Halvetilik: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Neribij tarafından yapılan 24943212 sayılı vandalizm geri alınıyor.
Etiketler: Geri al Geri alındı
Neribij tarafından yapılan 24943211 sayılı vandalizm geri alınıyor.
Etiketler: Geri al Geri alındı
1. satır:
{{ek kaynak gerekli|tarih=Ocak 2021}}
{{uzman|vikiproje=İslam (Alevîlik-Caferîlik)|vikiproje2=Türkiye|tarih=Mayıs 2020}}
'''Halvetilik''', cehri [[zikir]] adı verilen ve ilahi isimlerin yüksek sesle tekrar edilmesi anlamına gelen zikir yöntemini kullanan ve aslı [[Alevilik|Alevî]]-[[Bektaşîlik|Bektaşî]] ittikadiyle yönetilen [[Safevîler|Safevî Hanedanı]]'na ulaşan [[Bâtınîlik|İslamî-Batınî]] bir [[tarîkat]]tır. Halevetîlik tıpkı Anadolu'daki Alevî-Türkmen tarikâtı olan [[Bektaşîlik]] gibi bir [[Alevilik|Alevî]] tarikatıdır ve [[Miladi]] [[14. yüzyıl]]da bugünkü [[Azerbaycan]]'ın [[Şemahı]] bölgesinde yaşamış ve [[Alevilik|Alevî]]-[[Irak Türkmenleri|Türkmen]] olan '''Şeyh Ebu Abdullah Siraceddin İmrân bin Ekmel ed-Din Lahici''' ([[Arapça]]: شيخ أبو صراج الدّين عِمران بن أكمل الدّين) tarafından kurulmuştur.
 
Daha sonra yaşadığı dönemdeki [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı İmperatorluğu]]'nun, yani günümüzdeki [[Türkiye|Türkiye Cumhuriyeti]]'nin [[Amasya]] ve [[Çorum]] bölgeleri arasında hayatını sürdüren '''Pîr İlyas Amasyâvî'''<nowiki/>'nin ([[Arapça]]: پير إلياس أماسياوي) bir ağaç kovuğunda uzun süre [[halvet]] çıkarması ve ardından gelen [[mürid]]lerin de tenhada kalmayı tercih etmeleri üzerine Alevîlerin tarikatı bu isimle anılmaya başlayıp gündeme ulaşmıştır.
 
== Halvet’îyye Tarîkatı ==
Halvet’îyye yolu [[Pîr Ömerİmrân Halvetî]] ile birlikte yaygınlık kazanmaya başlamışsa da sonrasında pek çok kollar zuhur etmiş ve bu nedenle de ''"''tarikatların anası''"'' olarak anılmıştır. Halvet gönlünden [[Allah]]'tan gayrısını uzaklaştırmak ya da Allah'tan gayrısından uzaklaşarak ona yaklaşmak üzere yalnız kalmak anlamlarına kullanılır.
 
Özellikle [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] döneminde Anadolu, Balkanlar, Ortadoğu ve Afrika'da geniş bir yayılma alanı bulmuştur. [[Kıbrıs]]'ta [[Gazimagosa]]'ya [[Kutub OsmanUsame Efendi]] gitmiştir. Kurucusu [[Türkler|Türk]] olan Halveti tarikatı, [[Azerbaycan]]'ın [[I. İsmail|Şah İsmail]] trafındantarafından Şiileştirilmeden[[Şiilik|Şiî İslam]] ittikâdini yaygınlaştırmasıyla öncebirlikte [[Şirvanşahlar Devleti|Şirvanşahlar devleti]]nde biliniyordu ve baya yaygındı. Merkezi bugünkü [[Bakü]] şehrinde bulunan Şirvanşahlar devletinin son hükümdarları Halveti şeyhlerine büyük saygı göstermişler, [[Zaviye (din)|zaviyelerin]]i saray binasının yanıbaşına açmalarına müsaade etmişlerdir. "Pîr-i Sâni" olarak anılan [[Seyyid Yahya Şirvanî]] tarîkatın 15-16 yüzyıllarda Osmanlı coğrafyasında yayılmasını sağlayan en önemli sîmâlarından biridir. Günümüzde de Halveti mensupları tarafından okunan [[Vird-i Settar]] ismiyle anılan eser Yahya Şirvani'ye aittir. Yahya Şirvani tarafından yetiştirilen [[derviş]]lerin Anadolu'ya [[halife]] olarak gönderilmeleri tarikatın Anadolu'da yayılmasında etkili olmuştur.
 
== Kol ve şubeleri ==
Satır 13 ⟶ 14:
 
İki ana kola ayrılan tarîkatın bazı önemli şubeleri aşağıda belirtilmiştir.
{{SünniAlevilik}}
=== Şubeleri ===
* '''[[Pîr İlyas Amâsî]] kolu'''
Satır 24 ⟶ 25:
*** Şâbân’îyye
**** Karabaş’îyye
***** Bekr’îyyeBâkr’îyye
****** Kemal’îyye
****** Hufn’îyye
Satır 60 ⟶ 61:
 
=== Halvetiyye-i Cemâl’îyye/Şâbân’îyye Silsilesi ===
# '''[[Muhammed]] (Alevîlerin atası)'''
# '''[[Ali]] (Alevîlerin atası)'''
# [[Selman-ı Farisî|Selman-î Tahir (Selman-î Farisî)]]
# [[Ebu Zer el-Gıfârî|Ebu Zerr el-Gıfârî]]
Satır 70 ⟶ 71:
# [[Maruf-u Kerhî|Marûf el-Kerhî]]
# [[Serî-i Sekatî|Serî es-Sekatî]]
# '''[[Cüneyd Bağdadî|Cüneyd-i Bağdâdî]]''' (Iraklı Alevî-Türkmen Dervişi)
# Mimşâd Dîneverî
# [[Seyyid]] Muhammed el-BakrîBâkırî ([[Diyarbakır'ın ilçeleri|Diyarbakırlı]] [[Alevilik|Alevî]]-[[Irak Türkmenleri|Türkmen]] [[Derviş|Dervişi]]i)
# Kadı Vecîhüddîn Ali el-BakrîBâkırî ([[Diyarbakır'ın ilçeleri|Diyarbakırlı]] [[Alevilik|Alevî]]-[[Irak Türkmenleri|Türkmen]] [[Derviş|Dervişi]]i))
# Ebu’n-Necib Sühreverdî
# Kutbeddîn el-Ebherî
Satır 132 ⟶ 133:
 
== Ayrıca bakınız ==
[[Alevilik|Alevî]] tarikâtları ve ibadethâneler
* [[Nakşibendilik]]
* [[Bektaşîlik|Bektâşîlik]]
* [[Bayramilik]]
* [[Celvetilik]]
* [[Tekke]]/[[Mescit|Mescid]]/[[Cemevi|Cem Evi]] (Pîr veya Niyâz Evi)
* [[Tekke]]
 
== Kaynakça ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Halvetilik" sayfasından alınmıştır