi. Mançurya, Japonya'nın Doğu Asya politikasının merkezinde yer alıyordu. Hem 1921 hem de 1927 İmparatorluk Doğu Bölgesi Konferansları, Japonya'nın Mançurya'daki baskın güç olma taahhüdünü yeniden teyit etti. 1929 [[Kızıl Ordu]] zaferi bu politikayı temelden sarstı ve Mançurya sorununu yeniden açtı. 1930'da Kwantung Ordusu, giderek güçlenen bir Kızıl Ordu ile karşı karşıya olduklarını fark etti. Harekete geçme zamanı yaklaşıyordu ve Japonların Kuzeydoğu’yu fethetme planları hızlandı.<ref>{{Kitap kaynağı|urlname=http://"dx.doi.org"/10.2307/j.ctt1qft2pp|başlık=The 1929 Sino-Soviet War|tarih=13 Şubat 2017|yayıncı=University Press of Kansas|ad=Michael M.|soyadı=Walker|isbn=978-0-7006-2376-1}}</ref>

Mançurya'daki bir çatışmanın Japonya'nın çıkarlarına en iyi şekilde hizmet edeceğine inanan ve Japon gekokujō kavramı ruhuna uygun hareket eden Kwantung Ordusu [[Albay]] [[Seishirō Itagaki]] ve [[Yarbay]] [[Kanji Ishiwara]] bağımsız olarak Japonya'yı Mançurya'yı kışkırtarak işgal etmeye teşvik edecek bir plan yaptılar. Amaçları Çin güçlerini kışkırtmaktı. Bununla birlikte, [[Japon İmparatorluk Kara Kuvvetleri]] Orgenerali [[Jirō Minami|Jirō Minami,]], Kwantung Ordusunun itaatsizliğini ve militarist davranışını engellemek amacıyla Tümgeneral Yoshitsugu Tatekawa'yı Mançurya'ya gönderdikten sonra, Itagaki ve Ishiwara artık Çinlilerin provokasyonlara karşılık verdiler, ancak kendi provokasyonlarını yapmak zorunda kaldılar.<ref name=":1">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.1086/237763|başlık=The Mukden Incident: September 18-19, 1931|tarih=Mart 1955|sayı=1|sayfalar=66-72|çalışma=The Journal of Modern History|cilt=27|ad=Robert H.|soyadı=Ferrell|issn=0022-2801|doi=10.1086/237763}}</ref>

Itagaki ve Ishiwara, Liutiao Gölü yakınlarındaki bir bölgeden geçen demiryolu bağlantısını sabote etmeyi seçti (柳條 湖; li railtiáohú). Bölgenin resmi bir adı yoktu ve askeri açıdan önemli değildi, ancak "Genç Mareşal" Zhang Xueliang komutasındaki birliklerin konuşlandığı Çin Beidaying garnizonundan (北大營; běidàyíng) sadece sekiz yüz metre uzaktaydı. Japon planı, Çin askerlerini bir patlama ile cezbetmek ve ardından resmi bir Japon işgali için bahane sağlamak için bu karışıklığa neden oldukları için onları suçlamaktı. Ek olarak, sabotajın temel bir hedefe hesaplanmış bir Çin saldırısı olarak daha inandırıcı görünmesini ve böylece beklenen Japon tepkisinin hayati bir endüstriyel ve ekonomik öneme sahip demiryolunu korumak için meşru bir önlem olarak görünmesini sağlamayı amaçladılar. Japon basını konumu "Liǔtiáo Ditch" (柳條 溝; liǔtiáogōu) veya "Liǔtiáo Köprüsü" (柳條 橋; liǔtiáoqiáo) olarak etiketledi, gerçekte ise konumu düz bir arazi üzerine yerleştirilmiş küçük bir demiryolu bölümü idi. Patlayıcıları bu bölgeye yerleştirme seçiminin amaçlanması patlamadan sonra tekrar kapsamlı köprü inşasını engellemekti.<ref name=":1" />

Plan, Güney Mançurya Demiryolunu koruyan 29. Piyade Alayı Bağımsız Garnizon Biriminin (独立 守備 隊) 1. Teğmen Suemori Komoto'nun patlayıcıları rayların yakınına, ancak gerçek hasar yapamayacak kadar uzağa yerleştirmesiyle uygulandı. 18 Eylül 22:20 (22:20) sularında patlayıcılar patladı. Ancak patlama küçüktü ve rayın bir tarafında sadece 1,5 metrelik bir bölüm hasar gördü. Aslında, Changchun'dan bir tren bu hasarlı yolun önünden zorlanmadan geçti ve 22:30 (22:30) [[Shenyang]]'a ulaştı.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.ibiblio.org/pha/events/1931.html | başlık = EVENTS 1931 | erişimtarihi = 27 Mart 2021 | çalışma = www.ibiblio.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20010908000833/http://www.ibiblio.org/pha/events/1931.html | arşivtarihi = 8 Eylül 2001}}</ref>

Zhang Xueliang, şahsen adamlarına Japonlar işgal ettiğinde kavga etmemelerini ve herhangi bir silahı saklamalarını emretti. Bu nedenle, Japon askerleri [[Çangçun|Changchun]] ve [[Antung]] gibi büyük şehirleri ve bunların çevresindeki bölgeleri en az güçlükle işgal etmeye ve garnizona dahil almaya başladı. Bununla birlikte, Kasım ayında, [[Heilongjiang]] valisi vekili General Ma Zhanshan, eyalet ordusuyla direnişe başladı, ardından Ocak ayında Generaller Ting Chao ve Li Du, yerel [[Jilin]] eyalet kuvvetleriyle birlikte direnişe katıldı. Bu direnişe rağmen, Mukden Olayından sonraki beş ay içinde Japon İmparatorluk Ordusu Liaoning, Jilin ve Heilongjiang eyaletlerindeki tüm büyük kasaba ve şehirleri istila etti.<ref name=":1" />

Zhang Xueliang'ın görünüşte üstün gücü çeşitli faktörler tarafından zayıflatıldı. Birincisi, Kwantung Ordusunun, bir Japon kolonisi olan Kore'den doğrudan Mançurya'ya bitişik demiryolu ile taşınabilen güçlü bir rezerv gücüne sahip olmasıydı. İkincisi, Zhang'ın birliklerinin yarısından fazlası [[Hebei]] Eyaletindeki [[Çin Seddi]]'nin güneyinde konuşlandırılırken, duvarın kuzeyindeki askerler Mançurya'ya dağılmıştı. Bu nedenle, Zhang'ın birliklerini Çin Seddi'nin kuzeyine konuşlandırmak, Japonlarla etkili bir şekilde savaşmak için gereken konsantrasyondan yoksun oldukları anlamına geliyordu. Zhang'ın askerlerinin çoğu, yetersiz eğitimliydi, kötü yönetiliyordu, yetersiz besleniyordu ve Japon muadillerine kıyasla zayıf bir moral ve şüpheli sadakate sahipti. Japon gizli ajanları, Zhang Zuolin'in geçmişte Japon askeri danışmanlarına güvenmesi nedeniyle Zhang'ın komutasına sızmıştı. Japonlar, Kuzeydoğu Ordusunu çok iyi tanıyorlardı ve operasyonları kolaylıkla gerçekleştirebiliyorlardı.<ref name=":1" />

Çin hükümeti, Hu Hanmin'in yeni bağımsız [[Guangzhou]] hükümeti sorunu, [[Çin Komünist Partisi]] ayaklanmaları ve on binlerce mülteciyi yaratan [[Yangtze|Yangtze Nehri]]'nin korkunç su baskını da dahil olmak üzere çok sayıda iç sorunla uğraşıyordu. Dahası, Zhang o sırada Mançurya'da değildi, sel kurbanlarına para toplamak için Pekin'de bir hastanedeydi. Bununla birlikte, Çin gazetelerinde Zhang, "Genel Direnişsizlik" olarak alay edildi (Çince: 不 抵抗 將軍; pinyin: Bù Dǐkàng Jiāngjūn).

20 Kasım'da Çin hükümetinde bir konferans toplandı, ancak [[Kuomintang]]'ın [[Guangzhou]] fraksiyonu [[Çan Kay Şek|Çan Kay-şek]]'in Mançurya fiyaskosunun sorumluluğunu üstlenmek için istifa etmesi konusunda ısrar etti. 15 Aralık'ta Çan, Milliyetçi Hükümet Başkanlığından istifa etti ve Çin Cumhuriyeti Başbakanı (Yürütme Yuanının başı) yerine [[Sun Yat-sen]]'in oğlu Sun Fo getirildi. [[Liaoning]]'deki başka bir şehir olan [[Jinzhou]], Ocak 1932'nin başlarında Japonlar tarafından kaybedildi. Sonuç olarak, Wang Jingwei, Sun Fo'nun yerine Başbakan olarak geçti.<ref>{{Kitap kaynağı|urlname=http":2"//worldcat.org/oclc/1082226305|başlık=Japans struggle with internationalism : Japan, China and the League of Nations, 1931-3|ad=Nish, Ian Hill.,|soyadı=author.|isbn=978-0-203-03834-5|oclc=1082226305}}</ref>

7 Ocak 1932'de, [[Amerika Birleşik Devletleri dışişleri bakanı|Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı]] [[Henry Stimson]], Amerika Birleşik Devletleri'nin Mançurya'daki Japon eylemlerinin sonucu olarak kurulan hiçbir hükümeti tanımayacağına dair Stimson Doktrini'ni yayınladı. 14 Ocak'ta, Lytton'un 2. Kontu Victor Bulwer-Lytton başkanlığındaki Milletler Cemiyeti komisyonu durumu incelemek için [[Şanghay|Şangay]]'a indi. Mart ayında, eski Çin imparatoru [[Puyi]]'nin devlet başkanı olarak atanması ile Mançukuo'nun kukla eyaleti kuruldu.<ref name=":2">{{Kitap kaynağı|url=http://worldcat.org/oclc/1082226305|başlık=Japans struggle with internationalism : Japan, China and the League of Nations, 1931-3|ad=Nish, Ian Hill.,|soyadı=author.|isbn=978-0-203-03834-5|oclc=1082226305}}</ref>

2 Ekim'de [[Lytton Raporu]] yayınlandı ve Japonların, demiryolunun ilk bombalanmasını Japonların gerçekleştirdiğini iddia etmemiş olmasına rağmen, Mançurya istilasının ve işgalinin bir öz savunma eylemi olduğu yönündeki Japon iddiasını reddetti. Rapor, Mançukuo'nun Çin'deki Japon askeri saldırganlığının bir ürünü olduğunu ortaya çıkarırken, Japonya'nın buradaki ekonomik bağları nedeniyle Mançurya'da meşru endişeleri olduğunu kabul etti. Milletler Cemiyeti, Mançukuo'yu bağımsız bir ulus olarak kabul etmeyi reddetti. Japonya, Mart 1933'te Milletler Cemiyeti'nden istifa etti.<ref name=":21" /><ref name=":12" />

Albay [[Kenji Doihara]] [[dezenformasyon]] kampanyasına devam etmek için Mukden Olayını kullandı. Mukden'deki Çin birlikleri böylesine zayıf bir direniş sergiledikleri için, Mançukuo İmparatoru Puyi'ye bunun Çinlilerin kendisine sadık kaldığının kanıtı olduğunu söyledi. Japon istihbaratı, olayı, öldürülen Zhang Zuolin ve oğlu Zhang Xueliang'ın Mançurya'nın "kötü yönetimi" nedeniyle itibarını sarsmak için kampanyayı sürdürmek için kullandı. Aslında, uyuşturucu kaçakçılığı ve yolsuzluk büyük ölçüde Zhang Zuolin altında bastırılmıştı.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/16717096|başlık=The last emperor|tarih=1987|sayfalar=182-183|yer=Toronto|yayıncı=Bantam Books|ad=Edward|soyadı=Behr|isbn=0-553-34474-9|oclc=16717096}}</ref>

Mukden'deki Japon demiryolundaki patlamaya kimin neden olduğu konusunda hala farklı görüşler var. Güçlü kanıtlar, Japon Kwantung Ordusu'nun genç subaylarının, Tokyo'dan gelen doğrudan emirler olsun ya da olmasın, patlamaya neden olmak için komplo kurduklarına işaret ediyor. Savaş sonrası araştırmalar, Japonlar tarafından yerleştirilen orijinal bombanın patlamadığını ve yerine yenisinin yerleştirilmesi gerektiğini doğruladı. Ortaya çıkan patlama, Japon Kwantung Ordusunun Mançurya'da konuşlanmış Çin birlikleriyle bir çatışmayı tetikleme hedefini gerçekleştirmesini ve ardından kukla Mançukuo devletinin kurulmasını sağladı.

David Bergamini'nin Japan's Imperial Conspiracy (1971) adlı kitabı, Mukden Olayını çevreleyen hem Mançurya hem de Tokyo'daki olayların ayrıntılı bir kronolojisine sahiptir. Bergamini, en büyük aldatmacanın, Mukden Olayının ve Japon işgalinin Japon hükümetinin resmi onayı olmadan, küçük veya asabi subaylar tarafından planlandığı sonucuna varır. Bununla birlikte, tarihçi James Weland, kıdemli komutanların, saha görevlilerinin kendi inisiyatifleriyle ilerlemelerine zımnen izin verdikleri ve ardından olumlu bir sonuç alındıktan sonra sonucu onayladıkları sonucuna vardı.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.jstor.org/stable/2944134?origin=crossref|başlık=Misguided Intelligence: Japanese Military Intelligence Officers in the Manchurian Incident, September 1931|tarih=Temmuz 1994|sayı=3|sayfalar=445|çalışma=The Journal of Military History|cilt=58|ad=James|soyadı=Weland|doi=10.2307/2944134}}</ref>

Tartışma aynı zamanda olayın Milletler Cemiyeti ve sonraki Lytton Raporu tarafından nasıl ele alındığına da odaklandı. [[A. J. P. Taylor]], "İlk ciddi meydan okuması karşısında" Birliğin büküldüğünü ve teslim olduğunu yazdı. Washington Deniz Konferansı (1921), [[Doğu Asya]]'da belirli bir derecede [[Japonlar|Japon]] [[Hegemonya|hegemonyasınıhegemonya]]sını garanti etti. Amerika'nın herhangi bir müdahalesi, daha önce bahsedilen anlaşmanın ihlali anlamına gelir. Dahası, [[Britanya]] son zamanlarda altın standardından çıkarıldığı için bir kriz içindeydi. O zamanlar Doğu Asya'da bir güç olmasına rağmen, İngiltere kararlı bir eylemde bulunma yeteneğine sahip değildi. Bu güçlerden gelen tek cevap "ahlaki kınama" oldu.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.1086/ahr/67.4.992|başlık=The Origins of the Second World war. By <italic>A. J. P. Taylor</italic>. (New York: Atheneum. 1962. Pp. x, 296. $4.50.)|erişimtarihi=27 Mart 2021|tarih=Temmuz 1962|çalışma=The American Historical Review|issn=1937-5239|doi=10.1086/ahr/67.4.992}}</ref>

Her yıl 18 Eylül sabah saat 10: 00'da, Çin'deki çok sayıda büyük şehirde hava saldırısı sirenleri birkaç dakika çalar. İller arasında [[Heilongjiang]], [[Jilin]], [[Liaoning]], [[Hainan]] ve diğerleri bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20160304051436/http://dream.sdchina.com/NewsArticle_3087737.html | başlık = Sept. 18 Incident marked across China_“中国梦 我的梦”_中国山东网 | erişimtarihi = 27 Mart 2021 | tarih = 4 Mart 2016 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210308074323/https://web.archive.org/web/20160304051436/http://dream.sdchina.com/NewsArticle_3087737.html | arşivtarihi = 8 Mart 2021}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://news.sina.com.cn/c/2010-09-18/213421129732.shtml | başlık = 我国多个地区拉防空警报纪念九一八事变_新闻中心_新浪网 | erişimtarihi = 27 Mart 2021 | çalışma = news.sina.com.cn | arşivurl = https://web.archive.org/web/20100921025803/http://news.sina.com.cn/c/2010-09-18/213421129732.shtml | arşivtarihi = 21 Eylül 2010}}</ref>

* Masuji Ibuse'nin 1969 tarihli yeni kara yağmuru olaydan sayısız kez bahsediyor