Birleşik Krallık ekonomisi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir) |
Eklemeler yapıldı. |
||
443. satır:
|{{Pozitifazalış}}%85.4
|}
== Hükümet harcamaları ve ekonomik yönetim ==
{{Ayrıca bakınız|Birleşik Krallık bütçesi|Birleşik Krallık ulusal borcu}}
[[Dosya:UK interest rate since 1800.png|thumb|1800'den 2020'ye kadar İngiltere faiz oranı]]
Hükümetin ekonomiye katılımı, esas olarak Hazine Şansölyesi başkanlığındaki İngiliz Kraliyet Hazinesi tarafından icra edilmektedir. Son yıllarda, Birleşik Krallık ekonomisi piyasa serbestleştirmesi ve düşük vergilendirme ve düzenleme ilkelerine uygun olarak yönetilmektedir. 1997'den bu yana, İngiltere Merkez Bankası Başkanı yönetimindeki İngiltere Merkez Bankası [[Para Politikası Komitesi (Birleşik Krallık)|Para Politikası Komitesi]], her yıl Şansölye tarafından belirlenen ekonomide genel enflasyon hedefine ulaşmak için gerekli seviyedeki [[Resmi banka oranı|faiz oranları]]nı belirlemekten sorumludur.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.bankofengland.co.uk/about/more_about.htm |başlık=More About the Bank |çeviribaşlık=Banka Hakkında Daha Fazla Bilgi |dil=İngilizce |yayıncı=Bank of England |websitesi=bankofengland.co.uk |erişimtarihi=8 Ağustos 2008 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080312060011/http://www.bankofengland.co.uk/about/more_about.htm |arşivtarihi=12 Mart 2008}}</ref> İskoç Parlamentosu'nun onayına tabi olan İskoç Hükümeti, İskoçya'da ödenecek temel gelir vergisi oranını bu yetki henüz kullanılmamış olsa da pound başına artı veya eksi 3 peni olarak değiştirme hakkına sahiptir.
1986/87 ile 2006/07 arasındaki 20 yıllık dönemde Birleşik Krallık'taki hükümet harcamaları GSYİH'nın ortalama %40'ını oluşturuyordu.<ref name="csr">{{Web kaynağı|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/203826/Spending_review_2010.pdf |başlık=Comprehensive Spending Review 2010 |çeviribaşlık=2010 Kapsamlı Harcama İncelemesi |dil=İngilizce |yıl=2010 |erişimtarihi=23 Ağustos 2015 |yayıncı=HM Treasury |websitesi=gov.uk}}</ref> Temmuz 2007'de Birleşik Krallık [[Gayri safi yurt içi hasıla|GSYİH]]'sının %35.5'i kadar bir [[devlet borcu]]na sahipti. [[2007–2008 finansal krizi|2007-2010 mali krizi]] ve 2000'li yılların sonlarındaki küresel durgunluğun etkisiyle, hükümet harcamaları, kısmen bir dizi banka kurtarma maliyetinin bir sonucu olarak, 2009-10'da GSYİH'nın %48'i gibi tarihsel olarak yüksek bir seviyeye yükseldi.<ref name="csr" /><ref name="Borrowing">{{Web kaynağı|url=https://www.theguardian.com/news/datablog/2009/mar/01/government-borrowing-economy1 |başlık=Britain's public debt since 1974 |çeviribaşlık=Britanya'nın 1974'ten beri kamu borcu |dil=İngilizce |yayıncı=[[The Guardian]] |websitesi=theguardian.com |tarih=1 Mart 2009}}</ref> [[Borç-GSYİH oranı|GSYİH'nın yüzdesi olarak net devlet borcu]] açısından, Haziran 2014 sonunda, finansal sektör müdahaleleri hariç kamu kesiminin net borcu, GSYİH'nın %77.3'üne eşdeğer 1304.6 milyar sterlin olarak gerçekleşmiştir.<ref name="ons2">{{Web kaynağı|url=http://www.ons.gov.uk/ons/dcp171778_371085.pdf |başlık=Statistical Bulletin Office for National Statistics: Public Sector Finances, June 2014 |çeviribaşlık=Ulusal İstatistik Ofisi İstatistik Bülteni: ''Kamu Sektörü Finansmanı, Haziran 2014'' |dil=İngilizce |tarih=22 Temmuz 2014 |erişimtarihi=26 Eylül 2014}}</ref> 2013-2014 mali yılı için kamu işkolu net borçlanması 93.7 milyar sterlin idi.<ref name="ons2" /> Bu, 2012-2013 mali yılına göre 13.0 milyar sterlin daha yüksekti.
{{Ana|Birleşik Krallık'ta vergilendirme}}
Birleşik Krallık'ta vergilendirme, en az iki farklı hükümet düzeyine yapılan ödemeleri içerebilir: yerel yönetim ve merkezi yönetim ([[Kraliyet Gelir ve Gümrük Dairesi]]). Yerel yönetim, merkezi hükümet fonlarından, iş oranlarından, belediye vergisinden ve giderek artan bir şekilde, sokaktaki park yerlerinden alınan ücretler ve masraflardan sağlanan hibelerle finanse edilmektedir. Merkezi yönetim gelirleri esas olarak başta gelir vergisi, ulusal sigorta primleri, katma değer vergisi, kurumlar vergisi ve akaryakıt vergisinden oluşur.
== İşkolları ==
=== Tarım ===
[[Dosya:Claas Tucano 430.jpg|küçükresim|[[İskoçya]]'da bir tarlada çalışan [[biçerdöver]]]]
{{Ana|Birleşik Krallık'ta tarım|Birleşik Krallık'ta ormancılık}}
Birleşik Krallık'ta tarım, Avrupa standartlarına göre [[Yoğun tarım|yoğun]], son derece [[Makinalaşmış tarım|makinalaşmış]] ve verimlidir, işgücünün %1.5'inden daha azını (476.000 işçi) barındırırken,<ref name="agriculture2009">{{Web kaynağı|url=http://www.defra.gov.uk/evidence/statistics/foodfarm/general/auk/latest/documents/AUK-2009.pdf |başlık=Agriculture in the United Kingdom, 2009 |çeviribaşlık=Birleşik Krallık'ta Tarım, 2009 |dil=İngilizce |yayıncı=Department for Environment, Food and Rural Affairs |websitesi=defra.gov.uk |yıl=2009 |erişimtarihi=17 Haziran 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100821091845/http://www.defra.gov.uk/evidence/statistics/foodfarm/general/auk/latest/documents/AUK-2009.pdf |arşivtarihi=21 Ağustos 2010 |ölüurl=evet}}</ref> gıda ihtiyacının %60'ından daha azını (1993'teki yaklaşık %65'e kıyasla) üretmektedir.<ref name="agriculture2009" /> İngiliz ulusal katma değerinin yaklaşık %0.6'sına katkıda bulunur.<ref name="agriculture2009" /> Üretimin yaklaşık üçte ikisi hayvancılığa, üçte biri [[Tarla tarımı|ekilebilir bitki]]lere ayrılmıştır. Tarım, [[Avrupa Birliği'nin Ortak Tarım Politikası|Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası]] tarafından desteklenmektedir.
2013 Mavi Kitabı, "Tarım"ın 2011 yılında Birleşik Krallık ekonomisine brüt 9.438 milyon £ değer kattığını bildirmiştir.<ref name="ons.gov.uk-Blue_Book_2013">{{Web kaynağı|url=http://www.ons.gov.uk/ons/rel/naa1-rd/united-kingdom-national-accounts/the-blue-book--2013-edition/index.html |başlık=United Kingdom National Accounts, The Blue Book, 2013 Edition |çeviribaşlık=Birleşik Krallık Ulusal Hesapları, Mavi Kitap, 2013 Baskısı |dil=İngilizce |yayıncı=Birleşik Krallık Ulusal İstatistik Ofisi |websitesi=ons.gov.uk |tarih=31 Temmuz 2013 |erişimtarihi=20 Mart 2021}}</ref>
Birleşik Krallık balıkçılık endüstrisi 2019'da [[Katma değer|brüt katma değer]] (GVA, Gross value added) açısından ekonomiye 446 milyon £ katkı sağladı: bu, Birleşik Krallık'ın toplam BKD'sinin %0.02'sini temsil etmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://researchbriefings.files.parliament.uk/documents/SN02788/SN02788.pdf |başlık=UK Fisheries Statistics |çeviribaşlık=Birleşik Krallık Balıkçılık İstatistikleri |dil=İngilizce |ad1=Elise |soyadı1=Uberoi |ad2=Georgina |soyadı2=Hutton |ad3=Matthew |soyadı3=Ward |ad4=Elena |soyadı4=Ares |yayıncı=Avam Kamarası Kütüphanesi |websitesi=researchbriefings.files.parliament.uk |tarih=23 Kasım 2020 |sayı=2788 |erişimtarihi=20 Mart 2021}}</ref> Başlıca balıkçı kasabaları arasında [[Kingston upon Hull]], [[Grimsby]], [[Fleetwood]], [[Newlyn]], [[Great Yarmouth]], [[Peterhead]], [[Fraserburgh]], ve [[Lowestoft]] bulunur.{{Kaynak belirt|neden=Keyfi liste|tarih=Şubat 2021}}
=== İnşaat ===
{{Ana|Birleşik Krallık yapı işkolu}}
Birleşik Krallık yapı sektörü, 2011 yılında ülke ekonomisine 86 milyar sterlin brüt değer kattı.<ref name="ons.gov.uk-Blue_Book_2013"/> 2009 yılının dördüncü çeyreğinde yapı işkolu yaklaşık 2.2 milyon kişiyi istihdam etti.<ref name="constructionannual">{{Web kaynağı|url=http://www.statistics.gov.uk/downloads/theme_commerce/CSA-2010/Opening%20page.pdf |başlık=Construction Statistics Annual 2010 |çeviribaşlık=2010 Yapı İstatistikleri Yıllığı |dil=İngilizce |yayıncı=Birleşik Krallık Ulusal İstatistik Ofisi |websitesi=statistics.gov.uk |erişimtarihi=9 Temmuz 2013 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110629183805/http://www.statistics.gov.uk/downloads/theme_commerce/CSA-2010/Opening%20page.pdf |arşivtarihi=29 Haziran 2011 |ölüurl=evet}} </ref> 2009 yılında Birleşik Krallık'ta yaklaşık 194.000 inşaat şirketi vardı, bunların yaklaşık 75.400'ü sadece bir kişiyi ve 62'si de 1.200'den fazla kişiyi istihdam ediyordu.<ref name="constructionannual" /> 2009 yılında Birleşik Krallık'ta yapı işkolu, özel sektörden yaklaşık 18.7 milyar sterlin ve kamu sektöründen 15.1 milyar sterlin iş aldı.<ref name="constructionannual" />
Birleşik Krallık'taki en büyük yapı projesi [[Elizabeth Hattı|Crossrail]]'dir. 2020/2021'de açılması nedeniyle,<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.crossrail.co.uk/news/articles/crossrail-ltd-outlines-plan-to-complete-the-elizabeth-line |başlık=Crossrail Ltd outlines plan to complete the Elizabeth line |çeviribaşlık=Crossrail Ltd, Elizabeth hattını tamamlama planını özetliyor |dil=İngilizce |yayıncı=Crossrail Ltd. |websitesi=crossrail.co.uk |erişimtarihi=28 Ekim 2019}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.bbc.com/news/uk-england-london-46872624 |başlık=Maps show delayed Crossrail line open |çeviribaşlık=Haritalar, gecikmeli Crossrail hattının açık olduğunu gösteriyor |dil=İngilizce |tarih=15 Ocak 2019 |erişimtarihi=28 Ekim 2019}}</ref> Londra'dan doğudan batıya ve Heathrow Havaalanı'na bir durağı ile çevredeki kırsal alana giden yeni bir demiryolu hattı olacaktır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.crossrail.co.uk/route/maps/regional-map |başlık=Crossrail Regional Map |çeviribaşlık=Crossrail Bölge Haritası |dil=İngilizce |yayıncı=Crossrail Ltd. |erişimtarihi=8 Eylül 2013}}</ref> Projenin ana özelliği, Londra'nın merkezindeki istasyonları birbirine bağlayan 42 km'lik (26 mil) yeni tünellerin yapımıdır. Aynı zamanda 15 milyar sterlin öngörülen maliyetiyle Avrupa'nın en büyük inşaat projesidir.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-16289051 |başlık=Crossrail's giant tunnelling machines unveiled |çeviribaşlık=Crossrail'in dev tünel açma makineleri göründü |dil=İngilizce |yayıncı=BBC News |websitesi=bbc.co.uk |tarih=2 Ocak 2012}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.independent.co.uk/news/business/news/crossrail-delayed-to-save-1631bn-2064629.html |yayıncı=The Independent on Sunday |websitesi=independent.co.uk |yer=Londra |başlık=Crossrail delayed to save £1bn |çeviribaşlık=Crossrail 1 milyar sterlin tasarruf için ertelendi |dil=İngilizce |ad1=Mark |soyadı1=Leftly |tarih=29 Ağustos 2010}}</ref>
Tartışmalı yapı projeleri arasında [[High Speed 2]] hattı ve Londra ile West Midlands arasındaki [[Crossrail 2]] yer almaktadır.
== Notlar ==
| |||