İbn Haldun: Revizyonlar arasındaki fark

Siyasal yaşamdan çekildiği dönemlerde adını tarihe geçiren 7 ciltlik dünya tarihi Kitâbu’l-İber ve onun giriş kitabı olarak düşündüğü [[Mukaddime]]'yi yazdı. Eseri, Arap dünyasında etki yaratmasa da Osmanlı tarih anlayışını derinden etkiledi. Başta [[Katip Çelebi]], [[Naima]] ve [[Ahmet Cevdet Paşa]] olmak üzere Osmanlı tarihçileri [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]]'nin yükseliş ve çöküşünü pek çok defa onun teorileriyle analiz etti. Arap dünyasında yeniden keşfedilmesi ancak Arap milliyetçiliğinin gelişmeye başlaması ile oldu. 19. yüzyıldan itibaren ise Avrupalı tarihçiler tarafından keşfedildi ve eserleri büyük takdir gördü. Öyle ki [[Toynbee]], aradan geçen yüzyıllardan sonra onun için şöyle dedi: "Herhangi bir zamanda, herhangi bir ülkede, herhangi bir zihin tarafından yaratılmış en büyük tarih felsefesinin sahibi".<ref>{{kitap kaynağı|soyadıurl=Toynbee|ad=Arnold Jhttps://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.208029|başlık=A Study of History: III The Growths of Civilizations|urldil=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.208029|yıl=1934İngilizce|yayıncı=Oxford University Press|dil=İngilizce|tarih=1934|alıntı=he has conceived and formulated a philosophy of history which is undoubtedly the greatest work of its kind that has ever yet been created by any mind in any time or place|yıl=1934|ad=Arnold J.|soyadı=Toynbee}}</ref>

Tam adı Ebu Zeyd Abdurrahman ibn Haldun el-Hadramî<ref name="Nasr2001">{{Kitap kaynağı|son=Seyyid Hüseyin|ilk=Nasr|eşyazarlar=Oliver|diğerleri=Leaman|başlık=İslâm Felsefesi Tarihi|yayımcıerişimtarihi=Açılım17 KitapAğustos 2012|yereşyazarlar=İstanbulOliver|tarih=2001|basım=2|ciltbölüm=125|sayfalar=413-427|bölümyer=25İstanbul|yayımcı=Açılım Kitap|cilt=1|diğerleri=Leaman|isbn=978-9944-105-01-59789944105002|erişimtarihison=17Seyyid Ağustos 2012Hüseyin|ilk=Nasr}}</ref> ya da Abdurrahman b. Muhammed b. Ebu Bekr Muhammed b. Hasan’dır.<ref name="Süngü20091">{{Harvnb|Süngü|2009|p=1}}</ref> Künyesindeki Ebu Zeyd büyük oğlu Zeyd'den gelir. Ayrıca Mısır'da [[Malikî]] başkadılığı yaptığı için Veliyüddin, ailesi [[Yemen]]'in [[Hadramut ili|Hadramut]] ilinden olduğu için Hadramî, kendisi [[Tunus]]'ta doğduğu için Tunusî, diğer mezheplere bağlı olan kadılardan ayırdedilmek için Malikî, hayatının önemli bölümünü [[Mağrip]]'te geçirdiği için de Mağribî gibi lakaplarla da anılmıştır.<ref name="Süngü20091"/>

| style="text-align: left;" |Bil ki: tarih ilmi, milletler ve kavimlerin birbirinden nakil ve rivayet edegelmekte oldukları ilimlerdendir. Tarih öğrenmek için atlara üzengiler ve develere semerler bağlanarak (binek hayvanlarına binerek) seferler ihtiyar olunur. Halk ve hiçbir şeye önem vermeyen gafiller bile tarih öğrenmek isterler. Hükümdarlar ve Yemen hükümdarları olan Kayl'ler tarih öğrenmek için birbirleriyle yarış ederler. Onu anlamak hususunda bilginler ve cahiller birbirine denktir. Tarih, zahirine bakıldığında geçmişteki olayların ve devletlerin hallerinin ve geçen çağdaki haberlerin öte tarafına geçmez. Tarihte sözler istinatlarla nakl olunur ve tarihî olaylarla meseleler darbolunur. Meclisler cemaatle dolduğunda tarih olayları nakledilerek toplantılar tazelenir ve dinleyenler hoşlanır ve râğbetle dinlenir. Tarih, insanların ve kavimlerin hâl ve durumlarının nasıl değişmiş olduğunu, devlet sınırlarının nasıl genişlemiş, kuvvet ve kudretlerinin nasıl artmış bulunduğunu, ölüm ve yıkılma çağı gelinceye kadar yeryüzünü nasıl imar ettiklerini bize bildirir. Bu tarihin zâhiri (açık anlaşılan) mânasıdır. Tarihin içinde saklanan mâna ise incelemek, düşünmek, araştırmaktan ve varlığın (kâinatın) sebep ve illetlerini dikkatle anlamak ve hâdiselerin vuku ve cereyanının sebep ve tertibini inceleyip bilmekten ibarettir. İşte bundan dolayı tarih şereflidir ve '''hikmet''''in içine dalmıştır. Bundan ötürü tarih, hikmet = felsefe ilimlerinden sayılmağa lâyıktır.<ref name="Mukaddime Cilt1 s.4-5">{{kitap kaynağı|soyadı=İbn Haldun|başlık=Mukaddime|yılsayfalar=19904-5|yer=İstanbul|yayıncı=Milli Eğitim Bakanlığı|yeryıl=İstanbul1990|isbnsoyadı=975.11.0359-2İbn Haldun|sayfalarisbn=4-59789759959111}}</ref>