Ceyhun: Revizyonlar arasındaki fark

Pyanj ve Vahş nehirlerine ek olarak, Sürhan derya, Kafirnigan gibi büyük kolları da vardır, Zerevşan nehri de eski koludur, zira artık Amu Derya'ya akmamaktadır. Nehrin yukarı kısmında (kaynak yönü) su yakalama havzası yaklaşık 309.000&nbsp;km kare alana sahiptir ve bu kısım büyük oranda Tacikistan'ın büyük kısmı, Kırgızistan'ın güneybatı köşesi ve Afganistan'ın kuzeydoğu kısmıdır. Nehrin orta ve aşağı kısımlarının drenaj alanları Türkmenistan ve Özbekistan sınırlarındadır ve 465.000-612.000 km² arasında bir alana sahip olabilmektedir. Ceyhun nehri'nin yıllık ortalama akış miktarı 78 km³ değerindedir ve bu değerin yüzde 80'inin Tacikistan'da oluştuğu görülmektedir. Yer altı suyu kaynağı ise yılda 7.1 km³ kadardır. Amu derya havzası üzerinde 35'ten fazla rezervuar inşa edilmiştir ve bu rezervuarların toplam su varlığı 29.8 km³ hacmindedir. Bu depolama miktarının 17 km³ kadarı ana nehir havzası üzerindeyken; 2.5 km³ kadarı 4 rezervuar Türkmenistan'daki Karakum kanalındadır ve Özbekistan'da da Tudalkulsky ve Talimarcansky adında nispeten ufak rezervuarlar mevcuttur. Vahş nehrinin akışı yüksek oradan düzenlenmiştir (regüle edilmiştir), ancak Pyanj nehri regülasyonu sınırlıdır ve bu nedenle Tyuyamuyunsk rezervuarı ile nehirlerin birleştiği yer arasında sık sık sel baskınları oluşmaktadır. Mansap yönünde buharlaşma, sızma ve sulama suyu kullanımı nedeniyle akım düşüşleri yaşanmaktadır. Amu Derya'nın su kullanımı yüzde 90 oranında tarımsal kullanım niteliğindedir. Son yıllarda pamuk tarımı biraz gerilemiş ve genelde besin üretimine dayalı tarım daha fazla yer tutmaya başlamıştır. Sulamadan kaynaklı drenaj (boşaltım) suyu nehrin yukarısından aşağısına doğru giderek artan oranda su kalitesini olumsuz etkilemektedir. Suyun kimyasal bileşimi değişmeye başlamıştır, tuzluluk, çözünmüş muhtelif iyonlar suda oldukça fazla bulunmaya başlamıştır. Ceyhun'un suyunun kalitesinin bozulması yanında su kayıpları da sulama sistemleri ile alakalıdır.<ref name="A2">{{Web kaynağı | soyadı1 = Editors of UNECE | ad1 = Editors of UNECE | başlık = DRAINAGE BASIN OF THE ARAL SEA AND OTHER TRANSBOUNDARY WATERS IN CENTRAL ASIA | url = https://www.unece.org/fileadmin/DAM/env/water/publications/assessment/English/G_PartIV_Chapter3_En.pdf | website = www.unece.org | yayıncı = UNECE | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131024022830/https://www.unece.org/fileadmin/DAM/env/water/publications/assessment/English/G_PartIV_Chapter3_En.pdf | arşivtarihi = 24 Ekim 2013 | erişimtarihi = 24 Haziran 2020 | ölüurl = hayır }}</ref>

 

* [[Seyhun]]

* [[Maveraünnehir]]

==Kaynakça==

{{Kaynakça}}